Негізгі әдебиеттер тізімі

1. 
   Кенжебаев Б. ХХ ғасыр басындағы әдебиет. – Алматы: Білім, 1993.
   
2. 
   Сорокина Л.Н. Поэтика символизма. – Алматы: КазГУ, 1990.
   
3. 
   Ысмайлов Е. Әдебиет теориясының мәселелері: оқу құралы / қазақша кириллица әрпіне түсірген және беташар сөзін жазған Ж.Мәмбетов. – Алматы: Қазақ университеті, 2011.
   
4. 
   Базарбаев М. Замана тудырған әдебиет. – Алматы: Ғылым, 1997.
   
5. 
   Қанарбаева Б. Мағжан символист.– Алматы: Экономика, 2007.
   

1. 
   Шәріп А. Қазақ поэзиясы және ұлттық идея – Алматы: Білім, 2000.
   
2. 
   Тілешев Е. Суреткер және көркемдік әдіс. – Алматы: «Арқас», 2005.
   
3. 
   Елеукенов Ш. Мағжан. – Алматы: Санат, 1995.
   
4. 
   Мережковский Д.С. Личность и творчество. – Санкт-Петербург, 2001.
   
5. 
   Бодлер Ш. Об искусстве. – Москва: Искусство, 1985.
   

1. 
   Сентиметализм ағымы: қалыптасуы, теориялық аспектілері
   
2. 
   Қазақ әдебиетіндегі символизм
   

1. Сентиментализм (фр. sentimentalisme, фр. Sentiment – сезім) – Батыс Еуропа және орыс мәдениеті мен әдебиетіндегі ағым. Бұл әдеби ағым аясында жазылған шығармалар оларды оқығанда пайда болатын сезімталдыққа ерекше назар аударады. Еуропада ол XVIII ғасырдың 20-80 жылдары, Ресейде-XVIII ғасырдың аяғынан XIX ғасырдың басына дейін болған.

• 
  Әлемге деген көзқарастың субъективтілігі;
  
• 
  Сезімге табыну;
  
• 
  Табиғат культі;
  
• 
  Туа біткен моральдық тазалыққа, бүлінбеуге табыну;
  
• 
  Қоғамның қарапайым өкілдерінің бай рухани әлеміне бойлау;
  
• 
  Ең бастысы ақыл мен ұлы идеялар емес, сезім.
  

2. ХХ ғасырдың басындағы бірнеше жазушылардың шығармашылығынан байқалатын писсемистік әуендер мен күйреуіктік сарын қазақ әдебиетінде символистік, сентименталистік ағымдардың да орын тебе бастауымен байланысты. Қазақ әйелінің ауыр тағдырын, мүсәпір халін бейнелеген алғашқы романдардағы жаңа-жаңа өскіндей бастаған реалистік әдебиет нышандары, романтизмнің эстетикалық белгілері сентименталистік элементтермен араласып жүрді. Әсіресе ол С. Торайғыровтың «Қамар сұлуында», М. Кәшімовтің «Мұңлы Мәриямында», Ж. Аймауытовтың «Ақбілегінде» айқынырақ танылады. С. Торайғыровтағы сентиментализмнің писсимистік ыңғайдағы көрінісін Қамардың басына төнген ауыр қайғыдан құтылуға дәрменсіздігімен, тығырықтан шығатын жол табуға қауқарсыздығымен, болашаққа деген үмітінің сөнуімен түсіндіруге болады. Қамардың аяулы сезімдерінің жерге тапталуын солғындатпай беруге барын сала отырып, оған деген оқырманның елжіреушілігін тудыру үшін сентименталистердің қолданатын негізгі тәсілдерінің бірі – табиғаттың мұңды көрінісін, яғни пейзаждың «ішкі мағынасын» да пайдаланады. «Міне, бүгін кеш Қамардың некесін қиып ертең дүйсенбіге жөнелтпекші күні. Уау, дүние! Мұны естіген Қамар не халде, Омар не халде?.. Біраздан соң Қамардың басына түскен қайғы секілді түйдектелген ызғарлы ұшпаның бұлтымен аралас мейірімсіз кеш қараңғысы келіп жайлады» («Қамар сұлу»). Қаһарман тағдырына өзінің ортақтастығын айғақтау тек табиғат кейпі арқылы ғана емес, Қамар айналасының ауыр атмосферасын беру арқылы да дамытылады: «Бір қыздың қолтығына тығыла қарлыққан дауыспен өлеусірей булыға зарланып бүк түсіп жатқан – Қамар. Оның жан-жағына толған замандастары: «Есіл, Қамар-ай! Шыныңменен сол жауызға кетесің-ау?..» дегендей қылып, «жан тәсілімде» қоштасқан секілді ығы-жығы, бірі басында, бірі аяғында мұңайысып отырып алған. Көргенде көңіліңде жарты мысқал мейірім-шапқаты бар адамның жүрегі жарылып кете жаздайтындай бір аяушылық көріністе еді». Бұл – жазушының Қамар халі арқылы оқырманға тікелей тіл қатуы. Жазушы оқырманға деген эмоционалдық әсерді үдету үшін сол уақыттың талғам-танымын ескере отырып, қара сөзден гөрі өлең сөзді пайдалануды қолайы көреді. Алғашқы романдардардың барлығында дерлік ортақ қасиет – кейіпкердің ішкі дүниесіндегі кемерінен асқан буырқанысты дәстүрлі поэтикалық формаға жүгіне отырып жеткізу. Бұл, бір жағынан, қазақ әдебиетіндегі өлеңдік дәстүрден прозалық түрге ауысу барысындағы қалыпты эволюция болса, екінші жағынан, өлеңнің қазақ үшін эстетикалық әсерін ескергендік болып табылады. Жазушыларға поэзиялық форма көбіне суреттеліп отырған оқиғаға деген субъективті қатынасын әйгілеу үшін керек болғанға ұқсайды:

Тұратын мал емеспін тоққа алданып,