Білім алушыларды тәрбиелеуде қҰндылықҚа бағытталған тәсілді жүзеге асыру бағдарламасы

443 
3 – қосымша 
 
Құқықтық сауаттылықты анықтауға арналған сауалнама 
1. Сіз өзіңіздің азаматтық құқықтарыңызды білесіз бе? 
2. Сіз тұтынушылардың құқықтарымен таныссыз ба? 
3. Сіз өзіңізбен әділетсіз жағдай туындаған жағдайда кімге жүгіну керек 
екенін білесіз бе? 
4. Сіз әкімшілік жауапкершілік деген не екенін білесіз бе? 
5. Әкімшілік жауапкершілік қай жастан басталады? 
6. Қылмыстық жауапкершілік қай жастан басталады? 
7. Сіз қандай жаза түрлерін білесіз? 
4- қосымша 
 
Тақырып бойынша сынып сағатын өткізу бойынша әдістемелік 
ұсынымдар: 
«Құқықтық сауаттылық негіздері» 
«Құқықтық сауаттылық негіздері» атты дайындалған бейнероликті 
(қылмыс/құқық бұзушылық фрагменті) көру 
Балалармен келесі мәселелерді талқылау: 
1. Фильм/мультфильмнің осы үзіндісінде қандай қылмыс/құқық 
бұзушылық бар? 
2. Мұндай қылмыс/құқық бұзушылық үшін қандай жаза қауіп төндіреді? 
3. ҚР ҚК-нің осы қылмыс/құқық бұзушылық түрі үшін қандай жаза 
қарастырылған? 
7-14 жастағы балаларға арналған «Құқықтар мен міндеттер еліне саяхат»" 
іс-шарасының сценарийі 
Мақсаты: бастауыш сынып оқушыларының құқықтық мәдениетін 
қалыптастыру, құқықтық мәселелерді зерттеуге деген қызығушылығын дамыту 
үшін жағдай жасау.
Міндеттері: адам құқықтарын, оның негізгі міндеттерін құрметтеуге 
тәрбиелеу, бастауыш сынып оқушыларына құқықтар мен міндеттердің бірлігін 
көрсету; барлық адамдардың тең құқықтары бар деген ұғымға келтіру.
Қатысушылар саны: 12-15 адам.
Құрал-жабдықтар: мультимедиялық проектор, компьютер, интерактивті 
тақта
Дидактикалық 
материалдар: 
іс-шараның 
мазмұны 
бойынша 
презентация, «Қиыр патшалықтағы Вовка», «Чиполлино», «Нехочуха» 
мультфильмдерінің үзінділері немесе оларға иллюстрациялар таңдау; 
тапсырмалары бар карталар; түрлі-түсті әріптермен конверттер өмір, оқу, 
демалыс, осы құқықтарды суреттейтін суреттер жиынтығы; 3 парақ қағаз, әр 
командаға қарындаш желім.
Іс-шара барысы:  

444 
- Бүгін біз сіздермен ерекше саяхатқа аттанамыз. Сіз өзіңіз қалаған 
нәрсені жасай алатын елге келдіңіз деп елестетіп көріңіз (Слайд № 2 немесе 
«Қиыр патшалықтағы Вовка» м/ф-дан үзінді»). 
- Сіздің ойыңызша, мұндай елде өмір сүру жақсы бола ма? (Балалардың 
жауаптары: иә, керемет! Қаласаң – серуенде, қаласаң – ойна. Мектепке баруға 
болмайды ма және т.б.)
- Ия, бір жағынан, жақсы көрінеді. Егер біреу сіздің сүйікті 
ойыншығыңызды алып, қағып, үйден шығарғысы келсе немесе одан да жаман 
нәрсе болса? Өйткені, мұнда бәрі мүмкін (балалардың жауаптары).
Мұғалім балалармен сөйлесе келе, оларды ойға жетелейді:
- Жоқ, мұндай елде біз өзімізді қауіпсіз сезінбейміз!
- Ал егер қандай да бір елде ештеңе істеуге болмайтын болса? 
Серуендеуге, ойнауға, оқуға, ұйықтауға, күлуге және т.б. болмайды (Слайд № 3 
немесе «Чиполлино» М/ф үзіндісі»)
- Жоқ, мұндай елде бізге де өмір сүру ұнамайды! Құқықсыз мемлекетте 
бақытты болуға болмайды!
- Ал біз қандай мемлекетте өзімізді қауіпсіз сезіне аламыз? (балалардың 
жауаптары). - Дұрыс! Құқықтар мен осы құқықтарды қорғайтын заң бар 
мемлекетте.
- Енді елестетіп көріңізші, біз «Нехочухия» деген атпен ертегі еліне көшіп 
кеттік. Біз қалаға автобуспен баруымыз керек, ал жүргізуші оны қаламайды. 
Мектеп асханасындағы аспаз таңғы ас дайындағысы келмеді, ал тазалаушылар 
қоқысты тазартуға жалқау болды. Егер бәрі тек өздеріне ұнайтын нәрсені істесе 
не болады? (Балалардың жауаптары). (Слайд № 4 немесе үзінді «Нехочуха» 
М/ф) 
- Иә, Нехочуха елінде өмір сүру жаман емес. Сондықтан әр адамның өз 
міндеттері бар, оны орындау керек. Егер онда құқықтардан басқа міндеттер 
болса, сонда ғана адамдар елде тыныш өмір сүре алады.
- Сонымен құқықтар мен міндеттер деген не? Олар адамдарға керек пе? 
(балалардың жауаптары). - Құқықтар – бұл адамдар арасындағы қатынастарды 
реттейтін нормалар, мінез-құлық ережелері. Құқықтарды мемлекет белгілейді 
және қорғайды.
- Ал сіз қандай құқықтарды білесіз? (балалардың жауаптары). Дұрыс. Әр 
адамның өмір сүруге, отбасына, бостандыққа, білімге, денсаулықты қорғауға 
және басқаларға құқығы бар. - Бірақ міндеттерсіз құқықтар болмайды. Міндет – 
бұл заңға, қоғамның талаптарына, адамның өз қалауына сәйкес адамның 
міндетті әрекеттері, әрекеттері шеңберіне кіретін нәрсе. Әр адамның, тіпті ең 
кішкентай балалардың да өз міндеттері бар. Балалар неғұрлым ересек болса, 
соғұрлым олардың міндеттері көбірек болады. Міндеттері әртүрлі – мектепте, 
көшеде, қоғамдық орындарда, табиғатта. Ең бастысы – олардың міндеттерін 
есте сақтау және оларды орындау.
- Сіздердің әрқайсыңыз, кез келген адам сияқты, өмір сүруге құқығыңыз 
бар. Адамның өмірін қиюға ешкімнің құқығы жоқ.
- Бұл құқыққа қандай міндеттер сәйкес келеді? (балалардың жауаптары).
- Сіздің басты міндеті – өз өмірі мен денсаулығыңызды қорғау

445 
- Ал сіз бұл міндетті қалай орындай аласыз? (балалардың жауаптары: жол 
қозғалысы, өрт және электр қауіпсіздігі ережелерін, мектепте, дене 
шынықтыру, еңбек сабақтарында және т.б. қауіпсіз тәртіп ережелерін сақтау). 
(Слайдтар № 5 және 6)
- Білім алу құқығы оқу міндетімен бекітіледі. Слайд № 7 мектептегі 
тәртіп ережелері
- Енді карточкалардағы тапсырманы орындаңыз.

жүктеу/скачать 5.22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: