Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы

383 
- балаларды жасына сәйкес әлеуметтік-құқықтық нормалармен және 
мінез-құлық ережелерімен, оның ішінде қазақ халқының салт-дәстүрлерімен 
таныстыру; 
- балаларда қалыптастыру: әлеуметтік жауапкершілік, өзінің мінез-
құлқы мен айналасындағы адамдардың іс-әрекеттерін түсіну және бағалау 
қабілеті, зорлық-зомбылықсыз мінез-құлық үлгісіне бағдарлана отырып, 
әртүрлі жағдайларда қарым-қатынас жасау дағдылары; 
- балалардың тегіне, нәсіліне және ұлтына, тіліне, жынысына, жасына, 
жеке және мінез-құлық ерекшелігіне, оның ішінде сыртқы келбеті мен дене 
кемістіктеріне қарамастан адамдарға құрметпен және төзімділікпен қарауға 
тәрбиелеу; 
- балаларда өзін-өзі бағалауды, өз пікірін және оны білдіру дағдыларын, 
жанжалдар мен дауларды сындарлы шешу дағдыларын қалыптастыру; 
- басқа адамның абыройы мен пікірін құрметтеуге тәрбиелеу; 
- мектепке дейінгі білім беру ұйымының педагогикалық құрамының 
құқықтық мәдениет деңгейін арттыру; 
- мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында балалардың әлеуметтік-
құқықтық қорғалу деңгейін арттыру. 
Мектепке дейінгі білім беру ұйымында құқықтық тәрбие қызметін жүзеге 
асыру саласындағы қазіргі жағдай оны ұйымдастырудың тәсілдерін, мектепке 
дейінгі білім беруде сапалы құқықтық тәрбиені ұйымдастыруға ықпал ететін 
әдістерді, құралдар мен нысандарды іздеу қажеттілігін анықтайды. 
Мектеп жасына дейінгі балаларды құқықтық тәрбиелеу мақсаттары 
олардың құқықтық санасы құрылымының функционалдық компоненттерінің 
негізгі блоктерін қалыптастыруға бағытталған: 
- логикалық – нормативтік (балалардың өз құқықтары мен міндеттері 
туралы қарапайым білімі, яғни құқықтық хабардар болуы, мінез-құлықтың 
әлеуметтік мақұлданған ережелерін түсінуі); 
- эмоционалды – бейнелі (баланың мінез-құлық ережелеріне субъективті 
қатынасы, оларды құнды қабылдау, өзінің және басқалардың іс-әрекеттерін 
қолданыстағы мінез-құлық ережелері тұрғысынан барабар бағалау); 
- принципті – ерікті немесе мінез-құлық (әлеуметтік бекітілген мінез-
құлық ережелерін басшылыққа алу қажет болған жағдайда белсенділіктің 
көрінісі, әртүрлі қызмет түрлерінде құқықтық мінез-құлықты жүзеге асыру, 
тыйымдарды сақтау және міндеттерді орындау) [28]. 
Балабақшада мектеп жасына дейінгі балаларды құқықтық тәрбиелеуді 
ұйымдастыру моделі тәрбиеші мен баланың әлеуметтік серіктестігіне негізделуі 
керек. Ол әрбір педагогтің құқықтық мәдениетінің деңгейін арттыру, олардың 
балалар құқықтарының нормативтік негіздерін білуі үшін жағдай жасауды 
талап етеді. Бір жүйеде құрылған құқықтық тәрбие процесі жеткілікті 
мазмұнды және көрнекі материалмен қамтамасыз етілуі керек. 
Баланың әлеуметтік-құқықтық құбылыстарды түсіну және ішкі қабылдау 
процесі ұзақ мерзімді және оны бағалау қиын. Балалармен үнемі жұмыс жасай 
отырып, сіз мектеп жасына дейінгі баланың өзіне және басқа адамдарға деген 
көзқарасының жағымды өзгерістеріне, балалардағы агрессия деңгейінің 

384 
төмендеуіне, олардың жеке пікірін қалыптастыруға, жанжалдар мен дауларды 
шешудің тәсілдерін өзгертуге көз жеткізе аласыз. 
Мұғалімдер құқықтық тәрбиенің түзетілмеуі керек екенін ескеруі 
керек, өйткені егер сабақтар беделді стильде өткізілсе, балаларда басқа 
адамдарға зорлық-зомбылықсыз көзқарас, адамға және оның құқықтарына 
құрмет қалыптастыру мүмкін емес. Педагогикалық тактикада тәрбиелік 
құқықтық қызметті сендіру мен мейірімді талқылау жүргізу арқылы тәрбиеші 
балалармен құрылуы тиіс.
Балабақшадағы 
құқықтық 
тәрбие 
іздеу-эксперименттік, 
ойын, 
проблемалық, практикалық әдістерді қолдану кезінде сәтті жүреді, бұл процесті 
жеке – маңызды етеді. Мектеп жасына дейінгі балаларды құқықтық тәрбиелеу 
сабақтарында балалар қарапайым шығармашылық міндеттерді шешуге 
қатысатын қызмет түрлерін қолданған жөн. Олар: болжау, табу, құпияны ашу, 
құрастыру, модельдеу, модификациялау және т.б. [29]. 
Ең перспективалы – бұл мектеп жасына дейінгі балалармен құқық 
бұзушылық туралы материалдар мен белгіленген ережелер туралы емес, 
балалардың еліктегісі келетін оң мысалдар, тәрбиешінің өз тәжірибесінен 
алынған әңгімелері болғаны дұрыс.
Мектеп жасына дейінгі балаларды құқықтық тәрбиелеу бойынша әрбір 
сабақ педагогтің әлеуметтік-адамгершілік мазмұндағы көркем әдебиетті: қазақ 
халық ертегілері, әлем халықтарының ертегілері, қазақстандық және шетелдік 
авторлардың шығармалары, мейірімділік, адалдық, Отанға деген адалдық 
туралы мақал-мәтелдерді қолдануына әсер етеді. Құқықтық тәрбие процесінде 
мектеп жасына дейінгі балаларға тәрбиелік әсер ету құралдарын таңдаудағы 
нұсқаулық балаларда адамның қадір-қасиеті және әркімнің оны құрметтеу 
құқығы туралы түсінік қалыптастыру болып табылады. 
Балалармен тәрбие жұмысының осы бөлімінің мазмұнды және 
әдістемелік компоненттері мектеп жасына дейінгі балаларды пассивті, белсенді 
емес бақылаушылардан қоғамның әлеуметтік-құқықтық өмірін нақты істер мен 
іс-әрекеттердегі өз тәжірибесінен білуге белсенді қатысушыларға айналдыруға 
бағытталған. 

жүктеу/скачать 5.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: