Ғылымдар бойынша ХХV республикалық студенттік ғылыми конференциясының
жүктеу/скачать 5.25 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ СПОРТ, ФИЗИОЛОГИЯ САЛАСЫНЫҢ ДАМУЫ Маханбетжан Л.Б.
| Пайдаланылған әдебиеттер
1 Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан- 2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты атты Қазақстан халқына Жолдауы // http://www.akorda.kz . 2 Қазақстан Республикасының Конституциясы. Қазақстан Республикасының 2017 жылғы 13 наурыздағы № 52-VІ ҚР Заңдарымен енгізілген өзгертулер және толықтырулармен // «ЮРИСТ» баспасы. – Алматы, 2022. 3 Қaзaқcтaн Pecпyбликacының Қылмыcтық-пpoцecтiк кoдeкci 4 шiлдe 2014 ж. № 231-V. – Aлмaты: ЮPИCТ, 2022. 4 Төлеубекова Б.Х. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу құқығы. Жалпы жәнеЕрекше бөлімдер // Оқулық, 2019 ж. 5 Нұрмашев Ү. Қазақстан Республикасының Қылмыстық іс жүргізу құқығы.Оқулық Жалпы бөлім 2012 ж. ӘОЖ:796.01:612 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ СПОРТ, ФИЗИОЛОГИЯ САЛАСЫНЫҢ ДАМУЫ Маханбетжан Л.Б. - ЮМ 20-3к1 Жандарова А.А., Демеуев.А.Қ. - аға оқытушылар Тәуелсіздікті алғаннан кейін, Қазақстанда спорт саласы бірден қызу қарқынмен дами бастады: жекелеген спортшылар мен командалар федерацияларға, ассоциациялар мен одақтарға бірігіп, ұлттық біріншіліктерде және спорттың әртүрлі түрінен өткен жарыстарға қатысты. 1992 жылғы Барселонадағы жазғы Олимпиада ойындарында қазақстандық спортшылар ТМД-ның біріккен құрамасы құрамында өнер көрсетті. Ирина Герлиц әйелдер баскетбол құрамасы мен Олимпиада алтынын, волейболшылар Елена Чебукина мен Татьяна Меньшова күміс медаль, грек-рим күресінен Дәулет Тұрлыханов, мылтық атудан Владимир Вохмянин қола жүлде ұтып алды. 1994 жылғы Норвегияның Лиллехаммер қаласындағы Қысқы олимпиада ойындарында қазақстандықтар тұңғыш рет өз мемлекеттік туы астында өнер көрсетті. Сол жолы тұңғыш рет Владимир Смирновтың жеңісі құрметіне олимпиада тарихында Қазақстанның мемлекеттік әнұраны орындалды. Біздің көрнекті шаңғышымыз 50 шақырым қашықтықтағы алтын жүлдемен қоса, 10 және 15 шақырымда екі күміс медаль иемденді. Жапонияның Хиросима қаласында 1994 жылдың қазан айында өткізілген Азия ойындары қазақстандық спортшылар үшін жеңіспен аяқталды. Ресми емес командалық есепте біздің құрама 25 алтын, 26 күміс және 26 қола медаль жеңіп алып, төртінші орыннан көрінді. Халықаралық жарыстарға қатысып, жеке және командалық табыстарға кенелген Қазақстанның үздік спортшылары өз елінің мәртебесін абыроймен қорғады. Олардың жеңістері бүкіл әлемнің назарын саясатта ғана емес, сондай-ақ әлемнің спорттық картасында да елеулі орынға көтерілген жаңа тәуелсіз елге аударды.Қазақстандық спорт шеберлері 1990-шы жылдардың екінші жартысында әлемнің үлкен спорт ареналарында жиі-жиі өнер көрсете бастайды. 1996 жылдың ақпанында біздің спортшылар алғаш рет Харбиндегі III қысқы Азия ойындарына қатысып, бірден үздік нәтиже көрсетті – тек Қытайды ғана алға салып, жалпы командалық есепте екінші орынды иеленді. Қазақстандықтар 14 алтын, 9 күміс және 8 қола медальды ұтып алды Сол 1996 жылы ұлттық олимпиадалық командасы алғаш рет Атлантадағы ХХVІ жазғы Олимпиада ойындарына қатысып, 199 ел қатысқан спорт додасында жалпыкомандалық есепте 22-ші орынды жеңіп алды. Бұл – спорт әлемінде енді ғана таныла бастаған ел үшін үлкен табыс болатын. Василий Жиров Олимпиада алтынын алып қана қоймай, отандық бокс тарихында тұңғыш рет техникалық шеберлігі ең жоғары боксшыға берілетін Баркер кубогын жеңіп алды. Балуан Юрий Мельниченко мен Александр Парыгин да Атланта да жеңістерін тойлады Нысана көздеу жарысында Сергей Беляев көзге Жұмаділов пен ауыр атлет Анатолий Храпатый иеленіп қайтты. Қола медальды боксшылар Ермахан Ибраимов пен Болат Ниязымбетов, балуан Мәулен Мамыров пен мерген Владимир Вохмянин қанжығаларына байлады. 