DjetiWord лайпанланы билал

Поэзия – дуады эмда намазды; Поэзия – бетди эмда ауазды.

Поэзиядан къуралгъанды чексиз уллу да, чексиз бурху да.

Поэзия – Ташды, Терекди; Поэзия – Хауады, Кёкдю.

Ол джашайды джюрекде да, тёгерекде да, Джерде да, Кёкде да.

Эки дунияны да кёрген Табигъат Кёздю ол.

Кёкден – джюрекге, джюрекден Кёкге айтылгъан

Керамат Сёздю ол.

Кёздю, Сёздю – Ёздю ол.

Поэзиядан узакъ эмда джууукъ – джети къат Кёкдю джангыз.

Кёкден эннген Сёзден уллу Поэзия джокъду.

Эм уллу поэт ол Сёзню иесиди.

Кёкле да, Джер да, алада болгъан бары да –

Аны назмуларыдыла.

Джашау да, ёлюм да, тирилиу да – Анданды.

Эм уллу поэтге – махтау!

Аны ёлюмсюз поэзиясына – махтау.

Хакъ сёзге, Акъ сёзге махтау.

 

ТЕРЕКЛЕДЕ ДА БАРДЫЛА ПОЭТЛЕ

Терекледе да бардыла телирекле,

Чынгылны эрнинде джашайдыла ала,

Поэтлеге ушайдыла ала.

Кёкге айланыб къыладыла намаз.

Арасында Джер бла Кёкню

Бир тюрлю сезим кючлейди джюрекни.

Белги келсе джети къат Кёкден,

Къанатлыча, учарыкъды ары.

Тебресе уа арыб,-

Ол Терекге къонуб, солурукъду.

Не табдынг чыгъыб къаягъа,

Башынгы къоюб бораннга, къайгъыгъа?

Ол джууаб этерикди:

Къуру адамлада тюл,

Терекледе да бардыла поэтле.

 

ДЖУЛДУЗГЪА

Джарыкъларын мийик Кёкден узатхан,

Джууукъда уа кюйдюрлюкдюле ала.

Таукел болалмай барыргъа къатынга,

Кюн узуну къарайма суратынга.

 

АЙТЫРЫКЪДЫЛА ХАПАР ШАЙЫРДАН

Къар джауады, болса да джайгъы,

Джюрекни да талайды къайгъы –

Тынгы-тынчлыкъ джокъду дунияда.

Къанатлы сёзле да, къонар джюрек табмай,

Не этгин, сынау дунияда джашайбыз:

Амал джокъ – джашау джюкню тартмай.

Джашаудан, ёлюмден – къайсы айтса да : «Сау ке́л»,-

Джокъ эсе дунияда тынгы-тынчлыкъ,

Джашаугъа, ёлюмге да болайыкъ тыйыншлы.

Къара къаяда да нарат терек

Анданмы къарыусузду адам джюрек?

Борчду бизге – ёлгюнчю – аякъ юсде туруу.

Бизни тюзге, тенгизге атса да къадар,

Бюгюлмезге, джаныбыз саудан ёлмезге.

Келеди ауаз ёмюрлени теренинден:

«Джуртунгу Ташындан, Терегинден

Юрен чыдаргъа, джашаргъа».

Джуртда Джангыз Терекни орнунда

Джукъ келе-келмей эсе да къолумдан,

Кюрешеме «Халкъ, Джурт» дей, джашаб.

Шайыр джаннга солургъа хауа,

Джылыу да, джарыкъ да бере,

Дуниягъа да джарайды Сёзю.

Таш бла Терек да джарайла алай,

Алагъа ушаса Сёзюм да

Разы болур джулдуз бла Ай.

Кёкде Ай бла джулдузну

Ата джуртну да, Ана тилни да

Къутхарлыкъ аладыла деб,

Ай бла джулдузгъа къарайма Кёкде,

Берелле ала таукеллик, тёзюм да.

Аладанды мени ёзюм, сёзюм да.

Болджал джетиб, къутулса джюрек

Ай бла джулдуз, Таш бла Терек

Айтырыкъдыла хапар шайырдан.

 

КЪЫЛАМА НАМАЗ

Шималдама. Къыбыладады Кавказ.

Джибитеди андан келген джауум.

Кёрюнеди

Европа бла Азияны байлаб тургъан тауум.

Джандетча кёрюнеди Кавказ.

