«Ежелгі дәуір әдебиеті» «Алып Ер Тұңға» дастаны

уы, Крейгель мен Сәруардың арасындағы сыйластықтың бұзылуы.
Шешімі: Крейгельдің Голоножкинге Сәруарды атуға бұйрық беруі, нәтижесінде
Сәруар да, Голоножкин де жер құшуы.
« Кейіпкерлері:
Иноземцев - Петербургтегі оқуын майда тастап, майданнан бас сауғалап Таш-
кенттегі банкир әкесіне тығылған. Арманы - полиция бастығы болу. Ойран са-
лып жүрген офицер, қазақша жетік біледі. Крейгель «Шура» деп атайды.
Төрехан - Қарала ат мінген аққұба шал, көтерілісті ұйымдастырған Сәруардың
әкесі, аз сөйлейді.
Сәруар - 21 жасар оқыған жастардың бірі. Төреханның ұлы. «Баранчук» - жас
жігіт деп Крейгель атайды.
Фольбаум - Крейгельдің дуанбасы.
Мұқағали - қызыл бет, тақыр бас, батыр тұлғалы, Иноземцевті күзетуші, мой-
ындатушы адам.
Крейгель - офицер-тергеуші, көпті көрген, өмірлік тәжіриесі бар, қазақ
дәстүрін, мақалын, тілін жақсы білетін адам.
Голоножкин - Крейгельдің жалпақ сары көшірі. «Үкі» деп атайды.
« Маңызды деректер:
Сәруар Шымкенттен келеді, әкесін «тәте» деп атайды.
Қазығұрт тауында 1916 жылы 7-8 шілде аралығында орын алған оқиға.
Иноземцев тұтқынға түсіп амандасқанда, шал сәлемін алмай, қамшысының
ұшын ғана ұстатады. Оны үңгірге қамайды.
Крейгель Қазығұрттың асуына дүрбі салады. Қарала атты ойлайды. Сауысқан-
дай сақ Голоножкин ат қораға тыққан екен деп отыр.
Иноземцев ұрланған үш күннен бері Рабат пен Черняевканы тінтіп шыққан.
Үш ұя: Біріншісі - Қазықұртың бачындағы Айтас; Екіншісі - Ташкент жақ Қа-
зақбайдың қыстауы, Қосмола; Үшіншісі - Рабатта Мұқағали ауылы.
Крейгельдің туған жері - Сычевка.
Түркістанға 61-жылдың реформасынан кейін кеп, Шымкентке кеткен.
Құнығып бір оқитын кітабы - «Идеот».
Сәруардың санауы бойынша Қарала 3 рет оқыранды.
Қазақ-қырғыз бүлігі большевиктердің құлағына жетпеу керек, алтыншы күннің
төртінші күні.
Шымкент - Черняев.
Крейгель Иноземцевті «Шура» деп атайды, Крейгельдің жүрегіндегі бітеу жара:
Әйелі мен Иноземцевтің тізе қосуы.
Крейгель: «Дала үстінен оқ атылмаған, елу жыл ішінде жілік майлары бітеулен-
ген болу керек.»
Төреханның Сәруарға айтқаны: «Біздей шобырдан гөрі сендей жалғыз ішек
оқымыштың, оқыған арғымақтың жаны тәтті»,
Сәруардың ойындағы бір жол өлең: «Жетім қозы тас бауыр».
Қазаққа тән мінез: қазақ екеу болса бірі - шоқ, бірі -мұз. Ал үшеу болса цирк.
Мұқағалидің Иноземцевке айтқан сөзі: «Батыр»

Мұқағали «Жаубүйрек» жейсің бе деп оның жасалуын айтады.
Иноземцев Рәйімнің екі інісі мен үш баласын өлтірген. Нұрғазының аузына оқ
атып, әйелдерді ұрып-соғып, Рәкеңнің өзің өртеген.
Сәруардың Крейгельге айтқаны: ауылдардың қалмағандығы.
Қымыз ішетін ыдыс - зерен.
«Әкеңді алдырған - мен, бірақ есаул Иноземцевті алып қашқан Төрехан. Баш на
баш.»
Иноземцевті құтқармаса, өзі де мансап пен жұмыстан айырылуы мүмкін.
Крейгель ойлаған үш сыңай: 1-ші сөзге сараң қақпастың айтпауы мүмкін; 2-ші
мынаның сұрамауы мүмкін; 3-ші бекініс мынау сұрап, кәрі айғырдың айтпауы
мүмкін.
4-ші сыңай Сәруардың 3-бекініс жайлы ауылдан құлақтанғанын Крейгель ескер-
ген жоқ.
Майдан-бір; Ташкент, Торғай, Жетісу қазағы - екі; Алатау қырғызы - үш; есінші
жылдан бері большевик қарақұлақ.
Төрехан көрген самауыр: Мұқағалидің сұр бәйбішесінің он литрлік ақ самауы-
ры.
Голоножкин - Жалаңаяқ. Төрехан одан «құзғын бар ма?» деп сұрайды.
Сәруарды жетектеп Рабат маңына әкеледі, Керегетаста тоқтайды.
Голоножкин: «Я не могу, я живу на их земле».
Сәруардың ең соңғы көргені: Қазығұрт - туған жері; Қараласы - жан жолдасы
аты; елі-халқын ойлайды. Голоножкинге жете алмай құлайды.
« Ұлттық құндылық: көтеріліс кезі, адамгершілік қасиет
« Түсінік+өз ойым: Бір күндік сәтті, бірнеше кейіпкердің диалогі арқылы за-
ман шындығын көсетуі автордың жазу шеберлігін байқатады.
«

жүктеу/скачать 3.69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: