Бухгалтерлік есепке заңнамалы- нормативтік құжаттардың әдістемелік жинағы 0705002 «Бухгалтерлік есеп және аудит»

466. Субъект әрбір кейінгі кезеңде аяқтауға және сатуға жұмсалатын шығындарды шегергендегі сату бағасын қайтадан бағалауды жүргізуге тиіс. Егер бұрын қорлардың құнсыздануын туындатқан жағдайлар енді жоқ болса, немесе экономикалық шарттардың өзгеруіне байланысты құнсыздануға жұмсалған шығындарды шегергендегі сату бағасының ұлғаюы анық болған кезде субъект құнсыздану сомасын жаңа баланстық құн екі шаманың: өзіндік құн мен аяқтауға және сатуға жұмсалатын шығындарды шегергендегі қайта қаралған сату бағасының ең азы болып табылатындай етіп реверсиялауға тиіс (яғни реверсияланатын сома құнсызданудан болатын бастапқы залал сомасымен шектелген).

467. Әрбір есепті күні субъект активтің ықтимал құнсыздануын көрсететін кез келген белгілердің бар-жоғын бағалайды. Осындай кез келген белгі болған жағдайда субъект сатуға жұмсалған шығындарды шегере отырып, активтің әділ құнын есептік бағалауды жүргізуге тиіс. Егер құнсыздану белгілері жоқ болса, онда сатуға жұмсалған шығындарды шегере отырып, әділ құнды есептік бағалауды жүргізу талап етілмейді. Осы бөлімде «актив» термині пайдаланылады, бірақ кейде активтер тобы үшін сатуға жұмсалған шығындарды шегере отырып, әділ құнды анықтау талап етілуі де мүмкін.

468. Активтің ықтимал құнсыздануын көрсететін белгілердің бар-жоғын тексеру кезінде субъект, кемінде, мынадай белгілерді қарағаны жөн:

Ақпараттың сыртқы көздері

1) кезең ішінде активтің нарықтық құны уақыт өтуі немесе қалыпты пайдалану нәтижесінде күткеннен әлдеқайда көп азайды;

субъектіге қолайлы әсер ететін елеулі өзгерістер кезең ішінде болды немесе жақын арада субъект жұмыс істейтін технологиялық, нарықтық, экономикалық немесе заңдық шарттарда немесе актив арналған нарықта күтілуде;

кезең ішінде нарықтық пайыздық ставкалар немесе инвестициялардың пайдалылығының басқа да нарықтық нормалары және осы ұлғаюлар пайдаланудан активтің құнын есептеу кезінде пайдаланылатын дисконттау ставкасына едәуір әсер етуі ықтимал және сатуға жұмсалатын шығындарды шегере отырып, оның әділ құнын азайтады;

субъектінің таза активтерінің баланстық құны оның нарықтық капиталдануына қарағанда көп;

2) ақпараттың ішкі көздері

активтің ескіруінің немесе табиғи зақымдануының дәлелі бар;

активті пайдалану немесе күтілетін пайдалану дәрежесіндегі немесе тәсіліндегі субъектіге қолайсыз әсер ететін елеулі өзгерістер кезең ішінде болды немесе жақын арада күтілуде. Осы өзгерістер активтің тұрып қалуын, қызметті тоқтату немесе қайта құрылымдау жоспарларын, оған актив те жатады, немесе активтің бұрын болжанған күнге дейін істен шығуын және бұрын шектеусіз ретінде бағаланған активті пайдалы қолдану мерзімін шектеулі деп тануды қамтиды;

ішкі есептілік активтің ағымдағы немесе болашақ экономикалық көрсеткіштері болжанып отырғаннан нашар екенін куәландырады. Осы контекстегі экономикалық көрсеткіштер операциялық нәтижелерді және ақша қаражатының ағынын қамтиды.

