Дипломдық жоба бастауыш сынып оқушыларының ұжымын қалыптастыруда мұғалімнің кәсіби құзыреттілігі
жүктеу/скачать 148.13 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Гедоникалық қабілет
- Рухани эстетикалық қабілет
- Мұғалімдік шеберлік
- 2.2 Сыныптан тыс жұмыстарда кіші жастағы мектеп оқушыларының ұжымын құрудың формалары мен әдістері
| Ұйымдастырушылық қабілет- оқушылар ұжымына дұрыс басшылық жасап, оны ұйымдастыра білу, оқу мен тәрбиеге байланысты міндеттерді орындауда оқушыларға бағыт беріп, рухтандыру, белсенділермен жұмыс істей білу, оқушылардың өзін-өзі басқару ісіне басшылық жасау, ата-аналармен және жұртшылықпен жұмыс істеу, сынып ұжымын оқушыларға педагогтік ықпал жасайтын құралға айналдыру, ұстаз өз жұмысын ұйымдастыра білу.
Гедоникалық қабілет- (жоғары дәрежедегі қанағат қабілет) бұл-ұстаздың шәкірт пен қатынасы арқылы екеуі де үлкен қанағат алуы, рухани сөзімге баюы. Рухани эстетикалық қабілет- мұның мәні адамның толқу сөзімін әсіресе , қорқыныштан пайда болған сөзімді басу қабілеті. Діни қабілет- ұстаз бен шәкірттің діни қоғамдарға, өсиеттерге сүйенге отырып, қатынас жасау жолы. Мұғалімдік шеберлік- өз пәнін жетік меңгерген істің мәнін біліп, балалармен тіл табысып, оқу тәрбие жұмысын жүргізу болып табылады. Ұстаздық шеберлік 3 қырынан көрінеді: Ұйымдастыра білу шеберлігі; Қарым-қатынас жасай білу шеберлігі; Ықпал ету, баланың іс-әрекетіне керегінше қуат беру немесе тежеу[63,42]. 2.2 Сыныптан тыс жұмыстарда кіші жастағы мектеп оқушыларының ұжымын құрудың формалары мен әдістері Қазіргі уақытта Қазақстанда мектеп оқушысының тұлғасын қалыптастыру жағдайында елеулі өзгерістер бар. Қазіргі бала сыртқы және ішкі шекаралары анық емес орасан зор ақпараттық және әлеуметтік кеңістікте. Мектеп оқушыларын тәрбиелеу мен әлеуметтендіру, оларды жан-жақты дамыту мәселелерін шешу сыныптан тыс жұмыстарды ұйымдастыру аясында барынша тиімді. Бұл мүмкіндік жалпы білім берудің жалпыға міндеті мемлекеттік стандартында берілген [64]. Сабақ әрекеті – бұл мұғалімдер мен оқушының белгіленген уақыт пен белгілі бір контингенті шегінде орындайтын әрекеті. Бұл іс-шара мектеп, сынып кестесіне енгізілген. Бұл іс-әрекеттің құрылымдық бірлігі сабақ әлі де қазіргі мектептегі тәрбие жұмысының негізгі формасы болып саналады [64]. Сыныптан тыс жұмыстар оқу-тәрбие процесінің құрамдас бөлігі және оқушылардың бос уақытын ұйымдастыру формаларының бірі болып табылады. Жалпыға міндетті мемлекеттік білім беру стандартын енгізу аясындағы сыныптан тыс жұмыстарды сыныптағы іс-әрекеттерден ерекшеленетін және бастауыш жалпы білім берудің негізгі білім беру бағдарламасын меңгерудің жоспарланған нәтижелеріне қол жеткізуге бағытталған нысандарда жүзеге асырылатын оқу іс-әрекеті деп түсіну керек. Сыныптан тыс жұмыс баланың жеке қабілеттерін ашуға мүмкіндік береді, оларды сабақта үнемі ескеру мүмкін емес. Балаларды әртүрлі іс-әрекеттерге қызықтыруға көмектеседі. Өнімді, қоғамда