Д. Н. СӘрсекова, Е. М. ҚАспақбаев орманшылық Алматы, 2008
жүктеу/скачать 1.52 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Жас класы
- әр түрлi жастағылар
- Бонитет
| Алқа ағаштар құрамы – ағаш түрлерін құраушы қорлардың пайыз қатынасы бойынша қойылады және формуламен жазылады.
Формулада ағаш түрлері қысқартылған белгiлермен және әр бiрлiгi жалпы қорға қатысуы бойынша 10 пайызға келетiн коэффициент ретiнде (бүтiн сан) көрсетiлген үлес мөлшерiмен көрсетiледi. Алқа ағаш (саты) жалпы қорының 5 пайызын құрайтын ағаш түрлері құрам формуласына (+) белгiсiмен жазылады, мысалы, 10 Қ+Кт. Орман құраушы негiзгi ағаш түрлері үшiн мынандай қысқартылған белгiлер қойылады: қарағай – Қ, шырша –Ш, майқарағай – М, балқарағай – Б, самырсын – С, емен – Е, Шамшат – Шш, граб – Г, шаған – Шғ, үйеңкi – Ү, шегiршiн – Шг, аққайың – Ақ, көктерек – Кт, қандыағаш – Қн, жөке–Ж. 10 жасқа дейiнгi балауса сүрекдiңдер құрамы дiңдер санының қатынасы бойынша анықталады. Жасы – сүрекдiңнiң салыстырмалы немесе абсолюттi жасын сипаттайтын белгi. Орманшылықта ағаш түрлерінің өсу қарқынына байланысты сүрекдiңдердi жас кластарына бөлу қабылданған. Жас класы – сүрекдiңдi шаруашылық тұрғысынан бiркелкi деп есептеген уақыт кезеңi. Қылқанды және қатты жалпақ жапырақты ағаш түрлерінің тұқымнан өскен сүрекдiңдер үшiн жас класы ұзақтығы – 20 жыл, жұмсақ жалпақ жапырақты және қатты жалпақ жапырақты ағаш түрлерінің тамырөркенiнен шыққандар үшiн – 10 жыл және тез өсетiн ағаш түрлері (терек, сұр қандыағаш, ақ және сынғыш талдар және басқалар) мен бұта түрлері үшiн – 5 жыл. Егер сүрекдiң құрайтын ағаштардың жасы бiр жас класы шегiнде ауытқып отырса, онда мұндай сүрекдiңдi бiр жастағылар, ал егер ағаштардың жасы бiр жас класы шегiнен асса, онда әр түрлi жастағылар деп атау қабылданған. Орманшылық ұғымда І жас класы сүрекдiңдерiн балауса ағаштар, ІІ – сырғауыл ағаштар, ІІІ – орта жастағылар, ІV – жетiлiп келе жатқан ағаштар, V және VІ – толысқан ағаштар, VІІ және одан жоғарыларды көнерген ағаштар деп атайды. Бонитет – орташа биiктiгi, жасы және тегi бойынша анықталатын сүрекдiңнің өнiмдiлiк көрсеткiшi. Сүрекдің неғұрлым биiк, әрі жас болса, соғұрлым бонитет класы жоғары, орман өнiмдiлеу болып саналады. Бонитет негiзгi бес класқа жіктелген: І класқа жоғары өнiмдi сүрекдiңдер, V класқа төмен өнiмдi сүрекдіңдер жатады. Кейде аса жоғары өнiмдi сүрекдiңдер үшiн 1А және 1Б, ал өте төмен өнiмдiлер үшiн 5А және 5Б бонитет класын қою қажеттiгi туады. 10 жасқа дейiнгi балауса ағаштарға бонитет класының өсiп-өну жағдайы орман типi бойынша қойылады. жүктеу/скачать 1.52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|