налғандар. Тәртіп бұзушыларға Кенесары «шық» деп аталатын жаңа
жазаны қолдануға рұқсат етілді. «Шық» тәртіп бұзған адамның бетіне
қылышпен, не найзамен белгі салу. Мұндай белгісі бар жауынгер өзінің
айыбын ерлікпен, немесе адалдығымен ғана жууға тиісті. Екі рет «шық»
белгісі салынған адам - билер сотына түседі, малмен, не басқа ауыр ша-
рамен жазаланады (үй ішінен бір жыл бөлек ұстау, не болмаса қой
бақтыру тәрізді). Үш рет «шық» белгісін алған адам, Кенесары тобынан
қуылады, ал жазығы ауыр болса, өлім жазасына бұйырылады. Жаңа
хандыққа осындай тәртібі күшті әскердің керектігін айта келіп Кенесары,
«қазақтың атақты ханының бірі Қасым соғысты жақсы кермесе де, қара-
мағындағы бір миллион жанның төрттен бірін атқа қондырып, найза ұстат-
тырған екен. Екі жүз елу мың әскері бар Қасым ханның айбарынан сескеніп,
еш жауы оған қарсы соғыс аша алмаған. Ал біздің заман ондай заман емес,
үш жағыңнан бірдей қаптаған жау. Оларға жем болмау үшін бізге айбарлы
қол керек. Қазір қарамағымызда бала-шағаны қосқанда бір миллиондай адам
бар. Бүгінгі бала ертең жауынгер. Миллионға таяу жаннан жиырма мың сар-
баз шығар деп сенемін»,- деп сөзін бітірген. Ру басшылары, батырлары Кене-
сарының бұл ойын мақұлдаған. Және уәделеріңде де тұрды. Келесі жазда Ке-
несарының қарамағында жиырма мың әскер болды.
«
Екінші қаралған - қалың әскер жинаумен байланысты оны жаб-
дықтау мәселесі еді. Кеңес бір ауыздан хандыққа жататын елден салық
алынсын деп шешті. Салық екі түрлі болсын делінді. Бірі мал салығы
«зекет». Екіншісі «егін салығы «үшір». Зекеттің мөлшері: қырық қараға
дейін салық салынбасын, қырықтан жүзге дейін малы бар адам бір қа-
ра, ал жүзден артық малы бар адам, жүзден артық әр қырық қарасынан
Достарыңызбен бөлісу: |