1998 жылы Жапонияның Нагано қаласында өткен Қысқы Олимпиада ойындары Қазақстан командасына екі қола медаль әкелді. Олар конькийші Людмила Прокашева мен шаңғышы Владимир Смирнов жеңіп алды. 1998 жылы Бангкокта өткен 41 ел қатысқан XIII жазғы Азия ойындарында Қазақстан жалпы есепте 5-орын алып, 78 медальды жеңіп алды (24 алтын, дәл сонша күміс және 30 қола). Бір жылдан кейін Кангвондағы ІV қысқы Азия ойындарында біз жалпы есепте Қытай мен Оңтүстік Кореядан кейінгі үшінші орынға қол жеткізіп, түрлі спорт түрлерінен 10 алтын, 8 күміс және 7 қола медальды иелендік.Физиологиялық жағыннанда дамып оның ерекшеліктерін пайдалануға болады. Осы кездегі физиологиялык зерттеу жұмыстарында ғылым мен техниканың , кибернетиканын жетiстiктерiн , радиоэлектрониканын жаңалыктарын , есептеуші машиналарды , телеметрияны т . б . кенінен тұтынады . Осыған коса казiргi физиология ғылыми зерттеулердi комплексті турде жүргізеді .Сол кезде осынын негiзiнде манызды ғылыми нәтижелер алынып отыр . Мұнымен бірге физиологиялық зерттеулер жүйелі түрде жүргiзiледi . Организмнiң қызметiн жүйелi түрде зерттеу оңдары кептеген физиологиялык жағдайларды түсiнудi жеңiлдетеді . Сондықтан тiрi организмдi әрекеттiк жүйелер теориясынын тұрғысынан зерттеу басталды . Бұл теорияны ұсынған П. К. Анохин . Әрекеттiк жүйелер деп әр текті кұрылымды ағзалар , тканьдер және олардың белгiлi бiр қызметін қамтамасыз ететiн реттеушi механизмдер жинақтарын айтады . Былайша айтқанда әрекеттік жүйелер әртүрлi шектегi жауап беретін кұрылымдар мен организмнiң қызметін қамтамасыз ететiн және онын белгiлi бiр жағдайға бейiмделiсiн ұйымдастыратын жүйкелiк және гуморальдық механизмдерiнен тұрады . Мәселен , бiр әрекеттiк жүйе қан қысымын , екiншiсi - қандағы қант мөлшерiн , үшiншiсi - тұз бен су тұрактылығын қамтамасыз етсе , төртiншiсi - козғалыс бейiмдiлiгiн кадағалайды . Кандай да болмасын әрекеттік жүйелердiн кызметi реттелiс және өзін - өзі реттеуге негiзделген . Реттеліс деп организмнiң белгiлi бiр қажеттігін және ішкі орта тұрақтылығын ( гомеостазды ) қамтамасыз етушi әрекеттік жүйе лердiн кызметін өзгертіп , оны бiр қалыпка келтiрудi айтады . Ал iшкi орта деп организм клеткалары iшiндегi және сыртындағы тұрақты құрамды қан , лимфа т . б . сұйықтықты айтады . Жүйкелiк – гуморальд» қатынаспен қатар клеткалар арасында креаторлык ( грек . create көшiрме ) байланыста бар . Жана және ескi клеткалардын кұрылымында ұксастық болу үшiн клеткалар арасындағы ақпараттардың маңызы зор . Клеткааралық ақпараттарды iрi молекулалар жеткiзедi . Оларды қан клеткаларыда тасымалдауы мүмкiн . Макромолекулалар бiр клеткадан екiншi клеткара олардын туйiскен жерiндегi санылаулар аркылы немесе пиноцитоз жолымен етеді . Әрекеттiк жүйелердiн түрлi кызметтерiнiн бейiмделiсi жалпы организм кызметiнiн жуйкелiк - гуморальдык реттелуi аркылы iске асады . Физиологиялык әрекеттердiн өзiн - өзі реттеуi деп теменгі даму сатысындағы жануарлар әлемiнде кездесетiн 206 реттеудің қарапайым түрiн айтады . Өзiн - өзi реттеу - тiршiлiк үшiн манызды процесті немесе белгі лi бiр туракты жагдайды автоматты турде сақтау қабілеті . Гомеостазис , изотермия , изоосмия , изоволемия , изогидрия т . б . өзiн - өзi реттеу арқылы сакталады . Табиғатта өзiн - өзi реттеу арқылы өзгертушi және қалпына келтiрушi жағдайлар автоматты түрде белгiлi қапта сакталады . жүктеу/скачать 5.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|