Ғылымдар бойынша ХХV республикалық студенттік ғылыми конференциясының
жүктеу/скачать 5.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| Список использованной литературы
1. Послание Главы государства К-Ж.Токаева народу Казахстана от 1 сентября 2020 года «Казахстан в новой реальности: время действий» - Казахстанская правда. 2020. 2 сентября. №166 (29293) 2. Конституция Республики Казахстан. – Алматы: ЮРИСТ. 2017. 3. Ибраева А.С., Ибраев Н.С. Теория государства и права: Учебное пособие. – Алматы: «Жеты жаргы». 2003. 432 С. 4. Закон Республики Казахстан от 12 марта 2021 года №15-VII «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам совершенствования нормотворчества» - Алматы: ЮРИСТ. 2021. ӘОЖ 168.522 ЖАҺАНДАНУ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ХАЛҚЫНЫҢ МӘДЕНИ МҰРАСЫН САҚТАУ МӘСЕЛЕСІ Шардарбек Р. - ИП-20-3к3 тобының студенті Тасполтаева М. - магистр Қоғамның қазіргі өмірінде қарқынды өзгерістер болып жатыр және олар көптеген факторлардан туындайды, олардың ішінде ең алдымен ақпараттық революция мен жаһандану процестерін атап өткен жөн. Қазірдің өзінде адам жаһанданудың әсерінен сырттан келген үлгілерді қабылдау салдарынан халықтық мәдени мұраны жоғалтып алып келеді. Ғылыми-техникалық прогресс, атап айтқанда ақпараттық технологиялар мен байланыс құралдарының дамуы көбінесе тарихи қалыптасқан мәдени құндылықтарға жат және қарама-қайшы келетін құндылықтар мен мәдениеттерді таратудың жаңа жолдарын ашады. Қазіргі уақытта Қазақстан қоғамы өзінің дамуының постиндустриалды кезеңіне жетті. Ақпарат пен білім адамдардың өмірінде бұрынғыдан да маңызды рөл атқара бастады. Осының салдарынан халыққа қолжетімді ақпараттық өнімдер мен қызметтердің жалпы саны едәуір артты. Сондай-ақ, елдің өмірі мен мәдениетін дамытудағы осы кезеңнің ең маңызды ерекшелігі – қоғамның толық ақпараттандырылуы және жаһандық ақпараттық кеңістікке қосылу. Мұндай қарым-қатынас пен ақпарат алу еркіндігі сөзсіз көптеген артықшылықтарға ие, бірақ бұл жағдайдың кемшіліктерін елеусіз қалдыруға болмайды. Осы сәтті атап өтіп, бірқатар зерттеушілер «отандық мәдениеттің құндылық өрісі шетелдік мәдени үлгілермен тез қаныққан» деп атап өтті [1] Осылайша, қазақ қоғамы дамуының осы кезеңінде мәдени мұраны сақтаудың екі бағыты бар екенін атап өтуге болады. Біріншіден, Қазақстанның бүкіл тарихында болған, Қазақстан өзінің тарихи Отаны бар «мәдениеттер диалогының» әсерін зерттеу. Екіншіден, қазақ халқына тән емес және жаһандану құбылысының арқасында қол жетімді болған мәдени үлгілердің әсерін бақылау. Әрине, жаһандану «мәдениеттерді теңестіруді» күшейтті.Өз шекарасында көптеген этностар мен мәдениеттерді біріктірген Қазақстан елі мәдени мұраны сақтау проблемалары да орын алады. Қазіргі кезде қазақтардың орыс ортасында ассимиляциясы қарқын алуда. Ана тілін білмейтін, қазақ дәстүрлерін, мәдениетін мойындамайтын, сондай-ақ мұсылман дінін ұстанбайтын қазақтар жиі кездеседі. Ұлттық өзін-өзі сәйкестендіруді толығымен жоғалту жағдайлары жиі кездеседі, бұл адамның өте оғаш шекара жағдайына әкеледі. Бір жағынан, ол өзін қазақ халқымен байланыстырады, ал екінші жағынан, ол қазақ мәдениетінің тасымалдаушысы болып табылмайды немесе оны