Бірқалыпты орындау (стандартты) әдісі. Бұл әдіс жаттығуларды үзбсй, ұзақ уақытта, бір қарқында орындауды талап етеді (мысалы, ұзақ уақытта бірқалыпты жүгіру, жүзу, ескек есу және т.б.). Жүктеме бұл кезде жоғары деңгейдің 70 пайызынан аспауы керек (жүрек соғуының жиілігі минутына 130-150 рет). Ұзақ уақыт бірқалыпты істелген жұмыс жүрек қан тамыры және тыныс алу жүйелерін иығайтып, ағзаның жалпы төзімділігін дамытады.
Өзгермелі орындау әдісі. Бұл әдісте жүктеме қарқыны жаттығуды орындау кезінде өзгеріп отырады (мысалы, 400 метр қашықтыққа жүгіруде жылдамдық - бірінші, 100 метр жүгірген кезде 1/2 жартылай күшпен, екінші, 100 метрде қатты қарқында, үшінші, 100 метрде - еркін, төртінші, 100 метрде 3/4 күшпен орындалып отырылады). Жүктеме бұл жүгіру кездерінде кіші жүктемеден үлкенге және керісінше өзгеріп отырады. Өзгермелі орындау әдісінің көмегімен біз жалпы төзімділікті және жылдамдық төзімділігін дамытамыз спортшыларды жігерлілікке тәрбиелейміз.
Қайталап орындау әдісі. Бұл әдіс кезінде жаттығу көп қайталанылады, аралықтағы тьнығуда ағза толық бастапқы қалпына келу қажет (мысалы, қысқа қашықтыққа өте жоғары жылдамдықпен қайталап жүгірген кезде, аралық тьнығу толық болуы қажет). Қайталап орындау әдісі күшті, жылдамдықты және күш жылдамдығын, жылдамдық төзімділігін дамытады.
Дене тәрбиесі тәжірибесінде қайталап орындау әдісінің бірнеше түрі кезігеді. Мысалы, циклді жаттығуларды орындау кезінде мынадай түрлер жиі кездеседі:
- тұрақты бірдей қашықтықтарға жүгіру (7x100м);
- біртіндеп ұзартылып отырылған қашықтыққа жүгіру (200х400х х600х800);
- біртіндеп қысқартылған қашықтыққа жүгіру (800x600x400x200);
- біртіндеп ұзартылған, сонан соң біртіндеп қысқартылған қашықтыққа жүгіру (200x400x600x800x600x400x200).
Аралық орындау әдісі. Бұл әдістің мәнісі көп рет қайталанған жаттығудың орындалу қарқыны жоғары (минутына 160-180 рет жүрек соғу жиілігі) және тынығу аралығы қатаң болуында. Жаттығуларды орындаған соң тынығу кезіндегі жүрек соғуы минутына 120-140 ретке жеткенге дейін созылады да, сонан соң жаттығу қайталанады. Әрбір жаңа жүктеме ағза толық бастапқы қалпына келмеген кезде беріледі. Тынығу белсенді немесе бәсең болуы мүмкін, жаттығу сериялы орындалады (мысалы, 7x200). Бұл әдістің көмегімен аз мерзімде жалпы және арнайы төзімділік касиетін дамытуға болады.
Жоғарыда аталған әдістер дене тәрбиесі тәжірибесінде жеке ғана емес, топтастырыла, жіктестіріле қолданылады (мысалы, бірқалыпты аралық жаттығулар әдісі, өзгермелі-аралық жаттығулар әдісі т.б.). Осындай әдістерді топтастыру тәсілдері ағзаның функционалды мүмкіндіктерінің өсуіне тиімді әсер етеді және кең көлемде дене қуаты қасиеттерін дамытады.
Достарыңызбен бөлісу: |