Аллахха махтау сала, къылама намаз.

 

ЭНДИ НЕ БОЛДУ БИЗГЕ?

Заманла – бютюн къуджур.

Сёз да кетеди кёлден,

Къаядан кетгенча джур.

Оноуу – тоноу болгъан,

Джуртда орун табалмай,

Тышындалла къыз эм джаш.

Халкъ туугъан джерин къоюб

Джандет джуртха джутланыб,

Башхала джетедиле.

Аудуруб кеслерине,

«Бу джурт бизникиди» деб,

Айтыргъа базадыла.

Кетиб барабыз тюзге...

Минги Тауубуз бизге

Къарайды разы болмай.

«Къобанны ташын джалаб,

Къайытырыкъбыз Джуртха...

Энди ёлсек-къалсакъ да,

Аллах, айырма Джуртдан».

Былай айтыб, сюргюнден

«От тёбеси болсун,- деб,-

Къум тюзледе хакъыбыз».

Энди не болду бизге?

Джуртну ичерге сууун

Кимди къоймагъан бизге?

 

КЁКДЕН АУАЗ

1

Болгъан къадарда

Сёзюм мени

Боллукъ тюлдю къуу.

Акъ аязы бла

Джюрек джараларым да

Боладыла сау.

...Джуртха термиле

Сау къалгъанла бла –

Къайытыб да келдим.

Джа́н мукъладис,

Ташынгы джалаб,

Ичдим сууунгу.

Къадау Ташынгы

Джангыз Терегинги

(Кесилген Терегинги)

Орнуна сюелдим.

Файгъамбарча,

Шыйых дорбунда

Кече да къалдым,

Намаз да къылдым.

2

Кетиб арадан

Хаджиликге бардым,

Ачылды да чек.

Къобандан ичгенча,

Кааба ташны да,

Къадау Ташныча,

Сылаб, ба этдим.

Файгъамбарны дорбунуна

Анда къулагъыма

Келди бир ауаз:

«Минги Таулу

Берилгенди сизге –

Сакълагъыз аны.

Сакълагъыз аны

Сакълагъыз аны

Терегин, сууун да.

Джурт бла бирге

Джуртсуз, тилсиз

Адам, халкъ да джокъду.

Къорумасагъыз

Сакъламасагъыз

Ташны, Терекни,-

Разы болмаз

Аллах да сизге.

Аллах бергенни

Аллах бергенни

Къорусагъыз –

Кюрешсегиз, сермешсегиз,

Кюч берир Аллах да сизге.

Минги Таудан энеди

Кааба ташны къарнашыды

Къадау Ташыгъыз.

Джабаль ан-Нурну къарнашыды

Къурейш халкъны къарнашыды

Къарачай кеси да».

 

ЮЧ ДУНИЯ

Эки дунияны

Ючюнчю дунияны

Къурагъанды адам.

Джазыучу, суратчы

Ючюсю къурагъанла

Ючюнчю дунияны.

Бу юч дунияды

«Ючден дагъан таймаз» -

Сынагъанма аны.

Ахырзаманнга буруу болуб,

Бёлюб тургъан,-

Ючюнчю дунияды.

Ючюнчю дуния оюлгъанлай,

Джазыучула бла, суратчыла бла, макъамчыла бла

Этгенле́ къазауат,-

Ангылаймыдыла экен аны?

Хакъгъа къуллукъ этген,

джазыучула, суратчыла, композиторла

къутхара келгендиле дунияны,

къутхара да барлыкъдыла дунияны.

Джангыз,

Ючюнчю дунияны къурагъан фахмуланы.

 

ДЖУРТУБУЗ КЁКГЕ ДЖУУУКЪДУ КЪАЛАЙ

Минги Тауубуз мийикди алай –

Аны этегинде барабыз джашай,

Ата джуртубуз кёрюнмейин тар.

Аны этегинде барады джашай

Джуртубуз Кёкге джууукъду къалай...

Халкъыбыз а?

 

ДЖУРТХА БОЛГЪАНМА ТАНСЫКЪ

Узакъгъа, джууукъгъа

Халкъыма тюл, Джуртха

Болама тансыкъ.

Болама тансыкъ

Алалла азыкъ

Башха, джюрекге.

Болама тансыкъ

Джуртум – намазлыкъ:

Абдезсиз анга

Къараргъа, кирирге

Джууукъду Кёкге

Минги Тау, Кавказ.

