Филология факультеті 5В011900 «Шет тілі: екі шет тілі» мамандығы бойынша оқу бағдарламасының жалпы сипаттамасы Берілетін дәреже

шығармалармен жүйелі танысып, толық мағлұмат алуға үйрету,

*Сөз мәдениетіне қатысты әдеби нұсқаларға талдау жасай білуге үйрету,

*Білімгерлердің сөз сазы ережелерін игеруге баулу,

*Білімгерлерді сөз сазы нормаларын қолдану жолдарымен таныстыру, сөзді игеру

тәжірибесі мен қолдану мәдениетін үйрету,

* Білімгерлерді телевизия және радио эфирлердегі жекелеген журналистердің сөйлеу

мәдениетімен таныстырып, теориялық тұғыдан талдату.

Әдебиеттануға кіріспе

Журналистикаға кіріспе

Қазақ әдебиеті

Тележурналистика

Радиожурналистика

Қазіргі қазақ тілі

Курстың /пәннің мазмұны/: «Журналистің сөйлеу мәдениеті» пәні мамандық сырларын үйренуші білімгердің теориялық білімдерін тереңдетіп, тіл мәдениеті, сөйлеу мәдениеті туралы еңбектер негіздерімен таныстырады. Жеткізілетін ойдың көркемдік бояуын сақтауды жан – жақты зерттеп, талдап, салыстырып, сөйлеудің, ой мазмұнын ашудың түрлі тәсіл, амалдарына үйретеді. «Журналистің сөйлеу мәдениеті» курсы білімгердің шығармашылық деңгейін жан–жақты дамытуға үлкен мүмкіндіктер береді. Мұнда телерадиожурналистика саласы бойынша жүргізілетін пәндермен сабақтастыра отырып, болашақ мамандарға теориялық және тәжірибелік бағытта жүйелі білім беру көзделеді.

Журналистер үшін өз ойын дұрыс, әрі сауатты жеткізе білу бірінші кезекті мәселе. Осыған орай сөз өнерінің негіздерін оқыту, сөз сазын келтіру мен сөздерді дұрыс айту қағидаларын, сөйлеу ерекшелігінің түрлерін үйрету, тыңдаушы назарын аударудың тәсілдері мен сауатты сөйлеу жолдарын талдау сиякты өзекті мәселелер алға қойылады.

1. Сыздықова Р. Сөз сазы (сөзді дұрыс айту нормалары). – Алматы : Санат , 1995

2. Уәлиев Н.Сөз мәдениеті. – Алматы : Мектеп, 1984.

3. Балақаев М.Қазақ тілінің мәдениеті. – Алматы: 1971.

4. Өрелі өнер (жинақ). – Алматы :Ғылым , 1976.

5. Омашев Н.Қазақ радиожурналистикасы. – Алматы,Қазақ университеті, 1992

6. Сағымбаев Р Алматыдан сөйлеп тұрмыз. – Алматы :Қазақстан, 1979.

7. .Гайманова Б.Д., Сенкевия М.П.Мастерство эфирного выступления М... изд.МГУ,1993

8. Будагов Р.А. Как мы говорим и пишем. – М..: изд. МГУ, 1988.

9. Негимов С.Шешендік өнер. – Алматы : Ана тілі , 1997.

10. Будагов Р.А. Филология и культура. М..: изд. МГУ , 1980.

11. Прохоров Е. Введение в теорию журналистики. М. , 1998.

12. Бегалиев Н.Информация в диалоге культур.Алматы : Білім , 1997.

13. .Қабдолов З.Сөз өнері .Алматы : Қазақ университеті, 1989.

1.Омашев Н. Қазақ журналистикасы. 1,2,3 том. А, 2009

2. Жақып Б. Публицистикалық шығармашылық негіздері. А, 2007

3. Жақсылықбаева Р. Публицистің шығармашылық шеберханасы. А, 2008

4. Қожакеев Т. Сатира негіздері. А, 1995

5. Қожакеев Т. Сатира және дәуір. А, 1992

6. Қожакеев Т. Сатира – күштілер қаруы. А, 1991

7. Қожакеев Т. Сатира жанрлары. А, 1997

8. Ысқақұлы Д. Сын жанрлары. А,

9. Жақып Б. Қазақ публицистикасының қалыптасу, даму жолдары. А., 2004

Курс барысында студенттер эпостолярлық жанрдың өзіндік ерекшеліктерімен танысады. Эпостолярлық жанрдың түрлері мен оған қойылатын талаптарды меңгереді. Хат жанры және оның мерзімді басыдымдардағы көрінісі мен бүгінгі таңдағы атқаратын қызметтері сараланады.

Белгілі қоғам қайраткерлерінің қоғам, журналистика, публицистика жанрлары туралы ойлары, пікірлері мен осы саланы зерттеуші ғалымдардың еңбектері, мұрағаттық құжаттар, тарихи мәліметтер пайдаланылады. Жанр дегеніміз қатып қалған дүние емес, үнемі қозғалыс пен өзгеріс үстінде болады. Жанрларды араластырып, тенденцияны бұзудың өзі-журналистикадағы жаңашылдықтың көрінісі. Журналистің мақалаларында бір қалыпқа соғатын стандарттың болмауы. Мәскеу мемлекеттік университетінің профессоры А.А.Тертычный «жанр» түсінігінің үнемі өзгеріп, күрделеніп отыратындығын айтады. Сол себепті де әртүрлі зерттеушілер «жанрдың» анықтамасын әртүрлі береді дей отырып, өзі жанр жасаушы фактор ретінде – оқиға немесе мәселе, мақсат және журналистің мақаланы саналы әрі еркінен тыс беру тәсілі деп көрсетеді. Кез-келген журналистің міндеті болған оқиға туралы дұрыс әрі мәнді ақпарат жеткізу. Сол ақпаратты талдап, сараптау арқылы оқиғаға қатысы бар адамдардың пікірін білу, көпшіліктің талқысына салу, сол арқылы қоғамдық пікір қалыптастыру. Осы мақсаттың үдесінен шығу барысында журналист материалында жанрларды қалауына қарай қолдануға да ерікті. Ең бастысы – хатты арнаған адамыңның көңілінен шығатын болуы керек. Хатқа қойылатын талаптарды түсіндіру арқылы оны жазудың әдістемесін меңгерту. Осы мәселені студенттерге үйрету пәннің мақсаты болып табылады

Кәкен Қамзин Қазақ көсемсөзі жанрларының кемелдену үдерісі А,2009

Жақып Б. Публицистік шығармашылық негіздері. А, 2007

Момынова Б. Газет лексикасы. А; 1996

Қабдолов З. Сөз өнері.А,2000ж

Прохоров Е.П. Введение в теорию журналистики.М,1998ж

Шамақайұлы Қ. Журналист шеберлігінің негіздері Қ,2001ж

Ысқақұлы Д. Сын жанрлары А,1999

Қожакеев Т. Жас тілшілер серігі А,1991

Сабақ беру әдістері: дәстүрліден бөлек, оқу мен жазу арқылы сыни ойлауды дамытудың әдіс-тәсілдері пайдаланылады.Студенттің ойлау, өз пікірін еркін жеткізе алу мен бірге, шығармашылық қабілетін арттыру мақсатында әртүрлі еркін тақырыптарда презентация жасауға, эссе, пресс-релиз, хат жаза алуға баулу, тестілік бақылау алу арқылы алған теориялық білімдерінің деңгейін бағалау үшін шағын топтарда жұмыс жасалып, рольдік ойындар бойынша тапсырмалар беріледі. СТО әдістері кеңінен пайдаланылады

Бағалау әдісі: әріптік-рейтингтік жүйе 100 баллдық шкала бойынша, ағымдық бақылау, аралық бақылау, емтихан, қорытынды баға.

Оқу тілі: қазақ, орыс тілі

Мамандық (саты) бойынша білім алуға қажетті жағдай: кітапхана қоры, электрондық оқулықтар, интернет-кластары, электронды білім ресурстары (Республикалық ЖЖЖ аралық электронды кітапхана).
Курстың /пәннің/ атауы: Арал, Семей экопроблемалары және баспасөз

Пәннің коды: ASOEZhB 4307

Пәннің типі: кәсіптендіру, таңдау компоненті

Оқу жылы: 4

Оқу семестрі: 8

Кредит саны: 1

Дәріс беруші оқытушы: ф.ғ.к., аға оқытушы Г.Әшірбекова

Курстың мақсаты: Бүгінгі күні өзекті мәселеге айналып отырған экологиялық проблемаларды сөз ету, аталмыш мәселелердің жазылу ерекшеліктерін айқындау, экология тақырыбына машықтандыру.

