Билет Түргеш қағанаты
) Жалпыхалықтық референдум, ҚР Конституциясын қабылдау (1993 ж.,1995ж.). Қазақстан Республикасының саяси құрылымы
жүктеу/скачать 231.13 Kb.
|
| 3) Жалпыхалықтық референдум, ҚР Конституциясын қабылдау (1993 ж.,1995ж.). Қазақстан Республикасының саяси құрылымы
Қазақстандағы болып жатқан демократиялықөзгерістерреспубликаның 1995 жылықабылданған Ата заңындаөзініңбастыкөрінісінтапты. Елімізегемендік алған уақытішіндеекіКонституңияқабылданды. Оның біріншісі - 1993 жылдыңқаңтарындаболғанеді. Бұл Ата Заңныңбұрынғы КСРО Конституциясыныцкөшірмесінеайналған Қазақ КСР Конституциясыменсалыстырғандаедәуірайырмашылығы мен өзгешелігіболды. Дегенмен бұл бірінші Ата Заңныңелеуліжетіспеушілігі мен кемшілігі де бар еді. Оған бастысебеп - бұрынеркіндікбилігіқолынатимеген, оның дәмінтатпаған, оған тиістіәзірлігіболмағанелде Ата Заңды асықпай, терең және жан-жақтыбайыппен қарап қабылдауғабелгілібіруақытқажететеді. Осыған қарамастанКонституциялық заң жүйесінқалыптастыруда, ондаған, жүздегенжылдарбойытәжірибежинақтағанөркениеттіелдердіңөткенжолдарынбіздіңжасмемлекетімізге аса қысқауақытішіндежүріпөтуге тура келді. СондықтанегеменелдіңбіріншіКонституциясынжасаудаасығыстыққажолберілді. Нақтылапайтсақ, біріншіКонституцияныжасаубарысында ел ішіндеболып жатқап саяси-экономикалық және әлеуметтік т. б. процесстердібірден ой елегіненөткізу, мемлекетіміздіңмүмкіндіктері мен жоспарларығылымитүрғыдан нақты салмақтауәлімүмкінболмады. Конституция жобасынжасаушылар көп жағдайда “еркіндік” сөзінентуындаған асқақ сезімненшығаалмады. Оның үстіне бүған біздіңқоғамныңтарихында осы уақытқадейінорын алған коммунистікқиялдар мен қағидалар да өзініңедәуірықпалынтиғізді. Осындайсебеп-салдарғабайланыстыжастәуелсізмемлекеттің жаңа Конститууиясынқабылдауқажеттіліғінуақыттыңөзі алға тартты. Оны 1995 жылғынаурызайындағы өте қауыртоқиғалар да жеделдететүсті. Ол оқиға Республика Жоғарғы Кеңесініңбүкілқұқықсыздығынтанудан және бұрынғыконституциялықтұжырымдарыныңбіршамакүйкіліктерініңкөрінісберуіненайрықшабайқалды. Сондықтан бұл шым-шытырықжағдайлареліміздеконституциялықреформаларпроблемасынтезарадашешуді күн тәртібінеқойды. Өйткені жаңа нарықтық кезеңжалпымемлекеткөлеміндеэкономикалықреформалардыңоданәрітежелуін, саясиөзгерістермәселелеріндеғібөгелудіжоюдыталапетті. Мұныңөзібатыләріпринциптісаяси және заңдыбетбұрысқажеттігінтуғызды. Нәтижесінде Қазақстан азаматтарыныңтікелейеркінбілдіру, бүкіл халықтық дауыс беру арқылы 1995 жылғы 30 тамыздағыреферендумдаеліміздің жаңа Конституциясықабылданды. Оған қатысқанадамдардың 90 %-ы біздіңмемлекетіміздің жаңа Ата заңынжақтапдауысберді. Жаңа Конституңияға, оның алдыңғысыменсалыстырғанда, көптегенөзгеріс, ғылымиқағидаларенгізілді. Егербұрынғы Ата заң төрт бөлім, 21-тарау, 131-баптан тұрған болса, кейінгісікөлеміжағынан да едәуірқысқарып, 9 бөлімнен, 98-баптан түрады. Жаңа Конституциядаеліміздіңэкономикалықкүш-қуаты мен мүмкіндіктеріғылымитұрғыдантиянақталынып, халықтың әлеуметтіктоптарынатиістікепілдікті қүқықтар беретінкөкейкестімәселелердішешуескерілді. Жаңа Ата заң баптарынталдаубарысындабайқалатыны, ол - қүқықтықмемлекет құруда бағдаршаміспеттес. Яғни өзімізгеүлгіетіпотырғанөркениеттіелдерқатарынабіртабанжақындайтүскеніміздіңжарқынкуәсі сияқты. Конституцияныңкіріспесінде: “Қазақстан Республикасыөзіндемократиялық, зайырлы, қүқықтық және әлеуметтікмемлекетретіндеорнықтырады: оның ең қымбатқазынасы - адам және адамныңөмірі, қүқықтары мен бостандықтары” делінген. КонституциядаПрезиденттік республика жағдайындағы Парламент құзырыайқынбелгіленген. Ол халық қамынойлап, оның мүддесінқорғайтындемократияшыләрібаршағатүсінікті заңдар шығарып, қабылдайтын орган. Парламент - Сенат және Мәжіліспалаталарынан тұрады. Бүған дейінПарламенттемүндайекі палата дегенұғымболғанемес. Жаңа Конституция бойыншадепутаттар саны бұрынғы177-ден 114 адамға дейінқысқарды. Сондай-ақ Парламент қызметініңтиімділігінарттырып, оның депутаттықкорпусыныңкәсібишеберлігіншыңдауғабағытталғанбірқатарнормаларыбелгіленген. Конституцияға сәйкесжалпы және төреліксоттаржүйелерібіріктірілді, соттар мен судьялардыңәділеттіүкімшығаруғақұқықтықкепілдіктеріннығайтқанмәртебесізаңдытүрдебелгіленді. Олардыңқызметінеараласуғажолберілмейді, судьялардыңісінеқол сұғуға болмайды. Нақты істерібойыншаоларешкімгеесепбермейді, тек Конституция мен заңға ғанабағынады. жүктеу/скачать 231.13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|