469. Егер активтің құнсыздануы мүмкін деген белгі бар болса, онда бұл субъектінің пайдалы қолданудың қалған мерзімін, амортизациялау әдісін немесе активті жою құнын қайта қарауы және осы актив бойынша құнсыздануынан ешқандай да залал танылмайтын болса да, осы активке қолданылатын осы Стандарттың тиісті бөліміне сәйкес (мысалы, осы Стандарттың 16-бөліміне сәйкес) оларды түзетуі керек екендігін куәландырады.
§ 207. Сатуға жұмсалатын шығындарды шегере отырып,

әділ құнды өлшеу

470. Сатуға жұмсалатын шығындарды шегергендегі әділ құн – активтің істен шығуына жұмсалған шығындарды шегере отырып, тәуелсіз, жақсы хабарланған, осындай операцияны жасауға ниет етіп отырған тараптар арасында операция жасау кезінде активті немесе активтер тобын сатудан алынуы мүмкін сома.

471. Егер субъект жеке активтің әділ құнын есептей алмайтын болса, ол активтер тобын сатуға жұмсалған шығындарды ескере отырып, осы актив жататын әділ құнды өлшеуге тиіс. Осы мақсат үшін ең аз сәйкестендірілетін активтер тобы үшін сатуға жұмсалған шығындарды шегере отырып, әділ құнды есептеу қажет, ол:

1) оған қатысты құнсыздану танылатын активті қамтиды; және

2) анықтауға жататын сатуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құн.
§ 208. Сатуға жұмсалатын шығындарды шегергендегі әділ құн

472. Субъект азайып бара жатқан сенімділік тәртібімен орналасқан мынадай куәландырулар негізінде құнсыздануға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құнды анықтауға тиіс:

1) осы активтің істен шығуына жұмсалған тікелей шығындарды ескере отырып түзетілген, жақсы хабарланған, осындай операцияны жасауға ниет етіп отырған тәуелсіз тараптар арасындағы операция кезінде міндетті күші бар сату туралы келісімдегі баға;

2) егер міндетті күші бар сату туралы келісім жоқ болса, бірақ актив активті нарықта сатылатын болса, онда әдетте ағымдағы сұраныс бағасына негізделген, істен шығаруға жұмсалған шығындарды шегергендегі оның нарықтық бағасы сатуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құн болып табылады;

3) ағымдағы сұраныс бағасы жоқ болған жағдайда ең соңғы операцияның бағасы сатуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құнды есептік бағалауды жүргізу үшін негіз ретінде пайдаланылуы мүмкін;

4) міндетті күші бар сату туралы келісім немесе актив үшін активті нарық жоқ болған жағдайда сатуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құн істен шығаруға жұмсалған шығындарды шегере отырып, жақсы хабарланған, осындай операцияны жасауға ниет етіп отырған тәуелсіз тараптар арасындағы операция кезінде субъект активті сатудан есепті кезеңнің соңында алуы мүмкін соманы көрсететін ең үздік қолда бар ақпаратқа негізделеді. Осы соманы анықтау кезінде субъект сол саланың шеңберіндегі ұқсас активтермен жасалатын соңғы операциялардың нәтижелерін ескереді. Егер басшылық сатуды тез арада жүргізуге мәжбүр болмаса, сатуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құн мәжбүрлі сату негізінде анықталмауға тиіс.

473. Сатуға жұмсалған шығындарды (немесе активтер тобын) шегергендегі әділ құн оның баланстық құнынан аз болса, субъект баланстық құнды оның сатуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құнына дейін азайтуы керек Бұл азайту құнсызданудан болатын шығын болып табылады..

474. Субъект құнсызданудан болатын залалды тез арада пайданың немесе залалдың құрамында тануға тиіс.

475. Құнсызданудан болатын залалдың есептік сомасы ол жататын активтің баланстық құнынан көп болса, егер бұл осы Стандартта талап етілетін болса ғана субъект міндеттемені тануға тиіс.

476. Құнсызданудан болған залалды танығаннан кейін актив бойынша амортизациялық шығыстар оны пайдалы түрде қолданудың қалған мерзімі ішінде жүйелі негізде оның тарату құнын (егер ондай бар болса) шегере отырып, активтің қайта қаралған баланстық құнын бөлу үшін болашақ кезеңдерде түзетілуге тиіс.

