Е. Ш. ДҮсіпов, Т. Е. Уразымбетов
жүктеу/скачать 2.91 Mb. Pdf көрінісі
|
| Ақпейілділік. Ритор тыңдармандарға қиянат жасамауы керек,
оның барлық ұсыныстары тыңдармандардың (қоғамның) қамына бағытталады. Егер айтылған сөздің қандай пайда келтіретіндігі жағынан мазмұны түсініксіз болса, онда ритор этикалық дұрыс қалыптаспаған әлсіз деп танылады. Ақпейіл ритор өзінің емес тыңдармандардың мүдделерін назарға алады, сондықтан ол өзіндік айта салудан, алдын-ала ойластырылмаған шынайылық, эмоционалды және қызбалыққа салынып артық сөз сомдаумен дан, сөзбен қылықтарға дереу және жеткіліксіз салмақтанылған реакциядан өзін- өзі ұстамды тоқтатады. Эпидейктикалық дәйекте ақпейілділік ұсыныстардың жоғарғы ниеттерінде – қоғаммен қабылданып және оның дәстүрлеріне, міндеттеріне және алатын орнына сәйкес келетін, тұрарлық құндылықтарға және көзқарастарға талпынысын бекітуге және де қандай да болмасын әдепсіздіктермен сыйыспаушылығында көрінеді. Соттық дәйекте ақпейілділік бірбеткейлік және әділдік, бірақ деректерді жарылқаушылық бағалауда көрінеді. Кеңесушілік дәйекте ақпейілділік тыңдармандарда мейірімділіктің мүмкін болуы ықтималдығындағы ұсыныстарда көрінеді. Ақпейілділікпен байланысты барынша күрделі этикалық мәселе тыңдарман дәрісхананың қалауымен ритордың ұстанымының сәйкес келуімен құралады, яғни танымал емес ұсыныстарды дәйектендіру қажет болған жағдайда (мысалы - зұлым адамды жақтау немесе жағымды адамды айыптау). Мұндай жағдайда ритор тыңдарман-дәрісхананың бөлінуіне немесе иерархиясына жүгінеді. Ол өзінің ұсыныстары және дәйектерін санатты талқылауға шамасы жететін және өз кезегінде ұсыныстарды жинақтап және 101 танымалдандыратын көбірек өкілетті және қоғамның жауапты бөлігіне көңіл аударады. Ритор аздық өкілетті тыңдарман-дәрісханада дәл сол кезде оның тұтастығын және тізбектік позициясын сақтай отырып дәйектердің әртүрлі, бірақ орынды жүрістерін құрайды. Сонысымен ол барлық дәрісхананың келісімін және оның әркелкі тұстарының тізбекті қосылуына қол жеткізеді. Иерархиялық тактиканың маңызды ерекшелігі, яғни этикалық ритор тізбекті түрде өзінің талғамы мен жеке пікірін пайдалана алатындығы, оның шамаланған мәселелерінің тәсілі мен құралдарын және келісімінің мәні болып табылатын аяққы мақсаттарында орын алады. жүктеу/скачать 2.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|