Әжинияз атындағы Нӛкис мәмлекетлик педагогикалық институты
YAQIN QARINDOSH-URUG„LAR O„RTASIDAGI NIKOHNING
жүктеу/скачать 4.15 Mb. Pdf көрінісі
|
| YAQIN QARINDOSH-URUG„LAR O„RTASIDAGI NIKOHNING
SALBIY OQIBATLARI B.J.Xasanova - o„qituvchi, X.Sh.Elchiboyeva – 2 kurs talaba Toshkent davlat o„zbek tili va adabiyoti universiteti Har bir ota-ona farzandlarini sog‗lom voyaga yetishini istaydi va doim ularga har tomonlama g‗amxo‗rlik qiladi. Albatta, yosh avlod salomatligi eng avvalo, bolalarning sog‗lom tug‗ilishini taqozo etadi. Ammo hayotda shunday holatlar borki, ota-onalar bilib-bilmay o‗z jigarbandlarining sog‗ligiga jiddiy ziyon yetkazib qo‗yadilar. Shunchaki loqaydlik, tibbiyot xulosalarini chuqur anglab yetmaslik, noto‗g‗ri fikrlash bolalarning nogiron bo‗lib tug‗ilishiga sabab bo‗lishi mumkin. Xususan, yaqin qarindoshlar o‗rtasidagi nikoh ana shunday ayanchli oqibatlarni keltirib chiqaradi. Bu nafaqat oilalar tashvishi, balki butun jamiyat va davlatimiz e‘tiboridagi jiddiy masala bo‗lib kelayotir. Shu bois bir necha normativ-huquqiy hujjatlarda bunday holatlarning oldini olish, yaqin qarindoshlar o‗rtasidagi nikohlarning sababi oqibatlarini keng ommaga tushuntirish borasida qilinadigan ishlar muhim vazifalar belgilanib, zarur huquqiy asoslar yaratilmoqda. Jumladan, ―Oila kodeksi‖ning 16-moddasida ―Nasl-nasab shajarasi bo‗yicha to‗g‗ri tutashgan qarindoshlar o‗rtasida, tug‗ishgan va o‗gay aka-ukalar bilan opa-singillar o‗rtasida, shuningdek, farzandlikka olinganlar o‗rtasida‖gi nikohga yo‗l qo‗yilmasligi qayd etilgan. Chunki, yaqin qarindoshlar o‗rtasida tuzilgan nikoh, albatta, nogiron bolalar tug‗ilishiga olib kelishini tibbiyot va hayotning o‗zi ko‗rsatib turibdi. Xususan, irsiy kasalliklar irsiy axborotlarni nasldan-naslga tashuvchi genlarning o‗zgarishi natijasida yuzaga kelishi, bu ―kasallik‖ genlarning ko‗pchiligi tanada yashirin holda saqlanishi, bu manbalar bir-biriga o‗xshash genli ota-onalar orqali farzandlarga o‗tib qo‗shilishi oqibatida irsiy kasalliklar bolalarda namoyon bo‗lishi mumkin. Yaqin qarindoshlik o‗rtasidagi nikoh tufayli bir oilada hatto ikki-uch nafar bolaning tug‗ma nogiron bo‗lib tug‗ilishi ota-onalar va farzandlarni ma‘nan va 138 jismonan umrbod iztirob chekishiga olib keladi. Shu bois qayd etilgan statistik ma‘lumotlar, hayotiy misollar yig‗ilganlarni bu xususda jiddiy o‗ylash, yanada samaraliroq amaliy ishlar qilishga undaydi. Oila jamiyatning kichik ijtimoiy guruhi sifatida er-xotin o‗rtasidagi ittifoq, boshqa oila a‘zolari o‗rtasidagi qavm-qarindoshlik aloqalariga asoslangan shaxsiy hayotni tashkil qilishning eng muhim shakllaridan biri hisoblanadi. Oilalarning farovonligi jamiyatning farovonligini belgilaydi. Ehtiroslar va his-hayajonlarni qondirish bilan bog‗liq vazifalar bo‗lib, bunda oila a‘zolari