477. Әрбір есепті кезеңде субъект активке қатысты (гудвилді қоспағанда) алдыңғы кезеңдерде танылған құнсызданудан болған залал, мүмкін, енді жоқ екендігі немесе азайып кеткендігі белгілерінің бар-жоғын тексеруге тиіс. Осындай кез келген белгі болған жағдайда субъект осы активті сатуға жұмсалған шығындарды шегере отырып, әділ құнды есептік бағалауды жүргізуге тиіс. Құнсыздану залалдың азайғандығы немесе енді жоқ екендігі белгілері осы Стандарттың 468-тармағында айтылған белгілермен салыстырғанда әдетте кері сипатта болады.

478. Егер сатуға жұмсалған шығындарды шегере отырып, әділ құнды есептік бағалау активтің баланстық құнынан асып түссе, субъект оны
осы Стандарттың 479-тармағында айтылған шектеулер шеңберінде сатуға жұмсалған шығындарды шегергендегі әділ құнның мәніне дейін ұлғайтуға тиіс. Бұл ұлғайту құнсызданудан болатын залалды реверсиялау болып табылады.

479. Құнсызданудан болатын залалды реверсиялау есебінен ұлғайтылған активтің (гудвилді қоспағанда) баланстық құны, егер алдыңғы жылдары осы активтің құнсыздануынан болатын залал танылмаған болса, анықталатын (амортизацияны шегере отырып) баланстық құннан аспауға тиіс.

480. Субъект активтің құнсыздануынан болатын залалды (гудвилді қоспағанда) актив осы Стандарттың басқа бөліміне сәйкес (мысалы, осы Стандарттың «Негізгі құралдар» деген 16-бөліміндегі қайта бағаланған құн бойынша есепке алу моделіне сәйкес) қайта бағаланған құн бойынша есепке алынатын жағдайларды қоспағанда, пайданың немесе залалдың құрамында тікелей реверсиялағаны жөн. Қайта бағаланған активтің құнсыздануынан болатын залалды кез келген реверсиялау қайта бағаланған құн бойынша есепке алу моделіне сәйкес қайта бағалаудан құнды ұлғайту ретінде қаралады.

481. Құнсызданудан болған залалды реверсиялауды танығаннан кейін актив бойынша амортизациялау шығыстарының шамасы болашақ кезеңдерде активтің қайта бағаланған баланстық құнын бөлу үшін оның ажырату құнын (егер ондай бар болса) шегере отырып, оны пайдалы түрде қолданудың қалған мерзімі ішінде жүйелі негізде түзетілуге тиіс.

482. Гудвилл жеке сатыла алмайды. Сондай-ақ ол басқа активтер бойынша ақшалай қаражат ағынына байланысты ақшалай қаражат ағынын генерациялайды. Соның салдарынан гудвилдің әділ құнын тікелей өлшеу мүмкін емес. Сондықтан гудвилдің әділ құны өзі бір бөлігі болып табылатын активтердің басым тобының әділ құнын өлшеу нәтижесінде анықталады.

483. Әрбір есепті күні субъект 467-476-тармақтарда айтылған активтердің құнсыздануын тану мен өлшеу қағидаттарына сәйкес гудвилдің ықтимал құнсыздануын көрсететін кез келген белгілердің бар-жоғын бағалауға тиіс. Осы Стандарттың 468-тармағында айтылған құнсыздану белгілерін талдаудан басқа субъект сондай-ақ мынаны назарға алғаны жөн:

1) сатып алған сәттен бастап гудвилл оған жататын сатып алынған ұйым қызметнің нәтижелері болжанып отырғаннан едәуір нашар ма, жоқ па;

2) гудвилл оған жататын сатып алынған ұйым сатуға немесе таратуға арналған ретінде қайта құрылымдалған ба, жіктелген бе; немесе

3) гудвилл оған жататын сатып алынған ұйымның басқа активтер бойынша құнсыздануынан болған едәуір залалдар танылған ба.

484. Егер гудвилдің құнсыздану белгілері бар болса, ұйым құнсызданудан болған залалды тануға тұрады ма, жоқ па екендігін анықтау үшін екі кезеңді тәсілді пайдалануға тиіс:

1) 1-кезең:

гудвилден пайда алатын ұйымның компонентіне(теріне) гудвилді жатқызу (әдетте гудвилдің шамасы ішкі басқару мақсаттары үшін тексерілетін ұйымның ішіндегі ең төмен деңгей);

гудвилді қоса алғанда, әрбір компоненттің әділ құнын толығымен өлшеу;

компоненттің әділ құнын оның баланстық құнымен салыстыру;

егер компоненттің әділ құны баланстық құнға тең болса немесе одан асып түссе, онда компонент те, гудвил де құнсызданбағаны; егер компоненттің әділ құны оның баланстық құнынан төмен болса, онда айырма осы тармақтың 2) тармақшасына сәйкес құнсыздану залалы ретінде танылуға тиіс.

2) 2-кезең:

осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес анықталған залалдың сомасына компонент гудвилін есептен шығару және құнсызданудан болған осы залалды пайданың немесе залалдың құрамында тану;

егер осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес 1-кезеңде анықталған құнсыздану сомасы компонент гудвилінің баланстық құнынан асып түссе, асып түсу сомасы құнсызданудан болған залал ретінде пайданың немесе залалдың құрамында танылуға тиіс. Осы асып түсу шартты міндеттемелерді, олардың әділ құнының ара қатынасы негізінде компонентті қоса алғанда, сәйкестендірілетін активтер мен міндеттемелерге жатқызылуға тиіс.

485. Егер гудвилл оған жатқызылған компонентте азшылық үлесі бар болса, осы компоненттің баланстық құны мынаны қамтиды:

1) компоненттің сәйкестендірілетін таза активтеріндегі бас ұйымның үлесін де, азшылық үлесін де;

2) бас ұйымның гудвилдегі үлесін.

Алайда осы тармақтың 1) тармақшасының екінші абзацына сәйкес анықталған компоненттің әділ құнының бір бөлігі гудвилдегі азшылық үлесіне жатады. Тиісінше, гудвилге байлансты құнсызданудан болған кез келген залал бас ұйымға жатқызылатын залалға және азшылық үлесіне жатқызылатын залалға бөлінеді; бұл ретте біріншісі ғана гудвилдің құнсыздануынан болған залал ретінде танылады.

486. Гудвилдің құнсыздануынан болған, танылған залал кейінгі кезеңде реверсияланбауға тиіс.

487. Активтердің әрбір түрі үшін субъект мынаны ашады:

1) кезең ішінде пайданың немесе залалдың құрамында танылған құнсызданудан болған залалдың сомасын және құнсызданудан болған залал енгізілген пайда мен залал туралы есептің бабын (баптарын);

2) кезең ішінде пайданың немесе залалдың құрамында танылған құнсызданудан болған, реверсияланған залалдың сомасын және құнсызданудан болған залалдың реверсиялануы көрсетілген пайда мен залал туралы есептің бабын (баптарын);

3) кезең ішінде капиталда тікелей танылған, қайта бағаланған активтер бойынша құнсызданудан болған залалдың сомасын;

4) кезең ішінде капиталда тікелей танылған, қайта бағаланған активтер бойынша құнсызданудан болған, реверсияланған залалдың сомасын.