мақұлданған іс-әрекеттерге белсенді қатысуға ұмтылысын қалыптастырады. Бос уақытын өз бетінше ұйымдастыру қабілетін дамытады . Мектеп оқушыларының мектептен тыс жұмысы – бұл білім беру мекемесінің негізгі білім беру бағдарламасына сәйкес тәрбие және әлеуметтендіру, қызығушылықтарды дамыту, жалпыға бірдей оқу іс-әрекетін қалыптастыру міндеттері шешілетін мектеп оқушыларының іс-әрекетінің барлық түрлерінің жиынтығы. Сыныптан тыс жұмыстар мектептегі оқу процесінің құрамдас бөлігі болып табылады және мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартының талаптарын орындауға мүмкіндік береді. Оқу процесінің бұл құрамдас бөлігінің ерекшеліктері оқушыларға олардың дамуына бағытталған іс-әрекеттердің кең ауқымын жүзеге асыру мүмкіндігін беру, сонымен қатар сыныптан тыс жұмыстарды нақты мазмұнмен толтыру процесінде білім беру мекемесінің дербестігі. Кіші жастағы оқушылар ұжымын қалыптастыру – бастауыш сынып мұғалімі үшін маңызды міндет. Бұл мәселені сәтті шешу оұушыларға психологиялық жайлылықты қамтамасыз етеді, бұл оқу мотивациясының қалыптасуына әсер етеді. Кіші жастағы оқушылар топта жұмыс істеуге, коммуникативті дағдыларды дамытуға, ұжымда өзара әрекеттесуге үйренеді. Бұл баланың рухани-адамгершілік құндылықтарды түсінуіне жағдай жасауға мүмкіндік беретін және бүкіл ұжымның бірігуіне ықпал ететін сыныптан тыс жұмыстар. Сыныптан тыс жұмыстарда балалар ұжымын қалыптастыру қажеттілігі бастауыш жалпы білім берудің мемлекеттік білім беру стандартында белгіленген . Ш.А. Амонашвили «..сыныптан тыс жұмыстар мектептің оқу-тәрбие процесінің құрамдас бөлігі, оқушылардың бос уақытын ұйымдастыру формаларының бірі болып табылады», -деген[65,213]. Сынып жетекшісінің маңызды міндеті – әрбір оқушының қарым-қатынас қажеттіліктері мен қабілеттерін барынша дамыту мақсатында балалар ұжымын қалыптастыруға ықпал ететін сыныптан тыс жұмыстар жүйесін сауатты ұйымдастыру. Әрине, ұйымшыл ұжымды кез келген басқа егжей-тегжейде тәрбиелеуге болады, бірақ мұның бәрі жаттығудан бос уақытта ең өнімді түрде жүзеге асырылады . Дәстүр – оқушылардың нормаларын, әдет-ғұрыптарын, тілектерін эмоционалды түрде бейнелейтін ұжымдық өмірдің тұрақты түрі. Ұжымның қалыптасуының барлық кезеңдерінде үлкенді-кішілі дәстүрлер туындап, ұжымды нығайтып, біріктіреді. Дәстүрлер жалпы мінез-құлық нормаларын қалыптастыруға, ұжымдық тәжірибені дамытуға, өмірді безендіруге көмектеседі . Дәстүрлерді үлкен және кіші деп бөлуге болады. Дайындық пен өткізу өз ұжымында мақтаныш сезімін, оның күшіне сенуді, қоғамдық пікірге құрметпен қарауды қалыптастыратын жарқын бұқаралық іс-шаралар ұлы дәстүрлер болып табылады. Шағын, күнделікті, күнделікті іс-әрекеттер ауқымы жағынан қарапайымырақ, бірақ тәрбиелік әсер ету тұрғысынан маңыздылығы кем емес . Ұжым алдында тұрған жаңа міндеттер, оларды шешудің жаңа тәсілдері уақыт өте келе азды-көпті танымал бола бастайды - бұл жаңаның пайда болуына