Геологияның парадигмалары ретінде
жүктеу/скачать 257.5 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Экзогендік қатпарлық
| Жамылғы қатпарлығы көбінесе кристалдық іргетасты
көмкеріп жататын шөгінді тыс қатқабаттарында ұшырасатындығы жоғарыда айтылды. Өздерінің күрделілік дəрежесі тұрғысынан мұндай қатпарлық өкілдері тереңдік қатпарларымен салыстырғанда қарапайымдау болып келеді. Алайда жамылғы қатпарлығына тиесілі қатпар өкілдері арасындағы ең күрделілерінің жəне маңыздыларының бірі – аймақтық сығымдалу қатпарлары. Мұндай қатпарлық қат- қабатталған таужыныстардың көлбеу (горизонталь) бағытталған стресс салдарынан созылымдық иілуге ұшырауы нəтижесінде Н. Сейітов, Т.Н. Жарқынбеков 76 туындайды. Бұл қатпарлық түрін кейде «альпинотиптік қатпарлық» деп те атайды. Мұндай қатпарлар жүйесі созылмалы сипатты иеленген, өстік жазықтығы үнемі бір бағытта сағаланады, қатпар қанаттары созылу бағытына перпендикуляр бағытта «қисаяды». Қатпарлардың үнемі бір бағытта «қисаюын» «вергенттілік» деп атайды, вергенттілік көлбеу (горизонталь) стрестің көрініс беру бағытына қарсы бағытталады. Жамылғы қатпарлығының тек қана шөгінді тыс қатқабаттарына тиесілі жəне біршама қарапайым құрылыспен сипатталатын өзге өкілдері ретінде кептелу қатпарларын (складки облекания) (шөгінді тыс астындағы кристалдық іргетас блоктарының тербелмелі, яғни жоғары-төмен бағытталған қозғалыстарынан туындайды) жəне диапирлік қатпарларды (тұз күмбездері мен саз диапирлері қалыптасуымен байланысты туындайды) атауға болады. Экзогендік қатпарлық өкілдері мыналар: суасты-сырғыма қатпарлары (подводно-оползневые складки); шөгінділік кептелу қатпарлары (складки осадочного облекания); тығыздалу қатпарлары (складки уплотнонения); ісіну қатпарлары (складки разбухания); отыру қатпарлары (складки оседания); тырсию қатпарлары (складки выпирания). Бұлардың бəрі де шөгінді тыстың жер бетіне жақын орналасқан қабаттарында алуан түрлі қарапайым экзогендік процестер нəтижесінде қалыптасады. Қатпарлық процесі тəмамдалып, аймақта «тектоникалық тыныштық» орнағаннан кейін сол аймақ шөгінділердің жаңа кешенімен көмкерілген жағдайда əртүрлі типтегі жүктеу/скачать 257.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|