488. Субъект олар бойынша ақпаратты жеке ашу жүзеге асырылмаған құнсызданудан болған жиынтық залал және кезең ішінде танылған құнсызданудан болған, жиынтық реверсияланған залал бойынша мынадай ақпаратты ашуға тиіс:

1) құнсызданудан болған залалмен қозғалатын активтердің негізгі түрлерін және құнсызданудан болған, залалдың реверсиялануымен қозғалатын активтердің негізгі түрлерін;

2) құнсызданудан болған осы залалды тануға және құнсызданудан болған залалды реверсиялауға алып келген негізгі оқиғалар мен жағдайларды.
27. Қызметкерлерге берілетін сыйақылар
§ 212. Қолданылуы

489. Осы бөлім қызметкерлерге берілетін сыйақының төрт санатына қолданылады:

1) қызметкерлер тиісті қызметтер көрсеткен кезең аяқталғаннан кейін он екі ай ішінде толық көлемде төленуге тиіс, қызметкерлерге берілетін сыйақылар болып табылатын (шығу жәрдемақыларын қоспағанда) қызметкерлерге берілетін қысқа мерзімді сыйақыларға;

2) еңбек қызметі аяқталғаннан кейін төленуге тиіс, қызметкерлерге еңбек қызметі аяқталғаннан кейін берілетін сыйақыларға (шығу жәрдемақыларын қоспағанда);

3) оларды төлеу жөніндегі берешек қызметкерлер тиісті қызметтер көрсеткен кезең аяқталғаннан кейін он екі ай ішінде толық көлемде туындамайтын, қызметкерлерге берілетін сыйақылар болып табылатын (шығу жәрдемақыларын қоспағанда), қызметкерлерге берілетін өзге де ұзақ мерзімді сыйақыларға; және,

4) мыналардың нәтижесінде қызметкерлерге төленуге тиіс сыйақылар болып табылатын шығу жәрдемақыларына:

кәсіпорынның қызметкер зейнеткерлік жасқа жеткенге дейін жұмыстан босату туралы шешімі, не

қызметкердің осындай сыйақыларға айырбасқа штаттың қысқаруы бойынша жұмыстан босатуға ерікті түрде келісуі туралы шешімі.

490. Қызметкерлерге берілетін сыйақылар сондай-ақ үлестік аспаптар түрінде де (акциялар немесе акцияларға опциондар сияқты), ақшалай қаражат немесе субъектінің басқа да активтері түрінде де акцияларға негізделген субъектінің акцияларына немесе басқа да үлестік аспаптарына негізделген сомада көшудің белгілі бір шарттары сақталған жағдайда, егер ондай бар болса, төлемдерді де қамтиды. Акцияларға негізделген төлемдердің операцияларын есепке алу осы Стандарттың 25-бөліміне сәйкес жүзеге асырылады.
§ 213. Қызметкерлерге берілетін сыйақылардың барлық түрлері үшін танудың жалпы қағидаттары

491. Субъект кезең ішінде субъектіге қызметтер көрсету нәтижесінде қызметкерлер құқық алған қызметкерлерге берілетін сыйақылардың барлығына байланысты шығындарды:

1) қызметкерлерге берілетін сыйақылар қорына қызметкерлерге тікелей немесе салымдар түрінде төленген соманы шегергеннен кейін міндеттеме ретінде. Егер төленген салымның шамасы есепті күнге дейін көрсетілген қызметтер үшін тиесілі міндеттеменің шамасына асып түсетін болса, субъект осы алдын ала төлеу болашақ төлемдерді қысқартуға немесе ақшалай қаражатты қайтаруға алып келетін бөлігінде осы асып түсуді актив ретінде таниды;

2) егер тек шығындар:

осы Стандарттың 12-бөліміне сәйкес қорлардың өзіндік құнына енгізілмеген; немесе

осы Стандарттың 16-бөліміне сәйкес негізгі құралдардың өзіндік құнына енгізілмеген болса, шығыс ретінде таниды.

