Е. Ш. ДҮсіпов, Т. Е. Уразымбетов
жүктеу/скачать 2.91 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Тыңдарман дәрісханасы
- XVIII ғасырдағы Француз революциясы кезіндегі әлеуметті- саясаттық шешендіктің ерекшеліктері.
| Этос, логос и пафос – бұл тыңдармандардың ритор бейнесіне
баға беруінде көрінетін, тыңдаушы дәрісханаға деген ритордың қатынастық аспектілері. Дәйектілік барысында және қоғамдық топ деген сөзбен ұйымдастырылатын дамушы аудитория, келесі түрде сипатталады: - біріншіден, әлемге көзқарастық, білім, норма, қызметтік әдістер, иерархиялық ұйымдар және т.б. және де басқа ойлармен қоғамды таныстыратын барлық қоғам түйіндерімен. - екіншіден, өзінің қоғамнан бөлектендіріп және жеке біртұтас есебінде біріктіретін ерекше құндылықтармен, мақсаттарымен және мүдделерімен; - Үшіншіден, дәйектілікпен байланысты, соған бас бұрған және соның шектігінде өтетін ішкі жанасымдылық және ұйымдастырушылықпен; - Төртіншіден, өзінің жеке мақсаттарымен және тыңдарман дәрісхананың құндылықтарымен және де дәйектіліктің әсері болып саналатын, қоғамға тұтастылықтың бір бөлігі есебінде қатынас білдіру; Тыңдарман дәрісханасы – бұл шешім қабылдау үшін жария сөздің айтылу мазмұнына қызығушылық білдіретін, оны түсіне білу қабілеті бар, толқана тын, сөзде айтылғанды бағалайтын және қолдана алатын, тұлға немесе тұлғалар жиынтығы. Осы сипаттамалардың бәрін сот сөз шешені міндетті тәртіпте есте сақтап және ескеріп жүруі қажет. Мұндай сипаттамалардың даму кезеңі XVIII ғасырда француз революция кезеңіндегі, ренесанс заманыныдағы сот шешендері, кейін саяси сахнаға көпшілік бұқара алдында мінберге шығып батыл сөйлеулерінде көруге болады. XVIII ғасырдағы Француз революциясы кезіндегі әлеуметті- саясаттық шешендіктің ерекшеліктері. Он жетінші ғасыр, Француз революциясының әлеуметті- саясаттық ерекшелігі Француз сот шешендігінің дамуы мен жалпы стилистикасын көптеген жайтта айқындады... Полемикалық қызығушылық пен беріліп кетушілік Ж.П.Марат, 90 Ж.Ж.Дантон, М.Робеспьер және де басқалар секілді шешен- якобинстердің шығып сөйлеу стильдерін айқындады. Ж.Мараттың сөз сөйлеуіндегі от жалыны жалпыға белгілі. Мұны мойындау есебінде 1792 жылғы Конвенттегі мінберден айтылған, «Қылмыстық заңдылықтың жоспары» атты саяси-заңдылық баяндаманың үзіндісін келтіруге болады: «Бұл қалай? Оқырмандардың талқысына ашық көрсетіліп қойылған және шығарылған көзқарастар қылмыс есебінде қарастырылуы мүмкін бе? Әрине олай емес, керек десеңіз олар жалған болған жағдайда да, тек жай қателік деп қарастырылуы қажет. Егер олар ойсыз жазылған болса, олардың авторларын соқыр немесе ессіз деп санайды. Қараңғыға тек сатқындар тығылып, келіспеушіліктерін ойларын тоқиды, ешқашан арам ойлылар өз теорияларын шатырға шығып жарияламайды. Мен өз көзқарасымды талқыға салсын деп көпшілік алдына жайып салдым. Егер олар қауіпті болса, менің дұшпандарым мойындамай көрсін. Олар сол көзқарасымның қаперсіз әсерін менің басыма төнген қатыгездіктің семсерімен емес, тіл қату арқылы жойып көрсін» деген екен. Цицеронның шешендік кейіпінің ұлғаюы (құмарлық, жоғары дыбыстық, риторикалық айла-тәсілдерінің қоюлануы) артында Собоннаның заң факультеті және аты-шулы сот процестері бар (Виссерияны қорғау) М.Робеспьердің де барлық жариялы сөйлеулерінде айқын ілімді көрінеді: «Азаматтар, мен керемет болашақтықты сіздерге өзгеше ашық көрсетуді ұсынамын: және мен істің ақиқаттық жайті туралы пайдалы мәліметтерді сіздерге хабарламақпын... Мен отанымызды құрдымға сүйреуші, теріс қылықтарды ашпақпын; тек сіздердің шыншылдықтарыңыздың көмегімен мұны жоюға болады. Барлық осы күнге дейінгі революцияда болып жатқандықтың мақсаты, бар болғаны әулиеттің алмасуы немесе биліктің бір адамнан бірнеше адамдарға өтуі. Француз революциясы - бұл адамның құқығы туралы және әділеттік қағидаттарының теориясына негізделген бірінші революция делінген (Конвенттің отырысындағы сөзден алынған). жүктеу/скачать 2.91 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|