Детективті хикаят Алматы, 2021
Ешқайсысына тыныш өмiр жақпайтын қарақшыларды
жүктеу/скачать 3 Mb. Pdf көрінісі
|
| ...Ешқайсысына тыныш өмiр жақпайтын қарақшыларды
бес айдан кейiн бiр орында жата беру мезi еттi. Өздерiнше, мұндай жүрiс пен тағдырды бастарына Құдай салған деп ойлайтын олар, ендi қалайда бiр ермек табуды көздедi. Ақыры бәрi елдерiне бара алмайды. Барса, қызылдардың жаңа үкiметi не қамап, не кетпен шаптырып, су суғартып, жұмысқа жегiп қояды екен. Бұларға салсаң, кетпен ұстап, күрек қазғанша өлген жақсы. Бiреудiң “барып кел, шауып кел” дегенiн естiгенше, анау таутеке секiлдi шың жағалап, құз қиялап, еркiн жүргендерi мың есе тәуiр. Бұлар тек Құдайдан басқа барлық нәрседен азат болуды қалайды. Бiрақ кедейдiң көз жасын көргiш, ал сараң бай мен менменсiген бектi жылатуға құмар. Бiрi емес, тағы бәрi солай. Анау Тоқымжанды кiм бiлген, ал басқаларын “түз тағыларының ойы мен ойыны бiрдей” дегендей, Құдай бастарын құп қос- қан. Қайбiр күнi Төрекелдi Сүлейменге: “Бiреудi Құдай қаңғыртады, ендi бiреу Құдайдың бұйрығына көнбей өзi қаңғырады” дейдi қазақ. Осы бiз қайсысына жатамыз, өзi? Мен ғой, осы жиырма тоғызға келгенше бiр жерде үш айдан артық тұрақтап тұрмаппын. Қатардағы елдi көзге iлмей, мойнына күдiрейген жал бiткен бiреудi көрсем болды, соны ботадай боздатып, аруанадай аңыратып, иттей қыңсылатып кеткенше, байыз таппаймын. Сондайлардан “өзiмнiң кегiмдi болмаса да одан жапа шегiп жылап жүрген басқа бейбақтардың кегiн алдым ғой” деп ойлап, өш алып кетсем де, жұрт менi “бұзылған”, “қарақшы” санап, орталарына қос-қысы келмейдi. Сонан соң жүрем, өзiмдi жақтыратын жаңа жұрт iздеп. Дегенмен менi кедейлер сыйлайды. Ал байлар, бiр жерден мал ұрлатып, артынша өзiңдi әшкере қылады. Еңбегiңдi пайдаланып, зейнетiңдi бермейдi. Маған өлместiң күнiне жететiн пұлын берiп қойып, өзi байыған үстiне байи берсем дейдi. Ауылда мен көп 152 Сүлеймен қарақшы жыл өзiне қызмет еткен Шонақ деген бай болды. Қорасына қора- қора жылқы, кере-кере түйе айдап әкеп бердiм. Қайтарымы бiр жылқы, бiр ботадан асқан жоқ. Сол маған басыма үй, құшағыма бiр қатын әперiп қойса, артымды қысып, соның айтқанына көнiп, айдағанына жүрiп, жауының бетiнде, желiнiң өтiнде жатпас па едiм. Содан оның түбi жарытпайтынын бiлдiм де “ақыры Шонақтың қол астында нан үшiн ғана жүрген кедей екенмiн. Бiр үзiм нанды жортып жүрiп те табам. Өз күшiмдi бiреуге емес, өзiме жұмсаймын” деп оны өлтiрiп сабадым да, бар малын айдап кетiп қалдым. Бiрақ Құдай ырысымды сәл кем қылып жаратқан ба, ойлағаныма жетем деп жүргенде, мына жаңа өкiмет келiп қалды да, жалғыз атты ұры менi де жау санап, тыныштық бермедi. Мұндай күй бiр менде ғана емес, мына Салықбайда да, Аязбек пен Сиязбекте де бар. Ақыр түбi, өзiңде де бар. Әйтпесе, Досалы биiң өзiңдi жарылқап тастамады ма?” — деген-дi. Содан берi Сүлеймен де: “Расында бiреудiң жұмсауымен күнi- түнi шапқылап, барымта iстегеннен тапқан пайдам қайсы? Ат төбелiндей байлар шалқып өмiр сүрiп, “арқа етi — арша, борбай етi — борша” болған мына бiз неге жоқтықпен күнелтуге тиiспiз. Байлардың көбiсiне байлық ата-бабаларынан мұра болып қалады. Ал маған ата-бабадан не қалды? Қалың қазақтағы түгел билiкке жеткен Төле бабамнан, жиырма мың қой, он мың жылқы бiткен Қожамжар мен бес мың жылқысын бiр жұтта қырғызып, екi жылда қайтадан екi мың жылқы жиып алған Дауылбай атамнан маған бiр нәрсе жұқпағаны қалай? Рас, маған Құдай ерен күш бердi. Бiрақ осы күштi де бiреулердiң пайдасына жаратып келiппiн ғой. Ендi, Төрекелдi айтқандай, осы күшiмдi мен өз- өзiме пайдаланып көрейiн” деп ойлаған-ды. жүктеу/скачать 3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|