Деректемелері /пререквизиттері/: Публицистикалық шығармашылық негіздері, Публицистің шығармашылық шеберханасы;

Курстың /пәннің мазмұны/: Барлық елдерге тән, заман талабына сәйкес, Қазақстанда да айналадағы қоршаған ортаны таза ұстау, табиғатты қорғау мәселесіне қатысты әрекет жасауға тиісті мемлекеттік және қоғамдық құрылымдар көптеп пайда болып, олар негізінен, өз қолымыздан жасап отырған қатрге қарсы күрес шараларын белгілеумен, қауіптің алдын алу жолдарын қарастырылуда. Бұл проблема – біздің баспасөзіміздің де басты бір тақырыбы. Өткен ғасырдың екінші жартысынан бастап, экологиялық журналистика өмірге келіп, даму үстінде екенін айғақтау. Егер экожурналистика мерзімді баспасөзімізде заңды түрде өзіне тиесілі публицистикалық және басқа да жанрларда туындылар жариялап жатса, оны зерттеу обьектісі есебінде қарау мүмкіндігі мен мұқтаждығынан туса керек. Былайша айтқанда, «экожурналистикатану» деген теориялық және практикалық ғылыми-зерттеу саласын өмірдің өзі талап етіп отыр.

Экологиялық басылымдардың тарихынан бастау алатын курс барысында аталмыш мәселені жазудың әдіс-тәсілдері мен әр жанрдың өзіне тән ерекшеліктеріне де тоқталмақпыз.

1. 
   Б.Жақып Қазақ публицистикасының қалыптасу, даму жолдары. А.,Білім. 2004.310-350бб.
   
2. 
   Р. Жақсылықбаева Публицистің шығармашылық шеберханасы А.,Қазақ университеті. 2009. 172 б.
   
3. 
   М.Шыңдалиева Уақыт және суреткерлік. Шеберлік. Жанрлар поэтикасы Астана, Нұр-астана баспасы, 2008.-292б.
   
4. 
   Г.С.Мельник Общение в журналистике секреты мастерства М., Питер,2005
   
5. 
   Практическая журналистика в Казахстане А., 2006
   
6. 
   Е.В.Черникова Основы творческой деятельности журналиста М., 2005.
   
7. 
   В.Ворошилов Журналистика Санкт-Петербург, 2000. С.57-64.
   
8. 
   Қожакеев Т. Жас тілшілер серігі А., 1992.
   
9. 
   Журналистика и политика М., 1987.
   
10. 
    Ученова В. Публицистика и политика М., 1979.
    
11. 
    Ученова В. Журналистика и идеология М., 1985.
    
12. 
    Костин А. Глобальные проблемы современности и идеологическая борьба М., 1989.
    
13. 
    Журналистика о политической структуре общества М., 1975.
    
14. 
    Олжай Қ. Президент пырағы А., 1994.
    
15. 
    Қалижан У. Президент А.,. 1998.
    
16. 
    Назарбаев Н. Ғасырлар тоғысында А., 2002.
    
17. 
    Назарбаев Н. Тарих толқынында А., 2000.
    
18. 
    Практическая журналистика в Казахстане А., 2006
    
19. 
    Нысанбаев Ә. Қазақстан. Демократия. Рухани жаңару. А., 1999.
    
20. 
    Вартанова Е. Медиаэкономика зарубежных стран Аспект Пресс. Москва, 2003
    
21. 
    Коханова Л.А. Экологический PR: составная профессия М., 2004.
    
22. 
    Ұлтаралық қатынас тақырыбын жазудағы журналистік этика кодексі. А., 1997.
    
23. 
    Экологические проблемы Казахстана Тезисы докладов 3 сьезда Географического общества Казахской ССР.- Алматы: Наука, 1990.
    
24. 
    Құрманбаева А. Қазақ баспасөзіндегі Арал және Семей экопроблемалары А., Қазақ университеті, 2004.
    
25. 
    Нұрғызарынов А., Шапшанов Қ. Арал өңірінің экологиясы. – А: Қазақстан Республикасы Парламентінің баспасханасы, 1996.