o‗zaro hurmatda, bir- biriga mehr-muhabbatda bo‗lishi, bir-birlarini qo‗llab-quvvatlashi, tinch-totuv yashashi va albatta samimiy munosabatda bo‗lishi nazarda tutiladi. Bu vazifalarni o‗z vaqtida bekamu ko‗st bajargan oila a‘zolari albatta sog‗lom turmush tarzini shakllantiradi. Sog‗lom turmush tarzi oilada shakllanadi. Bunda ota va ona vazifasi katta bo‗ladi, ular farzandlaridagi ijobiy xususiyatlarni rivojlantirishi, salbiy xususiyatlarni taqiqlash orqali mukammal sog‗lom turmush tarzi madaniyatiga ega bo‗lgan farzandlarni voyaga yetkazishadi. Oila kodeksiga kiritilgan yangiliklar jumlasiga, nikoh shartnomasi instituti, nikohlanuvchi shaxslarni tibbiy ko‗rikdan o‗tkazish, oilaviy munosabatlarda mahalliy urf-odat va an‘analarning qo‗llanilishi, qon-qarindoshlik, bolalarning nasl- nasabini belgilash, alimentlar to‗lash to‗g‗risidagi kelishuv majburiyatlari, ota-ona qaramog‗idan mahrum bo‗lgan bolalar huquq va manfaatlarini himoya qilish va boshqa qator qoidalar kiradi. Ta‘kidlash kerakki, oila qurishdan avval halqimizning urf-odatlariga asosan yangi oilalar uchun uy-joy sharoitini yaratish mas‘uliyatini ota-ona zimmasiga qonun yo‗li bilan yuklash lozim. Nikoh munosabatiga kirishdan avval yigit oilani ta‘minlash uchun ma‘lum bir kasb-hunar egasi bo‗lishi, nikoh yoshiga, albatta, rioya qilishi lozim deb o‗ylaymiz. Qonunchiligimizda yaqin qarindoshlar o‗rtasida nikoh munosabatlariga kirishish taqiqlab qo‗yilgan bo‗lsa-da, ammo fuqarolar bunga amal qilmayotgan hollar ham yuz berib turibdi. Biroq, yaqin qarindoshlar o‗rtasida tuzilgan nikohdan nosog‗lom avlod vujudga kelishi ko‗p bor tajribada sinalgan. Shuning uchun ham bunday nikoh munosabatlariga barham berilsa, ko‗plab ajralishlarning oldini olingan bo‗lardi. Mutafakkirlardan biri, ―Farzand tarbiyasini u tug‗ilishidan oldinroq, kelin tanlashdan boshlash kerak‖, degan edi. Bu hikmatga quloq tutguvchilar kam bo‗lmayapti, ammo uning aksini qilganlar aksariyat hollarda nogiron farzandlarga ota-ona, nogiron nevaralarga buva-yu buvi bo‗lib qolyapti. Sababi – kelin tanlashda yo‗l qo‗yilgan hatolik, ya‘ni yaqin qarindoshdan qiz olishlik. Ayanchli tomoni shundaki, xatolik anglab yetganda esa kech bo‗ladi. Afsuski, uni tuzatib bo‗lmaydi. Qarindoshlik nikohining mevasi bo‗lib dunyoga kelgan nogiron go‗dak oldida o‗zini aybdor sezishdan hech qanday naf yo‗q. Yaqin qarindoshlar nikohidan tug‗ilgan go‗dakning to‗rt muchasi hamisha but bo‗lavermasligi ko‗pchilikka ma‘lum bo‗lgani holda shu ishni ixtiyor etuvchilar hanuzgacha topilishini qanday tushunish mumkin? Bu gaplarning hammasi safsata, ana falonchilarning oilasida hamma sog‗lom-ku, deydiganlar ko‗plab topiladi. Biroq, ular zohiriy xulosaga tayanuvchilardan o‗zgalar emas. жүктеу/скачать 4.15 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|