Джаныма айтама,

Чыгъарыкъ эсенг, чыкъ,

Къыйнаб турма мени.

Ушасам да нартха,

Эм алгъа Джуртха

Кетеди сёзюм.

Сёзюмю ичи

Сёзюмю ёзю

Джанымды, джаным.

Сёзюм-джаным

Тюшеди Джуртха,

Тюшгенча Кёкден.

Джаны саулай

Сукъланыгъыз

Шайыргъа-Поэтге.

Тёнгеги

Джюреги

Къайда къалса да

Джашарыкъды Сёзде

Поэтни джаны.

Сёз кетсе уа

Сора, джашау

Юзюллюкдю Джерде.

Ары дери уа

Турлукъду Терек

Болмайын къуу.

Хакъ Сёз бла Акъ сёз

Халкъ ёледи

Унутса аны.

 

ЧАЛКЪЫДА

Мен бир кюн чалкъы чалдым.

Кесмей къоюб бардым.

Дюрюлени арасында

Чыгъанакъла бла гюлле.

Билемисиз, къайсы къауум

Чыгъанакъла, гюлле

Сюеле эдик

Къараб бир-бирибизге.

Чууакъ Кёк да къарай эди бизге.

Билмейме, мен къалай кёрюннгеними анга –

Чыгъанакъчамы, огъесе, гюлчамы?

Огъесе, бу чыгъанакъла, гюлле да

Аны ючюнмю къойдум аланы чалмай?

Мен бир кюн чалкъы чалдым...

Тенгиз огъуна болгъанды шош,

Джюрек, сен а нек болмайса хош,

Неди сени, айт, эки джаргъан?

Азмыды дунияда къыйынлыкъ,

Алай а, саудан ёлюб къалмай,

Эки дуниягъа да болайыкъ тыйыншлы.

Барадыла тенгизде кемеле.

Къарайма, кетералмай эсден

Туугъан джуртуму терегин, ташын да.

Тенгиз огъуна болгъанды шош,

Кёлюм а болалмайды хош –

Ёллюк болурма джюрек джарадан.

Бютеу дуниядан къачхынчыла

Къутулуб келгенле да зулмудан

Ата джуртларына тансыкъдан ёлелле.

Тынчлыкъ джокъду джерде, джюрекде.

Амалсыздан къарайма Кёкге

Ангыларгъа излей джулдуз бла Айны.

Тенгиз огъуна болгъанды шош,

Джюрек а болалмайды хош,

Бир кёбдю къайгъы джюрекни джаргъан.

Тынчлыкъ джокъду джерде, джюрекде.

Джер тебрениуле, суу ахырзаман да тюшелле эсге,

Сойкъырымла, сюргюнле да тюшелле эсге,

Хиросима, Чернобыль да тюшелле эсге,

Къазауатла бары тюшелле эсге:

Неди къутхарлыкъ дунияны, адамны да?

Суу ахырзамандан къутхаргъанча кемеси бла Унух,

Табыла барлыкъ болур деб да этеме умут –

Къурутуб къоймаз кесин, дуниясын да адам.

Тенгиз огъуна болгъанды шош,

Джюрек а болалмайды хош,

Бир кёбдю къайгъы джюрекни джаргъан.

 

КЪАЙДАН ДА КЁРЮНЕДИ КАВКАЗ

Кече узуну кёрюнюб турду

Биягъы джюрек терк-терк урду –

Шош болмады, къылсам да намаз.

Къыйынды атхан дунияны артха –

Кеси кесин атханнга отха

Болушурму нюр къыбыла да?

Болушур деб этдим умут,

Намазлыкъда да кёрюнюб турду,

Акъ тёппелери джылтырай Кавказ.

Аллах берген джер джандетни

Акъ сёзю да Хакъ поэтни

Джараймыды бир джукъгъа, къайдам.

Сёзюнг ётмесе, кюеди ёзюнг –

Алай а, айтама да чыгъама гюнахдан, борчдан,

Джетмей эсе да адамгъа, Аллахха сёзюм.

Халкъын отдан къутхарыб кюрешген,

Къыйын кюн боллукъла шагъат

Ишим, иннетим, сёзюм да.

Кече узуну кёрюнюб турду

Биягъы джюрек терк-терк урду –

Шош болмады, къылсам да намаз.

