Детективті хикаят Алматы, 2021
жүктеу/скачать 3 Mb. Pdf көрінісі
|
| Сүлеймен қарақшы
бiр ердiң болмай жүргенi жанымызға батады. Өзiм бастайын десем, мына Мұрсат қолдамайды. Мұрсат қолдаса, басқалар соңымыздан ермейдi. Содан жүрмiз, iшiмiз күйiп, сыртымыз жанып. Мына Сүлеймен досың ештеңеден тайынбайтын батырға ұқсайды екен. Ұқсайды емес, хас батырдың өзi. Осындай хас батыр бiздiң кегiмiздi қайтарып берем деп тұрса, Мұрсат, неге көнбеймiз? Егер осы отырған бәрiмiз Озғарға қарсы тұрайықшы, қаны қарайса да мәжбүрлiктен бұғып жүрген жұрт соңымызға ерiп, ду көтерiледi. Қане, Озғардан кек алудың жолын ойластырып көрейiкшi. Анамыз бiздi “жиырмашақты басмашыдан өмiр бойы үрейлерi ұшып өтсiн” деп туған жоқ шығар. — Әп, бәрекелдi, — дедi Парманқұл. – Осы жол нағыз еркектiң сөзiн айттың. Ал ендi, ел сендердiкi, ауыл өздерiңдiкi, тауларың да өздерiңе таныс. Озғардан қалай кек алуға болатынын болжамдап көрiңдер. Парманқұлдың сөзiнен кейiн Бейiсқожа әртүрлi болжамды айтты. Алғашқыда көңiлiне күдiк ұялатқан Мұрсат та бiрте- бiрте ашылып, Бейiсқожамен бiрге сөйлей бастады. Бiр кезде Бейiсқожа былай деп байлам айтты: — Былай етейiк: Тап қазiр сендердiң айдап келген жылқыларыңды кембағал отбасыларға таратып берейiк. Сөйтiп өзiмiз ауылдан ұзақтау кетiп, жасырына тұрайық. Елге таратылған жылқылар жайлы колхоз бастықтары заматта-ақ есiтедi. Әлбетте, оларға жылқы бермеймiз. Олар жылқылардың қай жақтан келгенiн сан-саққа жүгiртiп, iштерi әбден күйедi. Бәрiн жұрттан тартып алуға дәттерi бармайды. Терексайдан мiлиса шақыртып әуреге де түсе қоймас. Олай етсе, өздерiне бiр де бiр жылқы тимейдi. Ал жұртқа таратылған жылқылардың бiр-екеуiне еге болып қалулары үшiн олар Озғарға хабар берерi анық. Өйткенi Озғар өздерiне қалаған жылқыларын қалдырып кетуi әбден мүмкiн... — Бастықтар басынып, жұрттан жылқыларды өздерi-ақ тартып алып қоймай ма? — деп Бейiсқожаның сөзiн бөлдi Айдабол. — Ондайға шамалары жетпейдi. Сендердiң Қазақстандарыңда бастықтардан жұрттың жүрегi ұшып кетедi бiлем ғой. Бұл жерде 473 Сүлеймен қарақшы олар халыққа ашық түрде тiзе батыруға қорқады. Бiреуден өш алу керек болса, басмашылар арқылы iстейдi. Бейiсқожа өз болжамына серiктерiн көндiрiп, бәрi орындарынан тұрды. Отырған жерлерiне Желтимеспен бiрге Айдаболды қалдырды. Жылқыларды елге таратып болған соң, бәрi осында қайта оралып, Желтиместiң жайын одан кейiн ойласпақ болды. Ертесiне барлық нәрсе Бейiсқожаның болжамдағанындай болды. Жылқыларды үй-үйге таратып болған соң ауылға Мұрсатты қалдырып, қалғандары Айдабол мен Желтимес қалған жерге келiп түнеген. Түс ауа атын қамшылап Мұрсат жеттi. — Не болды? — деп сұрады Бейiсқожа. — Сенiң кешегi айтқаның тура келдi. Әлгiнде ғана ауылға Озғар оншақты бандысымен келiп кiрдi. Жұрттың басына қамшы үйiрiп, аспанға мылтық атып, таратылған жылқыларды тартып алмақ боп, дүрбелең салып жатыр. Пұштай бастық оларға менi ұстап бермек едi, зорға қашып үлгердiм. Озғар “Бейiсқожа қайда?” деп саған сұрау салуда. Түрi қай кездегiден де жаман нәлетiнiң. — Пүлiмөттерi бар ма? — Ол жағын байқай алмадым. — Мен бiлсем, қазiр бандылар екi-үшеуден бөлiнiп, үй-үйден жылқыларды жинауға әрекеттенiп жатқан шығар. Бiз олардың әр жер-әр жерде бөлiнiп жүрген кездерiн пайдаланып, шетiнен қиратып салайық, — дедi Сүлеймен. Қарақшылар тоғай iшiмен ауылға беттедi. Сүлеймен кеше көп жылқының iшiнен өзiне лайық бiр дәу атты таңдап, мiнiп алған. Дәу аттың жүрiсi жайсыздау болғанымен, Сүлейменнiң салмағына шыдамды. Тiптi мұны ауырсынбай шаба да алады. Шапқанда да төрт аяғын кең тастап, көсiле шабады. Дәу ат бiрiншi болып, ауыл шетiне жеттi. Сүлеймен атының басын тартып, артындағыларды күттi. — Үйлердi тасалап жүрейiк, — дедi оған бiрiншi жеткен Бейiсқожа. — Ауылда қанша үй бар? Үйлер көше-көше болып орналасқан ба? |