және ескі дәстүрлердің жойылуына ықпал етеді. Дәстүр – балалар ұжымының абыройының көрінісі, бұл олардың ерекше сұлулығы. Олар балаларда өз ұжымына деген мақтаныш сезімін оятады . Оқыту формасы – оқу процесін ұйымдастыру тәсілі. Тәрбие процесін ұйымдастыру формалары неғұрлым жалпы түрде тәрбиешілер мен тәрбиеленушілер арасында қалыптасатын қарым-қатынасты көрсетеді. Тәрбие жұмысының бұқаралық формалары эпизодтық оқиғалармен және қатысушылардың көптігімен сипатталады (фестивальдар, конференциялар, тақырыптық кештер, шолулар, байқаулар, олимпиадалар, туризм және т.б.). Тәрбие жұмысының топтық формалары белгілі бір топтағы ұзақтығымен, тұрақтылығымен сипатталады (ұжымдық шығармашылық істер, үйірмелер, көркемөнерпаздар қызметі). Бұл жұмыс бірте-бірте өзін-өзі тәрбиелеуге айнала отырып, тәрбиешінің жетекшілігімен оқушының өз бетімен жұмыс жасауын көздейді.Мұндай мұғалім Н.И. Болдырев тәрбиелік ықпал ету әдісіне қарай тәрбие жұмысының формаларын бөліп көрсетті: сөздік – жиналыс, жиын, билеу, лекция, жиналыс; практикалық – жорықтар, экскурсиялар, спорт күндері, олимпиадалар, жарыстар, сенбіліктер; көрнекілік – мұражайлар, көрмелер, витриналар, стендтер, қабырға газеттері [66]. Оқытудың ең табысты формалары болып мыналар саналады: мектеп өмірін басқару және өзін-өзі басқару формалары – жиналыстар, сынып сағаттары; вербальды және логикалық формалар – әр түрлі тақырыптар бойынша әңгімелесу, сыныпта талқылау,кездесулер; бірлескен еңбек жұмысы оқушыларға жақсы әсер етеді. Бұл мектептегі әртүрлі жұмыс түрлері: күнделікті тазалау, мұқтаж жандарға түрлі көмек көрсету; ойын-сауық түрі – ойындар өткізу . Бала әдетте басқа адамға, адамдар тобына, оның қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын ұжымға тартылады. Орташа қанағаттандырылған қажеттілік, мысалы, балалардың ойынға деген қажеттілігі, жаңа қажеттіліктердің пайда болуына негіз болады: сыныптастармен, ұжымда болу, жақсы ойнау үшін кейбір дағдылар мен дағдыларды меңгеру.Бірлескен бос уақытты ұйымдастыру ұжымдық байланыстарды қалыптастырады және нығайтады. Ол мектеп оқушыларын ұжымдық тәжірибемен, іс-әрекетпен таныстырады, бір-бірін жақынырақ тануға көмектеседі [67]. Қазіргі уақытта ұжымды қалыптастыру үшін ең қолайлысы деп, Г.И.Щукина мыналарды атап өтеді: тәрбие әдістерінің мақсатты, мазмұндық, процессуалдық аспектілері[67,55]. Әдістердің 3 тобы бар: - сананы қалыптастыру әдістері - іс-әрекетті ұйымдастыру әдістері және әлеуметтік мінез-құлық тәжірибесін қалыптастыру - мінез-құлық пен белсенділікті ынталандыру әдістері [68]. Әдістердің әрбір тобының және әрбір әдістің қолдану саласында өзіндік ерекшеліктері бар. Әдістер кешенді түрде қолданылады және жоғары біліктілікті қажет етеді. Әдіс-тәсілдерді білу, оларды дұрыс қолдана білу педагогикалық шеберлік деңгейінің маңызды сипаттамаларының бірі болып табылады. жүктеу/скачать 148.13 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|