2.
Түбір+ды/-ді/+лық:
қажет+ті+лік,
табан+ды+лық,
зейін+ді+лік,
нысап+ты+лық,
ұқып+ты+лық,
өжет+ті+лік,
дарын+ды+лық,
бейім+ді+лік,белсен+ді+лік т.б.
3. Түбір+паз+лық: талғам+паз+дық т.б.
4. Түбір+сыз (болымсыздық мағынасында) + лық: сана+сыз+дық,
жауап+сыз+дық, маза+сыз+дық, зейін+сіз+дік, ұстам+сыз+дық, ар+сыз+дық,
ебедей+сіз+дік т.б.
Тіркесті
терминдерге -лық жұрнағы жалғанғанда терминдер
анықтауыш сөздің басында, ортасында, соңында келеді.
А) сөздің басында келетініне мысал: қоғамдық сана, әлеуметтік
эмоциялар, адамгершілік сана, психикалық күй, қимылдық ес, эмоциялық ес,
танымдық есеп, көркемдік талғам, кәсіптік оқыту, динамикалық
адаптация, көңіл-күй, әлеуметтік бейімделу, әлеуметтік ескерту,
әлеуметтік айыппұл, азаматтық хал актілері, шетелдік жұмыс күшін
әкелу, тәртіптік жаза, әлеуметтік ауру, төлқұжаттық жас, балиғаттық
жас,жылдық еңбек ақы төлеу қоры, қазыналық кәсіпорын, мемлекеттік
есем зейнетақы қоры, үкіметтік емес ұйымдар, зейнеткерлік куәлік,
маусымдық жұмыс, әлеуметтік жағдай, әлеуметтік оңалту, әлеуметтік
тәуекел, тұрмыстық жарақат, психикалық жарақат, біліктілік
талаптары, сағаттық өндірім, кедейлік шегі, экологиялық үстемақы,
әлеуметтік диалект, әлеуметтік диалектология, езулік дауыссыз, езулік
дауысты, еріндік дауыссыз, еріндік дауысты, лексикалық бірлік, логикалық
екпін, мағыналық бірлік, морфологиялық бірлік, синтаксистік бірлік, тілдік
бірлік, фонетикалық бірлік, фонетикалық дыбыстаңба, фонологиялық
дыбыстаңба, фразалық екпін, фразеологиялық бірлік, авторлық аударма,
авторлық баяндау, авторлық қаламақы, авторлық қожазба, авторлық
қолтаңба, авторлық мәтін, авторлық түпнұсқа, авторлық түсініктеме,
ағартушылық реализм, азаматтық лирика, академиялық басылым,
академиялық стиль, ақындық өлең, әлемдік әдебиет, әлеуметтік лирика,
батырлық өлеңдер, батырлық ертегілер, ғашықтық эпос, дикторлық мәтін,
дидактикалық әдебиет, дидактикалық поэзия, ертегілік проза, ертегілік
эпос, классикалық әдебиет, көркемдік қиял, көркемдік монтаж, көркемдік
мұра, көркемдік түр, лирикалық проза, лирикалық шегініс т.б.
Ә)
Сөздік
ортасында
келетітіне
мысал:
ішкі
системалық
ассоциациялар, дербес системалық ассоциациялар, моторлы афференттік
афазия, ми қыртысының ассоциациялық аймағы, мидың динамикалық
локализациясы, сөйлеудің динамикалық локализациясы, жалпы генетикалық
заң, дауысты аралық дауыссыз, дауысты аралық шеп, әдеби-драмалық
редакция, әдебиеттің көркемдік мәні, әдебиеттің қоғамдық мәні,
әдебиеттің тәрбиелік мәні, ғылыми фантастикалық әдебиет, көне түркілік
әдеби тіл, еңбекке жарамсыздық парағы, алты күндік жұмыс аптасы,
ақылы қоғамдық жұмыс, ақылы медициналық жәрдем, аралас біліктілік
алқасы, әлеуметтік, балама конкурстық өтінімдер, бастапқы медициналық
құжаттар, біртұтас мемлекеттік жер қоры, бірыңғай мемлекеттік
саясат, ерекше құқықтық режим, алғашқы қауымдық сана, балалардың
техникалық шығармашылығы, балалардың тұрмыстық еңбегі, дамытудың
биотехнологиялық тұжырымдамасы, дәстүрлі педагогикалық әдіс, естің
биохимиялық теориясы, жалпы адамзаттық құндылық, жалпылама
психикалық құбылыстар, жаңаша педагогикалық ойлау, жас ерекшелік
симптом кешені, жастардың демократиялық қозғалысы, жеке адамдық
компонент, жеке тұлғалық ерекшеліктер, жоғары аттестациялық
комиссия, жоғары психикалық функциялар, жоғары техникалық оқу орны,
зерттеудің математикалық әдістері, көркем шығармашылық психологиясы,
қос факторлық теориясы, мектептегі құқықтық тәрбиенің әдістері,
мектептің педагогикалық кеңесі, мидың динамикалық оқшаулануы,
мұғалімнің ұйымдастырушылық іс-әрекеті, оқушылардың құқықтық
санасының
қалыптасуы,
педагогиканың
әдістемелік
негіздері,
ащаматтардың қылмыстық жауапкершілігі, абсолюттік құқықтық
қатынастар т.б.
Б) сөздің соңында келетініне мысал: аяқталған қастандық, әлеуметтік
шыдамсыздық, эмоциялық қозғыштық, топтық сиымдылық, тұрақы
мәнділік,
гипосуггестивтік
иланғыштық,
әлеуметтік
қажеттілік,
әлеуметтік жинақылық, әлеуметтік белсенділік, әлеуметтік ымырасыздық,
әскери міндеттілік, әсіре саясатшылдық, бір жақты жеңілдік, бір топқа
қатыстық, бірлескен кәсіпкерлік, әдебиеттегі тарихилық, т.б.
Жалпы алғанда, -лық жұрнағымен жасалған терминдер дерексіздікті
білдіріп, жинақылық мәнде жұмсалады (табандылық, төзімділік, жомарттық
т.б.). Кононов
Достарыңызбен бөлісу: |