Грамматикасы


Баяндауыш бағыныңқылы құрмалас сабақтас сөйлем



бет126/153
Дата01.03.2024
өлшемі1.05 Mb.
#493877
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   153
dokumen.pub 9786012473537

Баяндауыш бағыныңқылы құрмалас сабақтас сөйлем


Баяндауыш бағыныңқылы сөйлем күрделі есімді баяндауыш­ тың бөлігі ретінде жұмсалады.
«That’s «what we respect him» сөйлемде баяндауыш бағының­ қылы сөйлем баяндауыштың есім тұлғалы бөлігі. Сөйлемнің қал­ ған мүшелері «That is» (бастауыш пен дәнекерлеуші етістік) бас­ тауыш бағыныңқылы сөйлемдегі сияқты баяндауыштың негізгі (есімді) бөлігінсіз толық болмайды.
Баяндауыш бағыныңқылы сөйлем басыңқы сөйлеммен

  1. «that, if, whether, as if, as though» жалғаулықтары, 2) «who, what, which» жалғаулық есімдіктері, 3) «when, why, how» жалғаулық үстеулері арқылы және жалғаулықсыз байланысады.

The guestion is how we can save biodiversity (Мәселе біздің биоәртүрлілікті қалай сақтап қалатынымызда).
The matter was he simply wanted to return to his home town and to settle down (Мәселе оның жай ғана өзінің туған еліне барып, тұрақтап қалғысы келетінінде болды).
The reason is we haven’t enough material to carry on our experiments (Себеп бізде тәжірибе жүргізуге жеткілікті материал жоқтығында болып тұр).
The difficulties were she has an allergy on some tablettes (Қиындық оның кейбір дәрі­дәрмекке аллергиясының бар екендігінде болды).
The trouble is you can’t make any decisions (Қиындық сіздің ешқандай шешімге келмеуіңізде болып тұр).
(Осы ағылшын тіліндегі келтірілген мысалдардың бастауы­ шы да, баяндауышы да бағыныңқы сөйлем).

Толықтауыш бағыныңқылы құрмалас сабақтас сөйлем


Толықтауыш бағыныңқы сөйлем құрмалас сабақтас сөйлем­ нің толықтауыш мүшесінің қызметін атқарады. Олар тиянақты, тиянақсыз етістіктерден кейін немесе етістіктердің фразеология­ лық эквиваленттерінен кейін келеді.
Julia was grateful he supported her in a hard time (Джулиа оның қиын кездері қол ұшын бергеніне дән риза).
He was sure it wasn’t a superiority (Ол оның бұл өркөкіректік еместігіне сенімді еді).
She said that her book was going to be translated into German (Ол өзінің кітабы неміс тіліне аударылғалы жатқанын айтты).
Did you hear a new play was staging at the theatre? (Сіз жаңа қойылымның сахнаға шыққалы жатқанын естідіңіз бе?)
Толықтауыш бағыныңқылы сөйлем басыңқы сөйлеммен мы­ надай тәсілдер арқылы байланысады:

    1. «That, іf, whether, lest» жалғаулықтары, 2) «Who, what, whose» жалғаулық есімдіктері, 3) «When, where, why, how» жалғаулық үстеулері арқылы байланысады.

He said that he had been to many countries in Europe (Ол Еуропаның көптеген қалаларында болғанын айтты).
I wonder if she receives my letter (Мен оның менің хатымды алған­алмағанын білгім келеді).
He’d like to know where Tom spent his holiday (Ол Томның демалысын қайда өткізгенін білгісі келеді).
I don’t know which book you like to choose (Сіздің қай кітапты таңдағыңыз келетінін мен білмеймін).
Can you tell us why you prefer detective stories to histori­ cal one? (Сіз бізге өзіңіздің тарихи әңгімеге қарағанда детектив (шытырман) әңгімелерді қалайтыныңызды ай­ тып бересіз бе?)
I’m pity I can’t receive your invitation (Менің сіздің шақыруыңызды қабылдай алмайтыным өкінішті).

    1. Жалғаулықсыз байланысады

I don’t like it when somebody forces me (Мен біреудің өзіме (күш көрсеткенін) қысым жасағанын ұнатпаймын).
Oslow said he dropped the book in a mail box (Ослоу кітапты поштаның жәшігіне салды).
Then he understood the defeat was definite (Сосын ол өзінің анық жеңілгенін түсінді).
Толықтауыш бағыныңқылы сөйлем шылаудан кейін келуі де мүмкін (шылаулы толықтауыш бағыныңқылы сөйлем).
He apologized for he was late for the party (Ол кешке кешігіп келгеніне кешірім өтінді).
We don’t agree with what he decided to do next (Оның енді не істеуді шешкенімен біз келісе алмаймыз).
Кейде толықтауыш бағыныңқылы сөйлем сөз басында келетін
«іt» есімдігінен кейін де келеді.
He doesn’t like it when somebody makes joke of him (Ол өзіне біреудің күлгенін ұнатпайды).
We require it that everything will be put on the desk (Біз барлық заттың үстелдің үстіне қойылуын талап етеміз). Her mother approved it that he spent much money on books (Оның кітапқа көп ақша жұмсағанын анасы құптады).
Толықтауыш, әдетте өзі анықтайтын сөйлемнің баяндауышы­ нан кейін тұрады. Бірақ та оның сөздің басында (бастауыштың алдында) тұратын жағдайлары да кездеседі. Мұндай сөйлемде ол коммуникацияның логикалық өзегі болып табылады.
How he appreciates the design I don’t know (Оның жобаны қалай бағалайтынын мен білмеймін).
Who would be behind the green door he couldn’t know (Жасыл есіктің арғы жағында кім бар екенін ол біле алмады).
What he had hidden away the firm couldn’t find (Оның нені жасырғанын фирма таба алмады).
Why Barton bring him here he asked himself (Ол өз­өзінен Бартонның неге мұнда алып келгенін сұрады).
Толықтауыш бағыныңқылы сөйлем төл сөзді, сұрақты, өті­ нішті білдіру үшін «tell, say, ask, answer» деген етістіктерден кейін жұмсалады.
The Negro said the agenda of the theatre gave him tickets to sell (Негр театрдың агенті өзіне сатуға билет бергенін айтты).
She asked me if I bring my notes for her (Ол менен конспектімді оған алып келуімді өтінді).
The teacher told her students that they should find new ex- pressions in the text (Мұғалім студенттерге мәтіннен жаңа сөз тіркестерін табуды тапсырды).




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   153




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет