Байланысты тараптар туралы ақпаратты ашу

32. Байланысты тараптар туралы ақпаратты ашу

597. Осы бөлім субъектінің байланысты тараптардың болуы, өтелмеген сальдо және мұндай тараптармен операциялар қаржылық жағдайға және пайда мен залалға әсерін тигізу мүмкіндігіне назар аудару үшін қажетті ақпараттарды ашуды өзінің қаржылық есептеріне енгізуін талап етеді.

598. Байланысты тараптар арасындағы өзара қарым-қатынастардың болуы мүмкін әрбір жағдайын қарау кезінде оларды заңды нысанына ғана емес, қарым-қатынастың мәніне де назар аудару қажет.

599. Тарап мынадай жағдайда ұйыммен байланысты болып табылады:

1) тарап бір немесе одан көп делдалдар арқылы тікелей немесе жанама түде:

ұйымды бақылағанда, оның бақылауында болғанда немесе онымен ортақ бақылауда болғанда (бұл бас ұйымды, еншілес ұйымдарды және бір бас ұйымның еншілес ұйымдарын қамтиды);

ұйымға едәуір әсер ете алатын ұйымға қатысу үлесі болғанда;

ұйымға бірлескен бақылау жасағанда;

2) тарап ХҚЕС (IAS) «Инвестицияларды қауымдасқан ұйымдарға есепке алу» 28-ге сәйкес қауымдасқан ұйым болып табылғанда;

3) тарап бірлескен қызметті жүзеге асырады, онда ұйым ХҚЕС (IAS) «Бірлескен қызмкетке қатысу» 31-ге сәйкес қатысушы болып табылады.

4) тарап ұйымның немесе оның бас ұйымының жоғарғы буыны басқару персоналының құрамына кіреді;

5) тарап осы тармақтың 1) немесе 4) тармақшаларында санамаланған адамдар отбасының жақын мүшесі болғанда;

6) тарап онымен бақыланатын, онымен ортақ бақылауда болатын немесе оның едәуір ықпалында болатын ұйым болып табылғанда немесе егер осындай ұйымдағы дауыстардың едәуір саны тікелей немесе жанама түрде осы тармақтың 4) немесе 5) тармақшаларында санамаланған адамдардың кез келгеніне тиесілі болғанда; немесе 7) тарап ұйымның қызметкерлеріне немесе осы ұйымға қатысты байланысты тарап болып табылатын кез келген ұйымның қызметкерлеріне арналған еңбек қызметі аяқталғаннан кейін сыйақылар жоспары болып табылғанда.

600. Осы Стандарттың мән мәтінінде мыналарды:

1) ортақ бір директоры немесе жоғары буынның басқарушы қызметкерлерінің өзге мүшесі болған кезде ғана екі ұйымды;

2) бірлескен қызметті бірлесіп бақылағаны үшін ғана бірлескен қызметтің екі қатысушысын;

3) мынадай тараптармен:

қаржы ресурстарын ұсынатын тараптармен;

кәсіподақтармен;

коммуналдық қызметтермен; және

мемлекеттік мекемелермен және ведомстволармен;

осы экономикалық тәуелділік нәтижесінде туындайтын негізде ғана көлемі бойынша ұйым елеулі мәмілелер жасайтын клиентпен, өнім берушімен, франшизодательмен, дистрибьютормен немесе бас агентпен олардың ұйыммен жасасқан әдеттегі мәмілелерінің негізінде ғана (олар ұйымның іс-қимыл бостандығына ықпал етуі немесе ұйымның шешім қабылдау процесіне қатысуы мүмкін болса да) байланысты тараптар деп есептеу міндетті емес.

601. Негізгі және еншілес ұйымдар арасындағы қарым-қатынас туралы ақпарат бұл байланысты тараптармен операция жүргізілгеніне қарамастан, ашылады. Ұйым, егер бақылаудың негізгі құқығын иеленген негізгі ұйым болып табылмаса, өзінің негізгі ұйымы мен өзге ұйымның атауын ашуы тиіс. Егер негізгі ұйым немесе бақылаудың негізгі құқығын иеленген тарап пайдаланушылардың ауқымды ортасына арналған қаржылық есебін бермесе, онда мұндай есепті берген негізгі ұйымның атауын да ашады.

602. Жоғары буынның басқарушы қызметкерлері – осы субъектінің директорларын қоса алғанда, тікелей және жанама құзыреттері бар және субъектінің қызметін жоспарлауға, басқаруға және бақылауға жауапты адамдар. Өтемақы акцияларға негізделген төлемдер нысанында қызметкерлерге берілетін сыйлықақыларды қоса алғанда, осы Стандарттың 27-бөліміне сәйкес қызметкерлерге берілетін сыйлықақылардың барлық түрін қамтиды. Қызметкерлерге марапаттау – бұл төленетін, төленуі тиіс немесе субъект не субъектінің атынан (мысалы, оның негізгі ұйымы немесе акционері) субъект көрсеткен қызметтің орнына берілетін өтемдердің барлық түрлері. Олар негізгі ұйымның атынан ұйымға қатысты төленетін өтемдерді де қамтиды.

603. Субъект жоғары буынның басқарушы қызметкерлеріне берілетін өтемақы туралы ақпаратты жиынтық түрде және мынадай санаттар бойынша ашуы тиіс:

1) қызметкерлерге берілетін қысқа мерзімдік сыйлықақылар;

2) еңбек жолы аяқтағаннан кейін берілетін сыйлықақылар;

3) қызметкерлерге берілетін басқа да ұзақ мерзімдік сыйлықақылар;

4) шығу жәрдемақысы; және

5) акцияларға негізделген төлемдер.

604. Байланысты тараптар арасындағы операциялар – төлемдердің жүргізілу, жүргізілмеуіне қарамастан, байланысты тараптар арасында ресурстарды, қызметтерді немесе міндеттемелерді беру. Байланысты тараптар арасындағы операциялардың үлгілері мыналарды қамтиды және бұлармен шектелмейді:

1) субъектілер мен оның негізгі иесі (иелері) арасындағы операциялар;

2) екі субъект арасындағы операциялар операция жүргізу барысында екі ұйым да бір ұйымның не тұлғаның бақылауында болған екі субъект арасындағы операциялар.

3) операция жүргізу барысында есеп беретін субъектіні бақылаушы субъект не тұлға олай болмаған жағдайда есеп беруші субъект өтейтін шығыстарды тікелей көтереді.

605. Егер байланысты тараптар арасындағы операциялар болса, онда субъект байланысты тараптармен қарым-қатынастардың сипаты туралы ақпаратты да, сол операциялар және мұндай қарым-қатынастардың қаржылық есептерге тигізетін ықтимал әсерін түсіну үшін қажетті өтелмеген сальдо туралы ақпаратты да ашуы тиіс. Ақпаратты ашуға қойылатын бұл талаптарды 33.6-тармақта жоғары буынның басқарушы қызметкерлерінің өтемақылары туралы ақпаратты ашуға қойылатын талаптар толықтырады. Ақпаратты ашу кемінде мыналарды:

1) операциялардың сомаларын;

2) өтелмеген сальдо сомаларын және:

олардың қамтамасыз етілген болап табылатыны туралы ақпаратты қоса алғанда, олар бойынша шарттар және өтеу бойынша түпкілікті есеп айырысу кезінде төленуі тиіс өтемнің сипаты; және

алынған немесе ұсынылған кепілдемелердің нақты сипаты;

3) өтелмеген сальдоға жататын күмәнді қарыздар жөніндегі бағалау міндеттемелерін; және

4) ағымдағы кезеңде байланысты тараптардан есептелетін үмітсіз және күмәнді қарыздарға қатысты танып, қабылданған шығыстарды қамтуы тиіс.

606. Субъект осы Стандарттың 605-тармағына сәйкес мынадай санаттардың әрқайсысы бойынша бөлек ақпарат ашады:

1) негізгі ұйым;

2) бірлесіп бақыланатын немесе субъектіге елеулі әсері бар ұйым;

3) еншілес ұйым;

4) қауымдасқан ұйым;

5) аталған субъект қатысушысы болып табылатын бірлесіп қызмет ететін ұйым;

6) субъектінің немесе оның негізгі ұйымының жоғары буынының басқарушы қызметкерлері (жиынтық шама); және

7) басқа да байланысты тараптар.

607. Төменде, егер байланысты тарап операцияға қатысса, ол бойынша ақпарат ашылатын операциялардың үлгілері берілген:

1) (дайын немесе аяқталмаған) өнімді сатып алу немесе сату;

2) мүлік пен басқа да активтерді сатып алу немесе сату;

3) қызметтерді көрсету немесе оларды алу;

4) жалға алу;

5) зерттеулер мен әзірлемелерді беру;

6) лицензиялық келісімдер бойынша беру;

7) қаржылық келісімдер бойынша беру (оның ішінде ақшалай немесе табиғи нысанда капиталға салынған кредиттер және жарналар).

8) кепілдіктер мен кепілзатты ұсыну;

субъектінің атынан немесе басқа тараптың атынан субъектінің міндетемелерді өтеуі; және

топ ұйымдары арасындағы қауіп-қатерді бөлу жүргізілетін белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспарында негізгі немесе еншілес ұйымға қатысу;

608. Субъект байланысты тараптармен жүргізілген операция тәуелсіз тараптар арасындағы операциялар үшін бар ұқсас шарттар, егер мұндай шарттардың негізделуі мүмкін болмаса, жағдайында өткені туралы мәлімдемеуі тиіс.

609. Субъект байланысты тараптар арасындағы операциялар субъектінің қаржылық есептеріне әсерін түсіну үшін қажетті ақпаратты бөлек ашқан жағдайды қоспағанда, жиынтықтағы сипаты бойынша ұқсас құжатты аша алады.