 

НАМАЗ, НАЗМУ, ТАБИГЪАТ

Джюрегими этелле рахат

Ючден дагъан таймаз –

Назму, табигъат, намаз.

Тазалай эсими, ангымы,

Алалла дуния, ахырат –

Намаз, назму, табигъат.

Тохтасам арыб –

Къыйын кюн джан дарман бола,

Сабырлыкъ, таукеллик да берелле ала.

Аласыз джокъду джашау.

Рахатлыкъ берелле джаннга.

Башха къалмаса мадар –

Чыгъаргъа да болушалла анга.

Къазауат бла этелле къазауат

Зулмугъа къаршчылла ала,

Джашауну джанындалла ала.

Намаз, назму, табигъат –

Аласыз джокъду джашау, адам.

Аласыз джокъду дуния, ахырат.

Намаз, назму, табигъат.

 

ШАЙЫР БЛА НАЗМУ

1

Къаядан чынгагъан суу,

Къаядан юзюлген таш –

Назму деген буду.

2

Учхан суу,

Сёлешген таш –

Шайыр деген да буду.

 

ВИКИНГЛЕНИ ДЖУРТЛАРЫНДА

Уучу Бийнёгерча, марал ызлагъан,

Кёккёз, акъбет алан къызлагъа

Мен Шимал Джолда тюртюлгенме джангыз.

Викингле бла аланла, эшта,

Ансы бизге былача ушагъан

Джан кёрмегенме Батыда, Чыгъышда.

Миллет кийимин кийгенди къыз,

Насыбымы тыш джуртда излерча,

Тюлме алай къыйынлы, насыбсыз.

Алай а, алай а, алай а,

Кёккёз, акъбет алан къызладан

Этерчама бирлерин келин.

Тюзелгенме марал ызлагъа –

Тюбегенме алан къызлагъа,

Шимал джолуму джарытханды бир къыз.

 

ЭРИМЕЙДИ КЪАР

Учадыла къушла кёлюмден –

Халкъ кючлюдю къурчдан, темирден –

Сау-эсенди, джашайды Алан.

Алан халкъым сау-эсен джашайды –

Кёк кюкюрейди, джашнайды –

Кетген замандан айтады хапар.

Сойкъырымдан, сюргюнден толу,

Акъ къаяны бетин джуууб,

Саркъады къара суу, саркъады.

Нарт халкъым башын юздюрген

Ол башха тюрлю тюрсюннге кёчюб,

Бизни кемиреди, ашайды.

Къуугъуннга баргъан атлыча,

Туугъан джуртну тойгъан джуртха

Ауушдурмагъыз – кетмегиз элден.

Термилмедикми Ата джуртну

Бизни джуртха джетген кёрмедим,

ауласам да дунияны башын.

Джюрегимде къоркъуу джашайды –

Джазгъы Кёк кюкюрейди, джашнайды –

мени кёлюмде уа эримейди къар.

Бютеу дуния тыш Къарачайды меннге,

Къайда болсам да, маякды Минги,-

Джолда аджашыб, тас болуб къалмазма.

Чыракъды, маякды Минги –

Ол сакълаб тургъанды мингни

Ачы сюргюнден, тузакъдан да.

Минги таудан урады джарыкъ,

Насыблыма — барды Джуртум,

Башха джерге къарамазча кёзюм.

 

ДЖОЛ

Джаш адамны джюреги – къызлагъа,

Бурулады. Табигъатны джоругъуду ол.

Сюймекликден башланады Аллахха да джол.

 

ТУУГЪАН ДЖЕР

Тансыкъ бола Ата джуртну

Мен джетмеген джер къалмады

Бу дунияны башында.

Джылым келди — мен къайытдым

Туугъан джерге джетген джокъду

бу дунияны башында. 

 

ШИМАЛ ДЖОЛНУ МИЛЛЕТ КЮНЮ

Национальный день Норвегии — это годовщина принятия Конституции 17 мая. В этот день в 1814 году на Национальном собрании в Эйдсволле была подписана Конституция, утвердившая свободу и независимость Норвегии.

Национальный день Норвегии — это поистине общенациональное торжество. Дома, яхты и автомобили украшаются национальными флагами, а люди — и стар, и млад — в народных костюмах выходят на улицы, устраивают праздничные шествия и концерты, поют песни. Зрелище очень красочное и впечатляющее. При этом на улицах совершенно не видно полиции (где она прячется, непонятно), потому как местные граждане, даже находясь в подпитии, беспорядков не устраивают.

