الْبَارِئُ — әл-Бәәри.
Алдагы исем кебек монысы да Яратучы димәктер, ләкин мәгънәләре тәңгәл килә дип әйтеп булмый. "Хааликъ" исеме бөтен бер яратуны аңлата. Бу исә яратылганнар арасында бер тәртип, эзлеклелек булуын күрсәтә. Бу исем галәмне шушы тәртип һәм гүзәллек эчеңдә яратучының Аллаһ булуын раслый.
الْمُصَوِّرُ — әл-Мүсаввир.
Моннан алдагы ике исем кебек бу да Яратучы димәктер. Әмма болар синоним түгел. "Мүсаввир" яраткан һәр барлыкка аерым бер үзенчәлек, бер сурәт биргән Яратучы димәктер. Җир йөзендә миллиардлаган кеше бар, тик һәрберсенең бармак эзләре, тавышлары бер-берсеннән аерылып тора. Боларның барысын да Яратучы — Бөек Аллаһыдыр. Әл-Мүсаввир исеме шуны аңлата.
الْغَفَّارُ — әл-Гаффәәр.
Бу сүзнең тамырында яшерүче мәгънәсе бар. Ягъни Аллаһ бик яшергән димәктер.
Аллаһ кешеләр тарафыннан күрелеп беленергә тиешле булмаган нәрсәләрне яшерер. Әлбәттә, бу беренче чиратта гөнаһларга карый. Әгәр бу дөньяда эшләнелгән һәр гөнаһ ахирәттә фаш ителсә, безнең андагы хәлебезне аңлатырлык сүзләр табылмас иде. Бөек Аллаһ бу исеме белән колларының гөнаһларын яшерер, ягъни гафу итәр.
الْقَابِضُ — әл-Каабидъ, الْبَاسِطُ — әл-Бәәситъ.
Аллаһы Тәгаләнең бу ике исеме бергә искә алынганда аларның мәгънәләре бераз җиңелрәк аңлашылыр. Чөнки һәр ике исем дә бер-берсенә капма-каршы булган мәгънәләрне аңлата.
Әл-Каабидъ — тарайткан, кыскан димәктер. Аллаһ теләгән вакытында колына биргән нигъмәтләрен кире алыр, балаларының сәламәтлеген алыр. Шул рәвешчә, инсанны тарайтыр, кысар.
Әл-Бәәситъ исеме исә ачучы һәм киңәйтүче мәгънәсендә кулланыла. Аллаһы Тәгалә теләгән колына күп итеп нигъмәт-ризыклар бүләк итәр, күңел тынычлыгы бирер, исәнлек һәм сәламәтлек бүләк итәр. Бу әлеге исемнең чагылышы. Әлбәттә, боларның барысының да бер сәбәбе, бер хикмәте бар.
الْخَافِضُ — әл-Хаафидъ, الرَّافِعُ — әр-Раафигъ.
Бөек Аллаһының бер-берсенә капма-каршы мәгънәдә булган ике исеме бар. Әл-Хаафидъ югарыдан аска төшергән, түбәнәйткән димәктер. Бөек Аллаһ кайбер колларын үзләренең югары урын һәм дәрәҗәләреннән төшерер. Дан һәм шәрәф, ихтирам иясен оят һәм рисвай итә алыр. Адәм баласына шундый бер бәла килер ки, аның иң кыска вакыт эчендә урынын ташлап качудан башка чарасы калмас. Бу халәт Аллаһыны танымаган тәкәббер һәм мактанчыкларга хас булыр.
Әр-Раафигъ исеме исә, күтәрүче, олылаучы димәктер. Аллаһ теләгән колларына кайчак көтмәгәндә хөрмәт ишекләрен ачар. Күңелен иман нуры белән яктыртыр. Мондый инсаннар һәрвакыт Аллаһының ризалыгын яулар өчен, хак вә хакыйкать өчен тырышырлар.
Достарыңызбен бөлісу: |