1) жұмысшылар мен қызметшілерге берілетін жалақы;

2) қызметкер тиісті қызметтерді көрсеткен кезең үшін жұмыста ақы төленетін қысқа мерзімді болмау (жыл сайынғы ақы төленетін демалыс және әлеуметтік демалыстар);

3) қызметкерлер тиісті қызметтерді көрсеткен кезең үшін төленуге тиіс пайда мен сыйлыққа қатысуды; және

4) қазіргі уақытта жұмыс істейтін қызметкерлерге ақшалай емес түрде сыйақы беру (медициналық қызмет көрсету, тұрғын үймен және автокөлікпен қамтамасыз ету, тегін немесе дотацияланатын тауарлар немесе қызметтер).
§ 215. Қызметкерлерге берілетін қысқа мерзімді сыйақыларды
өлшеу – жалпы қағидат

493. Егер қызметкер субъектіге есепті кезеңнің ішінде қызметтер көрсетсе, субъект осы қызметтердің орнына төленуге тиіс қызметкерлерге берілетін қысқа мерзімді сыйақылардың дисконтталмаған шамасы бойынша осы Стандарттың 491-тармағына сәйкес танылатын соманы тануға тиіс.

494. Кейбір ақы төленетін қысқа мерзімді демалыстар жинақталып қалуы мүмкін. Егер қызметкер ағымдағы кезеңдегі құқықтарды толығымен пайдаланбаса, болашақ кезеңдерге ауыстырылатын және болашақ кезеңдерде пайдаланылуы мүмкін пайдаланылмаған жылдық демалыстар мысал болып табылады. Субъект, егер қызметкерлер ақы төленетін болашақ болмауға олардың құқығын жоғарылататын жинақталған ақы төлеудің болмаудың күтілетін шығындарын тануға тиіс. Субъект жұмыста жинақталған ақы төленетін болмауға ақы төлеуге жұмсалатын күтілетін шығындарды ол қызметкерге есепті кезеңнің соңында жинақталған, жұмыста пайдаланылмаған болмау үшін төлеуді болжайтын қосымша сома ретінде өлшеуге тиіс. Субъект пайдаланылмаған жинақталып отырған ақы төленетін болмауды көрсетуге тиіс, ол, күтіліп отырғандай, есепті күні ағымдағы міндеттеме ретінде пайдаланылатын болады.

495. Субъект шығындарды осы болмау орын алған кезде жұмыста өзге (жинақталмайтын) ақы төленетін болмау бойынша тануға тиіс. Субъект шығындарды болмаған кезең үшін төленген немесе төленуге тиіс жалақының дисконтталмаған сомасы бойынша жұмыста жинақталмайтын ақы төленетін болмау бойынша өлшеуге тиіс.
§ 217. Тану – пайдаға қатысу жоспарлары және сыйлық беру

жүйелері

496. Субъект, егер:

1) субъектінің ағымдағы сәтте заңдық не практикадан туындайтын өткен оқиғаларға байланысты осындай төлемдерді жүргізу міндеттемесі болса (субъектіде төлем жүргізуден басқа, ешқандай нақты баламаның жоқ екендігін білдіреді); және

2) міндеттеме сенімді түрде бағаланатын болса, пайдаға қатысуға және сыйлық төлеуге байланысты күтілетін шығындарды тануға тиіс.

497. Еңбек қызметі аяқталғаннан кейінгі сыйақы жоспарлары «Қызметкерлерге берілетін сыйақылар» МСФО (IAS) 19 сәйкес ескеріледі.

1) егер ол белгіленген жарналары бар зейнетақы жоспары болған болса, осы Стандарттың 500-тармағына сәйкес жоспарды ескеруге; және

2) жоспар белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспары болып табылатыны фактісін және ол белгіленген жарналары бар жоспар ретінде ескерілетін себепті жоспар құралының көп немесе тапшы екендігі туралы қолда бар ақпаратпен бірге ашуға тиіс.
§ 220. Сақтандырылған сыйақылар

499. Субъект еңбек қызметі аяқталғаннан кейін сыйақы жоспарын қаржыландыру үшін сақтандыру жарналарын төлеуі мүмкін. Субъект осындай жоспарды субъектіде заңдық немесе практикадан туындайтын мынадай:

1) сыйақы мерзімі басталған кезде қызметкерлерге оны төлеу; немесе

2) егер сақтандырушы қызметкерлерге ағымдағы және алдыңғы кезеңдерде қызметкердің қызметіне жататын барлық болашақ сыйақыларды төлемеген жағдайда қосымша сома төлеу міндеттемесі болған кездегі жағдайларды қоспағанда, белгіленген жарналары бар зейнетақы жоспары ретінде қарастыруға тиіс.