 

МАЙНЫ 17-де НОРВЕГИЯДА ДЖАЗЫЛГЪАН НАЗМУ

Миллет кюнюдю Но́ргени бюгюн.

Миллет къууанчды, байрамды бюгюн,

Хар юй шорбатда чайкъалады байракъ.

Бетлерин бояб, байракъ этиб,

Мен а къууаналмайма – эсге тюшед да,

Биз тас этген Къарачай.

Темир къурутхан Алан къралым

Къонгур аю къурутхан Къарча къралым,

Бёрюча улуйду, тюшюб тузакъгъа.

Къурч къурутхан къраллыгъын да

Динине, тилине, джерине да

Толу эркин тюлдю халкъым.

Миллет кийимин да киймейди халкъ,

Эшитилмейди, кёрюнмейди

Миллет Орайда эмда Байракъ.

Къарачайгъа этеме сагъыш

Байракълагъа ушаб кеслери да,

Баралла къызла – кямарлы, тюймели...

Айырылыб къарнашларындан –

Энчи къралын къурагъанды Но́рге,

Эркинликни баш кёрюб неден да.

Мен бу къралгъа сукъланама,

Шимал джолда, Акъ джолда барама,

Къарачайгъа этгенлей сагъыш.

Тенгизни башы бла таулагъа къарайма –

Къарачай джулдузну джарыгъы уа келеди,

Булут, тубан да къоялмай тыйыб.

Кёреме аны джарыгъында,

Миллет кийимлерин да кийиб,

Тутуб туралла ёрге байракъны.

Минги Тауну башындалла ала,

Миллет Кюнюн белгилейди халкъ

Беш Тау Элде, Къарачайда.

Келлик кюнню кёреме да мен,

Дини, тили, джурту ючюн бирлешсе халкъ,

Дини, тили, джурту ючюн кюрешсе халкъ –

Аллай халкъгъа джокъду ёлюм.

 

ДЖУУУКЪЛАРЫМ

Узакъда джууугъум – Кёкде Ай бла джулдуз.

Джюрегим болмаз ючюн къуу,

Аладан алады къарыу.

 

ДУНИЯДАН БОЛМАЗ ЮЧЮН ТАЛКЪ

Акъ сёз Хакъ сёзге таяннганча,

Бу дунияда манга керек

Дин, Тил эмда Джурт.

«Ташын джалаб, сууун ичиб турсакъ да,

Дуния малгъа терилмей, алданмай,

Къайытханла туугъан джерге ата-бабала.

Джуртну сууундан тутуб, къаясындан

Къутулур ючюн къара джинни заранындан, къайгъысындан,

Дуа назмула да джазама.

Акъ суу бла къара суу

Эй кючю чексиз, этме мени

Ата джуртха, Ана тилге термилирча.

Джуртсуз къоюб да сынадынг мени,

Кесинг кёрдюнг – сынаудан ётдюм,

Кёбле чыдамазлыкъгъа чыдадым.

Энди Джуртда да джуртсуз, тилсиз этиб,

Не бек чамландыргъанма сени –

Алай а, не этиб?

Акъ сёз Хакъ сёзге таяннганча,

Бу дунияда манга керек

Дин, Тил эмда Джурт.

Ол ючюсюню бирлигиди Адам.

Ол ючюсюн сакъларгъа кюрешеме,

Дуниядан болмаз ючюн талкъ.

 

ДЖАШАРГЪА, ЁЛЮРГЕ ДА ТАУКЕЛЛИК НЕДЕНДИ?

Илинмек аджал къатылмай къойса,

Адам джанындан, джашаудан да тойса,

Ма ол заманда джетеди ёлюм.

Джетеди ёлюм – алай а къоркъуб,

«Ёлюмден къоркъмагъан адам

Болмайды»,- дейле. Огъай, болады.

Тояр ючюн джанындан, джашаудан,

Билмез ол палахны кеси сынамагъан.

Джашауларын чёбге да санамагъан

Алагъа атаб джазама шийир.

 Тояр ючюн джанындан, джашаудан,

Огъесе иш – иймандамыды?

Джашаргъа, Ёлюрге да таукеллик анданмыды?