толық көлемде деп санауға болмайды, өйткені ол осы салада тиісті білім деңгейіне ие емес және өзін осындай деп санамайды. Бұл құбылыстар әсіресе Қазақстанның солтүстік өңіріндегі тұрғындар арасында айқын көрінеді. Бұған бірнеше факторлар себеп болды, олардың ішінде орыс тілді халық арасында ұзақ өмір сүруден туындаған және тиісті мәдени жағдаймен қоршалған қазақ отбасыларының орыстандырылуы. Мәдени ерекшеліктер кейінгі ұрпақтарға, ең алдымен, балаларды белгілі бір мәдени ортаға батыру арқылы отбасы институты арқылы берілетіні анық. Егер отбасы уақыт өте келе және сырттан әсер етудің әсерінен (әлеуметтік өзгерістер, құбылыстар, процестер) немесе ішкі өзгерістер (басқа біреудің мәдениетін ерікті түрде қабылдау) мәдени жадын жоғалта бастаса, онда ол дәстүрді таратушы функциясын тоқтатады. Егер біз осы процесті тездететін жаһанданудың күшейіп келе жатқан әсерін, сондай-ақ кеңестік жылдары кең таралған интернационализм идеясын ескерсек, бұл құбылыстың таралуына құнарлы негіз дайындаған жағдайда, бұл қауіп өте үлкен. Көбінесе олардың санасында мәдени жад мүлдем жоқ немесе орыс және батыс мәдениетінің әсерінен бұрмаланған. Мұны тілді білмейтін, иеленуді қажет емес деп санайтын қазақ жастарының жиі кездесетін мысалдары көрсетеді, өйткені орыс тілі ел ішінде қарым-қатынас жасау үшін қолданылады, ал олар халықаралық ағылшын тілін таңдағанды жөн көреді. Бір кездері қазақтар өмірінің қажетті және негізделген ерекшеліктері болып табылған, бірақ қазір өзектілігін жоғалтқан кейбір әдет-ғұрыптар, дәстүрлер қазақ мәдениетінің барлық культтеріне теріс әсер қалдырады. Ұлттық салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар, мәдениеттер, мерекелер туралы білімнің болмауы қазақ 283 мәдениетінің бай мұрасын жоғалтуға әкеледі. Ресми немесе мүлдем жоқ діндарлық мұсылман дінімен байланысты мәдениеттің таралуына нұқсан келтіреді.Жоғарыда айтылғандай, жаһандану процесі жалпы аймақтың мәдени мұрасының ажырамас бөлігі болып табылатын қазақ мәдениетіне қатты әсер етеді. Осылайша, Қазақстан халқы арасында жиі кездесетін ассимиляция құбылысын қазақ мәдениетін жоғалту қаупін болдырмау үшін зерттеу және зерттеу қажет. Сонымен қатар, мәдениеттанушылар соңғы онжылдықта халықтың негізгі топтарының мәдени деңгейінің айқын төмендеуі байқалғанына назар аударады. Бұл іс жүзінде барлық әлеуметтік топтарда әдебиет, кескіндеме, музыка және т.б. сияқты өнердің әртүрлі салаларындағы білім көлемінің төмендеуі байқалады. Бұл жағдайда ұлт өзінің бүкіл тарихында жинаған ең жоғары рухани және материалдық құндылықтарды қамтитын мәдени мұраға жүгіну ерекше мәнге ие болады [2] бұл жағдай қазақтардың мәдени мұрасын сақтаудағы жаһанданудың рөлін зерттеуге үлкен мән береді. Осылайша, Қазақстанда қазақ халқының мәдени құндылықтары мен дәстүрлерін сақтау мәселесі өзекті болып табылады және зерттеуді қажет етеді. Осы мәселені зерттей отырып, қазақ халқының ассимиляциясының алдын алатын және Қазақстанның мәдени мұрасын қазақ халқының мәдениеті сияқты маңызды құрамдас бөлігін жоғалту салдарынан кедейліктен құтқаратын іс-қимылдардың ықтимал нұсқаларын тұжырымдауға болады. жүктеу/скачать 5.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|