Практикадан туындайтын міндеттеме болашақ сыйлықтарды белгілеу жоспарының, тетігінің шарттарын ескере отырып немесе байланысты тараппен сияқты сақтанушымен қарым-қатынастар нәтижесінде жанама түрде пайда болуы мүмкін. Егер субъектіде осындай түрдегі заңдық немесе практикадан туындайтын міндеттемелер қалатын болса, ол жоспарды белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспары ретінде қарауға тиіс.
§ 221. Еңбек қызметі аяқталғаннан кейінгі сыйақыны тану және өлшеу: белгіленген жарнамалары бар зейнетақы жоспарлары

500. Субъект төленіп қойған соманы шегергеннен кейінгі міндеттеме ретінде кезең үшін төленуге тиіс жарнаны тануы мүмкін.

501. Осы Стандарттың 491-тармағында айтылған танудың жалпы қағидатын қолдану кезінде белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспарларына субъект:

1) жоспардың таза активтерін шегере отырып, жоспар бойынша міндеттерге қатысты міндеттемені – өзінің «белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспары бойынша берешегін»; және

2) осы кезең ішінде аталған берешектің таза өзгерісін белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспарлары бойынша шығындар ретінде танығаны жөн.

502. Субъект белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспары бойынша міндеттерге қатысты белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспары бойынша берешекті мынадай соманың таза қорытынды шамасы бойынша өлшеуге тиіс:

1) шегере отырып, есепті күні белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспарлары бойынша міндеттемелердің келтірілген құнының;

2) міндеттемелерді тікелей орындауға арналған жоспар активтерінің есепті күнгі әділ құнының (егер ондай болса). Осы Стандарттың

503. Субъектінің белгіленген төлемдері бар жоспарлар бойынша міндеттемелердің есепті күнге келтірілген құны қызметкерлерге олар бойынша қызметтің неғұрлым кеш жылдары үшін қомақты сыйақылар есептелетін сыйақыларды есептеу формулаларын ескере отырып, әлі кепілдік берілмеген сыйақыларды қоспағанда, ағымдағы және алдыңғы кезеңдерде қызметкерлер көрсеткен қызметтер үшін оларға тиесілі сыйақылардың есептік шамасын көрсетуге тиіс. Ол үшін субъект ағымдағы және алдыңғы кезеңдер үшін тиесілі сыйақылардың мөлшерін анықтауға және сыйақылар бойынша шығындардың шамасына әсер ететін демографиялық ауыспалыға (персоналдың тұрақтамауы және қайтыс болуы сияқты) және қаржылық ауыспалыға (жалақының және медициналық қызмет көрсетудің болашақ ұлғаюы) қатысты есептік бағалау жүргізуге (актуарлық жол берулер жасауға) тиіс. Актуарлық жол берулер әділ (ойланбай істелмейтін, бірақ шектен тыс консервативті емес), өзара бірікпейтін және жоспарға жататын ақшалай қаражаттың болашақ ағынына ең үздік баға алуға мүмкіндік беретіндей түрде таңдап алынған болуға тиіс.

504. Субъект келтірілген құн негізінде белгіленген төлемдері бар зейнетақы жоспары бойынша міндеттемені өлшеуге тиіс. Субъект болашақ төлемдерді жоғары сапалы корпоративтік облигациялардың есепті күнгі нарықтық кірістілігі негізінде дисконттау үшін пайдаланылатын ставканы анықтауға тиіс. Осындай түрдегі облигациялар нарығының жеткілікті тереңдігі болмаған кезде субъект мемлекеттік облигациялардың (есепті күнгі) нарықтық кірістілігін пайдалануға тиіс. Корпоративтік немесе мемлекеттік облигациялар бойынша валюта мен мерзім болашақ төлемдердің валютасы мен есептік мерзіміне сәйкес келуге тиіс.