50-80 жылдары білім беру жүйесін дамыту
Хрущевтің ақыл-ой мен физикалық еңбекті жақындату және мектеп пен өндіріс арасындағы байланысты нығайту идеялары 50-жылдардың аяғы мен 60-жылдардың басында білім беруді түбегейлі реформалауға әкелді. 1958 жылы одақтық заң қабылданды, ол 1959 жылы "мектептің өмірмен байланысын нығайту туралы"Республикалық заңмен қайталанды. Оған сәйкес, жеті жылдық және он жылдық білімнің орнына міндетті сегіз жылдық білім енгізілді, оны аяқтағаннан кейін түлектер үш жыл бойы зауыттарда немесе ауыл шаруашылығында жұмыс істеуге, жұмысты оқумен біріктіруге немесе орта политехникалық мектептерде өндірістік оқытумен оқуға міндетті болды. Жоғары оқу орындарына түсу енді талапкерлердің теориялық даярлығына емес, өндірістік өтіліне байланысты болды. Қазақстанда жаңа жүйеге көшу 1962-1963 жылдары аяқталды.
Бұл реформа екіұшты салдарға әкелді. Өндірісте кадрлардың тұрақтамауы күшейе түсті, онда жоғары оқу орындарына барар жолда "транзиттеуші" жұмысшылардың саны артты. Жоғары білімнің беделі төмендеді, ғалымдар мен зиялы қауым өздерінің кәсіби қызметіне зиян келтіретін физикалық, өнімсіз жұмыстарда қолданылды.
1964 жылы осы реформаның кейбір ережелері қайта қаралып, міндетті орта он жылдық оқыту енгізілді, жаңа оқу бағдарламалары мен жоспарлары әзірлене бастады, 1970 жылы орта жалпы білім беретін мектептің Жарғысы бекітілді, оған сәйкес оқытудың үш сатысы енгізілді - бастауыш (3-сыныпқа дейін), сегіз жылдық және орта (10 жыл). Сегіз жылдық мектеп түлектері он жылдық мектепте немесе кәсіптік техникалық училищелерде және орта арнаулы оқу орындарында оқуын жалғастыра алды, содан кейін жоғары оқу орнына түсуге құқылы болды.
70-ші жылдары оқушылар санының өсуімен мектептер санының азаюы байқалады. 1966 жылы 10728 мектепте 2852 мың оқушы, 1976 жылы 9604 мектепте 3346,4 мың оқушы, ал 1979 жылы 8910 мектепте 3257,2 мың оқушы оқыды. 70-ші жылдардың ортасынан бастап демографиялық себептерге байланысты оқушылар санының азаю үрдісі байқалды.
Жоғары білім беру жүйесі дамуын жалғастырды. 1959 жылы республиканың жоғары оқу орындарын орталықтандыру мақсатында мемлекеттік комитет құрылып, кейін Қазақстанның жоғары және орта арнаулы білім министрлігі болып қайта құрылды. Жоғары оқу орындарының саны артты. Егер 50-ші жылдары республикада 26 жоғары оқу орны болса, 1980 жылға қарай олардың саны 55-ке дейін өсті, онда 250 мыңнан астам адам оқыды.
Достарыңызбен бөлісу: |