Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы
жүктеу/скачать 5.22 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қамқа тон – тонның ең әдемі, жылы, қымбат бағалы түрі қамқа тон деп
аталады. Оны бұрын хан, би, бай, мырза, ханша сияқты ауқатты, белгілі адамдар мен әйелдер ғана киген. Киімнің бұл түрі ондатр, құндыз, бұлғын, манат, тағы басқа бағалы аң терілерінен түгі сыртына қаратылып, астарланып тігіледі. Жақы тон – ертеректе ауқатты адамдар киген, бұл күндері өте сирек кездесетін жағалы әрі асыл киімдердің бірі – жақы. Шапан – қазақтың ежелгі әрі кәделі киімі – шапан. Шапан – арасына жүн немесе мақта салынып, сыртын шұға, барқыт сияқты әдемі әрі мықты матадан қапталып, іші астарланған жылы киім. Жағасы, өңірі, жеңі әсем ұлттық өрнектермен безендірілп, тігіледі. Кейде жиегіне әдемі болу үшін бағалы аң терілерінен, басқа қымбат матадан зер, бұлық немесе жұрын салынады. Шапан үлгісіне қарай қаптал шапан, қималы шапан т.б. түрлерге бөлінеді. Бұл киімді еркек, әйел, бала-шаға да киеді. Ұлттық дәстүр, салтында шапан сый-сияпат есебінде де жүреді. Құрметті қонаққа, құдаларға шапан кигізу ата салтымыз. Шекпен – тек қана түйе жүннен тоқылатын жаздық сырт киім. Шекпендік матаны иіріп, оны өрмекпен тоқып, шапан үлгісінде пішеді. Ішік – сыпайы, әрі сәнді, жылы киім. Мұның сыртын берік матадан, ішін аң терілерінен тігеді. Ішік ұзын әрі мол пішіліп, тігіледі. Ішіне салынған терісіне қарай, күзен ішік, қасқыр ішік, бұлғын ішік, түлкі ішік, қарсақ ішік, зорман ішік, пұшпақ ішік, суыр ішік, сеңсең ішік, жанат ішік деп аталғанмен көбінесе бір үлгіде тігіледі. Күпі – Қазақтың ертеден киіп келе жатқан киімдерінің бірі. Ол ішіне қойдың, түйенің жабағы жүні салып, бидай шүберекке сырып, сртына берік түсті матадан тігілетін жылы әрі қарапайым киім. Оны ерлер, әйелдер, балалар да киеді. Күпі жеңіл әрі ыңғайлы болады. Көбіне бұл киімді көктем мен күзде киеді [32 ]. 267 Аңшылық дәстүрі Бүркітпен аң аулау (дәстүр) – Қазақ бүркітпен аң аулауды дәстүрге айналдырған. Бағзы заманнан көшпеніділер бүркітті қасқыр, түлкі, қоян т.б. түз тағыларын аулауға қолданған. Бүркітті күтіп баптап баулу әркімнің қолынан келе бермеген, сондықтан бұл кәсіппен арнайы адамдар айналысқан. Тазымен аң аулау (дәстүр) – Қазақтың тазылары ЮНЕСКО-ның материалдық емес мұрасына енген. Қазақтар тазымен ұсақ аң, дала бөкендерін аулайды. Ұлттық мерекелер мен дәстүрлер. Наурыз тойын – мерекелеу дәстүрі. Бұл Шығыс мерекесі Орталық Азия халықтарының исламға дейінгі тарихынан бастау алады. Қазақтарда «Наурыз» - көктем мерекесі, оны тойлау күн мен түннің теңесуіне тура келеді. Бұл күні табиғатта жаңару орын алады, алғашқы көктемгі күн күркірейді, ағаштардағы бүршік жарады, жасыл желектер қаулап өседі деп есептелген. Наурыз мейрамы көктем мен жаңарудың мерекесі ретінде қысты өткізумен және Қазақстанның барлық халықтарының өміріндегі басқа да маңызды сәттермен ұқсастығы бар ретінде атап өткен жөн. Таңды қарсы ала отырып, барлық ересек тұрғындар, жастар мен балалар қолдарына күректер мен кетпендерді алып, бұлақ немесе арық маңындағы келісілген жерге жиналып, тазарту жұмыстарын жүргізді. Содан кейін бәрі бірге құрметті қарттардың басшылығымен ағаш отырғызды. Сонымен қатар, қалыптасқан дәстүр бойынша: «Табынға қарағанда ағаш адамның жадында қалсын» және «Бір тал кессең –он тал ек!» деген сөздер айтылған. Наурыз мерекесінде адамдар көңіл көтеріп, бір – бірін Жаңа жылдың келуімен құттықтап, бір – біріне жақсылық тілеп, осы мерекеге арнайы «Наурыз жыр» әндерін шырқайды, ерлер күресі, «Жаңылтпаш» айту, жұмбақ шешу бойынша жарыс ұйымдастырады. Наурызды тойлау әрқашан бұқаралық ойындармен, дәстүрлі ат жарыстарымен, ойын-сауықтармен өткізіледі. Халықтың ең танымал және сүйікті ойындары ойналды. жүктеу/скачать 5.22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|