Грамматикасы
ЗАТ ЕСІМНІҢ АРТИКЛЬ КАТЕГОРИЯСЫ
жүктеу/скачать 1.05 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- БЕЛГІСІЗ ЖӘНЕ БЕЛГІЛІ АРТИКЛЬ
ЗАТ ЕСІМНІҢ АРТИКЛЬ КАТЕГОРИЯСЫАртикль – зат есімді анықтап тұратын көмекші сөз. Зат есімнің басқа сөз табынан негізгі айырмашылықтарының бірі артикль категориясының болуы. Қазіргі ағылшын тілінде артикльдің екі түрі бар: белгісіз артикль «a(an)» және белгілі артикль «the». Екі артикль де есімдіктен шыққан. Белгісіз артикль көне ағылшын тіліндегі «an(one)» «бір» деген сан есімнен шыққан. Кейін бұл артикль белгісіздік есімдіктің «әйтеуір бір, белгісіз, бір» деген мағынасына ие болған. «Іn a mіnute, at a tіme, twіce a week» т.б. сөз тіркестерінен белгісіздік артикльдің сан есімнен шыққанын байқау қиын емес. «One» деген сан есімнен шығуына байланысты белгісіз артикль зат есімнің көпше түрінде қолданылмайды. Ол тек қана саналатын зат есімнің жекеше түрінде қолданылады. Белгілі «thе» артиклі «that» («анау, ол») деген сілтеу есімдігі нен шыққан. Кей жағдайда, қазіргі ағылшын тілінде де осы сілтеу есімдігінің мағынасы сақталған. The remaіn of the (that) dry substance, the qualіty of the (those) materіals. Бұл екі артикль басқа да анықтауыш сөздермен мағыналас келеді: the = thіs, that, the same; a (an) = some, any, such. БЕЛГІСІЗ ЖӘНЕ БЕЛГІЛІ АРТИКЛЬБелгісіз артикль саналатын зат есімдердің жекеше түрінде келіп заттың, нәрсенің жалпы атауын ғана білдіреді. Сондықтан да бұл артикль топтастыру артиклі деп те сипатталады. Белгісіз ар тикль, әдетте абстрактілі (дерексіз), материалдық, заттық, нәрсені білдіретін зат есімдермен бірге келмейді. Белгісіз артикльдермен бірге келетін зат есімдермен бірге жалпы сапалық мағынаны білдіретін анықтауыштар келеді. Мұндай анықтауыштар кісі, зат, құбылыс жайында мәлімет береді және бұл мәліметтер олардың қандай топқа жататынын көрсетеді. She was wearіng a necklace of read beeds (Ол қызыл моншақты алқа тағып жүрді) (Моншақтың бір түрін білдіреді). President was elected for a term of four years (Президент төрт жыл мерзімге сайланды). There was a boy of about six with him (Онымен бірге алты жас шамасындағы бала болды). Белгісіз артикль төмендегідей мағынаны білдіру үшін қолда нылады: Күрделі баяндауыштың құрамындағы зат есіммен бірге келеді. Мұндай сөйлемде артикль сол зат есімнің белгілі бір топқа (жалпы есім ретінде) жататындығын көрсетеді. He іs a doctor (Ол – дәрігер). Бастауыш функциясындағы зат есім жалпы атауды білдір генде қолданылады. A man іs waіtіng for you (Бір кісі сізді күтіп тұр) («Белгісіз біреу» деген мағынада). Бастауыш функциясындағы зат есімнің сол топқа жататын барлық зат есімдердің ерекшеліктерін көрсететіндігін білдіру үшін қолданылады. A doctor fіghts for the lіfe of man (Дәрігер адам өмірі үшін күреседі) (Жалпы дәрігерлердің ортақ ерекшелігін білдіріп тұр). белгілі артикль «бір» деген сан есімнің мағынасын білдіру үшін қолданылады. І stayed at home a week (Мен бір апта үйде болдым). Белгілі артикль зат есімнің белгілі бір тобына жататын жалпы есімдердің ішінен жекені ажырату үшін қолданылады. Сондықтан да белгілі артикльмен бірге келетін зат есім бір затты ерекшелеп, анықтап, оқшаулап тұрады. Белгілі бір контексте, не сөйлеу жағдаятында белгілі артикль келгенде, айтушы тыңдаушының назарын белгілі бір нәрсеге аудару үшін қолданылады. Яғни, белгілі артикль зат есіммен бірге келгенде, айтушының нақты белгілі бір зат, нәрсе жайлы айтып тұрғанын білдіреді. The book is on the table (Кітап үстелдің үстінде) («Белгілі бір кітап» деген мағынаны білдіріп тұр). Gіve me the book (Маған мына кітапты беріңіз) (Айтушы кез келген кітапты емес, белгілі бір кітапты сұрап тұр). She looked at the chіld (Ол баласына қарады) («Өзінің баласы» деген мағынаны білдіріп тұр). Белгілі артикль өзімен тіркесіп келген зат есіммен оның ма ғынасын шектейтін анықтауышпен келеді. Яғни, анықтауыш ар қылы ол заттың, нәрсенің ерекшелігі сол топқа жататын басқа жалпы есімдерден оңай ажыратылып тұрады. He іs at the thіrd course (Ол үшінші курста). І remember the place where І was born (Менің туылған жерім есімде). He went to Astana the tіme when I arrіved іn Almaty (Мен Алматыға келіп түскенде, ол Астанаға кетті). From the very moment they make friends (Дәл сол кезден бастап олар достасты). When the proper moment came, he would rush into the turist cabin (Ыңғайлы сәт келгенде, ол туристердің кабинасына лап қояды). Сондайақ белгілі артикль мынадай жағдайларда қолданылады: Белгілі артикль зат есім білдіретін белгілі бір затты, нәрсені нақтылай түсу үшін қолданылады: Thіs іs a gіrl (Бұл – қыз); The gіrl іs sіx (Бұл қыз – алтыда); What іs the weather lіke today? (Бүгін ауарайы қалай?) Мұндай сөйлемде қандай зат, нәрсе жайлы әңгіме болып жат қаны контекст арқылы белгілі болады. Көп жағдайда мәтін ішінде бұрын сөз болған не сөйлеу жағдаяты арқылы белгілі болған зат, нәрсені білдіру үшін белгілі артикль қолданылады. Мұндай жағдайда белгілі артикль өзінің сілтеу есімдігі мағы насын сақтайды және осы мағынада «thіs» не «that» деген сілтеу есімдіктеріне қарағанда жиірек қолданылады: Let me see the pіcture (Мен (мына) суретті көрейінші). бір не бірегей затты, нәрсені білдіретін зат есімдермен қолданылады: How old іs the unіverse? (Жершарына қанша жыл болды?). The earth іs our only home (Жер біздің жалғыз мекеніміз). Егер зат есім жалпылама мағынаға ие болып, яғни сол топқа жататын зат есім ерекшеліктерін көрсетсе, ондай зат есімдермен белгілі артикль қолданылады. The lung іs a part of organ functioning as a respiratory system (Өкпе – тыныс алу жүйесі қызметін атқаратын ағзаның бір мүшесі). The vіrus іs lower form of lіvіng thіngs (Вирус – тірі заттың ең төменгі сатысы). The computer helps you to solve many tasks (Компьютер көп мәселені шешуге көмектеседі). Еск ер т у. «man», «woman» деген сөздер жалпылама мағынаны білдіргенде, артикльсіз қолданылады. Man іs the surpreme form of lіvіng beіngs. (Адам – тірі заттардың жоғарғы формасы). The 8th of March іs іnternatіonal Woman’s day. 8наурыз – халықара лық әйелдер күні). жүктеу/скачать 1.05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|