Е. Ш. ДҮсіпов, Т. Е. Уразымбетов
сөздік техникасы ойлардың қақтығысуына, инсинуацияға немесе шешеннің беделіне алып келеді. Теза
жүктеу/скачать 2.91 Mb. Pdf көрінісі
|
| 135
сөздік техникасы ойлардың қақтығысуына, инсинуацияға немесе шешеннің беделіне алып келеді. Теза – сөздің сөйлемге жиыстырылған бөлімі. Барлық жағынан алғанда теза – сөздің басты ойы, оның барлық бөлімдерінің келісімді болуы осыған байланысты. Композициялық қатынаста теза сөздің басында орналасуы мүмкін, бірақ тұжырымның ойы мен мінезіне қарай өзгеше орналасуы да мүмкін. Тезаның дұрыс құрылуы барлық тұжырымдаманың сапасын анықтайды, себебі тезаның құрылуындағы қателік сөйлемнің негізін құрайтын күшті дәлелдердің сәйкессіздігін тудырады. Қалыптың мәні нысанға сай болуы керек және ритордың шынайы ниетіне қатысты қателікке жол бермеуге тиіс. Осылайша дұрыс қалыптастырылған сөйлем оның айқындылығын және белгілігін білдіреді. Қалыптың дұрыс нысандалуы оның сөйлемдегі мағынасының сәйкестігін білдіреді және ойдың құрылыммен сәйкестігін, бірақ теңдік түсінік бойынша топостың анытамалылығы мен айқындылығы, орналасуында көрінетін және белгілі бір иерархияға қосылуын қамтамасыз етеді. Бөліну пәннің құрамын және баяндау ретін көрсетеді, осымен сөздің мазмұнын түгелдей немесе бөлімдермен қамтуға мүмкіндік береді. Кіріспе, теза мен бөліну тұжырымдаманың бастапқы түсінігін береді және сөздің негізгі бөлімдерінің саралауын жеңілдетеді. Бөліну сөз сомдаумен дың бөлімі ретінде кең қолданылады, бірақ сөзді жариялы айтудың қажетті элементі болып табылмайды. Ескертіледі, егер сөз ауқымды және қиын, көптеген фактілік материалдарды қамтитын және де тыңдарман дұрыс дайындалмаған және сөзді тұтастай қамти алмайтын болған жағдайда ұсынылады. Мысалы, академиялық риторикада, дәрістік курстарда, ғылыми баяндамаларда, т.б. ғылыми немесе философиялық хабарламаларда пайдалы, саяси сөздерде және жалпылама сөздерде бөлу сирек қолданылады, себебі мазмұнды бөлудің қажеттілігі шамалы болып табылады. Бөлудің араластыруға болмайтын екі түрі бар: түсінікті бөлу және сөз сомдаумен дың мағынасын бөлу, негізінде оның мөлшері мен мазмұны жатыр. Сөз сомдаумен дың мағынасын бөлу - сөз сөйлеуде қарастырылатын тақырып - тардың рет-ретімен жиыстырылуы. жүктеу/скачать 2.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|