Д. Н. Аяганов., доктор PhD, доцент
жүктеу/скачать 6.23 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- IV - ТАРАУ 4.1 ЖОҒАРҒЫ ЖҮЙКЕ БЕЛСЕНДІЛІГІ МЕН АДАМНЫҢ МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫ
| Бақылау сұрақтары:
1. Жүйке жүйесінің қызметін атаңыз. 2. Жүйке ұлпасының құрылымдық ерекшеліктері қандай? 3. Нейрондар қандай функциялар тобына бөлінеді? 4. Экстеро рецепторлар қалай аталады? 5. Интеро рецепторлардың қызметі қандай? 6. Жүйке талшықтары қандай топтарға бөлінеді? 7. Синапс қалай аталады? 8. Синапстар қандай түрлерге бөлінеді? 9. Жүйке жүйесінің бөлімдерін тізімдеңіз. 10. Жұлынның негізгі құрылымдық ерекшеліктерін атаңыз. 11. Мидың құрылысына сипаттама беріңіз. 12. Рефлекс қалай аталады? 13. Рефлекторлық доға байланыстарын тізіңіз. 14. Рефлекстердің жіктелуін келтіріңіз. 15. Жүйке жүйесінің жас ерекшеліктерін сипаттаңыз. IV - ТАРАУ 4.1 ЖОҒАРҒЫ ЖҮЙКЕ БЕЛСЕНДІЛІГІ МЕН АДАМНЫҢ МІНЕЗ-ҚҰЛҚЫ Жоғарғы жүйке белсенділігі – бұл адамның ішкі және сыртқы ортаның өзгермелі жағдайларына мінез – құлықтың жеке бейімделуін қамтамасыз ететін мидың жоғарғы бөліктерінің интегративті қабілеті. И.П.Павловтың ілімі бойынша жоғары жүйке белсенділігі – бұл бүкіл ағзаның сыртқы ортамен өзара әрекеттесуін қамтамасыз ететін ми қыртысы мен оларға жақын субкортикалық құрылымдардың қызметінің күрделі формаларының жиынтығы. Адамның мінез – құлық формалары әдетте жеке даму процесінде туа біткен және жүре пайда болынған болып бөлінеді. Дененің және жеке жүйелердің біртұтастығы және оның сыртқы ортамен өзара әрекеттесуін реттеу негізінде, филогенез процесінде функционалдылықты қамтамасыз ететін механизмдер қалыптасты. Тұқым қуалайтын рефлекстер бейімделуші мінез - құлық әрекеттерінің негізінде қалыптасады. И.П. Павлов туа біткен мінез -құлықты күрделі шартсыз рефлекстердің (инстинкттердің) жиынтығы ретінде қарастырды. Шартты рефлекстер индивидуалды дамуы негізінде тірі ағзалар қоршаған ортаға үйренеді. Нақты мінез - құлықты қалыптасуына жауапты генетикалық, субъективті (мотивация мен эмоциялар) және объективті (кеңістік пен уақыт) факторлар бар. Адамның мінез - құлық реакциялары: біріншіден, әсер ету сыртқы немесе ішкі ортаның физиологиялық маңызды тітіркендіргіштері, екіншіден, қажеттіліктерден пайда болады. Мақсатты мінез -құлықтың қажетті факторы, биологиялық қажеттіліктер, И.P. Павлов қажеттіліктерді мінез - құлықтың негізі деп саналады, психика - «мақсат рефлексі». Академик И.В.Павловтың классификациясы бойынша қажеттіліктердің үш түрі: биологиялық, әлеуметтік және идеалды болады. Биологиялық немесе тіршілік қажеттіліктерінің тұтастығын сақтауға бағытталған ағза мен түр (азық -түлікке, сусынға, ұйқыға және т.б. қажеттіліктер). Әлеуметтік немесе зооәлеуметтік қажеттіліктер - белгілі бір топқа жататын және мінез - құлықты ұстанатын қажеттіліктер (топтық нормалар, және адам қоғамның моральдық –эстетикалық) нормаларын ұстануы керек. Идеалды қажеттіліктер немесе білім мен шығармашылыққа деген қажеттіліктер - бұл қажеттіліктер адамның әлемді және ондағы орнын, өмірдің мәнін, білім алу алу қажеттілігін білуде болып есептеледі. Биологиялық қажеттіліктер көбінесе туа біткен әлеуметтік және идеалды биологиялық қажеттіліктерге негізделген жеке даму процесінде алынады. жүктеу/скачать 6.23 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|