Хабаршысы ғылыми журналы
жүктеу/скачать 3.07 Mb. Pdf көрінісі
|
| ілім, діннің негіздері) және ә) -ТУЫНДЫЛАР ІЛІМІ деп екіге бөледі.
Діни әдебиеттерге және ел арасына тараған ауызекі әңгімелерге сүйенсек, Алла тағала тарапынан жалпы адамзат баласына жіберілген жазбалар мен кітаптар саны - 104. Бүгінгі таңда солардың түпнұсқасынан өзгермей сақталғаны тек Құран ғана. Оның бұдан былай өзгермей сақталатынын сол Құранның Хыжыр сүресінен білуге болады: «Расында Құранды біз түсірдік, әрі шын мәнінде, оны біз қорғаушымыз» – делінген онда. Міне, сол себептен де негіздер іліміне кіретіндер-осы қасиетті Құранды тәфсирлеу. Құранды кез келген адам оқи алмайды, оқитындардың кез - келгені түсіне бермейді. Оны түсінетіндер – тек Алланын жақсылығы мен мейірімі түскен ерекше жандар ғана. Өйткені, Құранның ашық жазылғаннан басқа жасырын (құпия) да мазмұны бар. Пайғамбарымыздың (с.ғ.с.) "Құран көріністерінің (белгілерінің) ішінде айқын және құпия болмайтын ешқандай көрінісі жоқ. Ал құпияларының өзінде әрі қарай жеті құпия бар болады" дегенінің өзі осыны көрсетіп тұр. Сад сүресінде "Біз бір мүбарак Кітап түсірдік, аяттарын түсінсін, әрі ақыл иелері үгіт алсын" деп жазылған. Сол себептен Құранды тәфсирлеу, шындыққа, оның мәніне жақындау үшін қажет, ал ол тек үлкен ізденудің нәтижесінде ғана болмақ. НЕГІЗДЕР ІЛІМІ ілімнің теориялық (оймен қорыту, тәжірибеден тыс) түріне жатса, ілімнің практикалық (машықтық, тәжірибелік) түріне жататын ТУЫНДЫЛАР ІЛІМІ үш түрлі құқықтан тұрады. Олардың біріншісі - Аллаға (ұлық Тәңірге) құлшылық ету құқығы. Оған жататындар: намаз оқу, ораза тұту, және т.б. салт-жоралары, зекет, қажылық, джиғад және т.б. Екіншісі - Алланың құлдарының бір-біріне байланысты құқықтары. Олар қоғамдық заң-жарғылардан тұрады және екі түрге бөлінеді: а) қарым- қатынастарды анықтайтын құқықтар: сауда, құрбандық, садақа, ар-ожданы бойынша жазалау және т.б; б) біржақты істер мен келісім бойынша құқықтар: үйлену, айырылысу, құлдықтан босану, мұра қалдыру және т.б.Үшіншісі жеке тұлғаның өзінің діліне (рухына) байланысты болмыс, мінездің ерекшеліктерін білуден тұрағын құқығы. Бұл ұялтатын (ондай жағдайда олардан қашу, яғни жоламау керек) және мақтайтын (оларды жасау керек, өйткені, олар рухты әдемілейді, әшекейлейді) нәрселерден тұрады. Бұлардың екеуі де қасиетті Құранда, Хадистерде берілген, түсіндірілген. Оларды білу арқылы өзін әдемілеген жанның мәңгі жұмаққа баруының мүмкіндігі мол. Енді ілімнің екінші түрі - РАЦИОНАЛДЫҚ ІЛІМГЕ тоқталсақ, ол өте күрделі, өйткені онда шындық та, шындыққа ҚАРАМА-ҚАРСЫ НӘРСЕЛЕР де болады. Ілімнің бұл түрі үш категориядан тұрады. Бірінші категорияға математикалық ілімдер (арифметика, геометрия, астрономия, музыка туралы ілім т.б.) және логика жатады. Екінші -аралық категорияға-жаратылыстану ілімдері жатады. Онда денелердің іргетасы мен мазмұны, қозғалыс, тыныштық, аспан әлеміндегі нәрселердің қасиеттері, әрекеттеуші нәрселер қарастырылады. Олардың барлық бар нәрселердің категориялары, денелер мен жандардың (рух) түрлері сезімді сипаттау, тірі организмдер туралы ілімдер (медицина, зоология, ботаника және т.б.), аурулар, оларды емдеу әдістері туады. Осы ілімнің туындылары ретінде метрология, химия, минерология және т.б. қарастыруға болады.Үшінші - ең жоғарғы категория болмыс туралы, оны қажетті және мүмкін болатын деп бөліп қарастырады, әлемдерді Жаратушының болмысын, Оның сипаттарын, еркін, өсиеттерін зерттейді. Сондай-ақ кемелденген рухтарды (жандарды), періштелік және жын-перілік жағдайларды, қасиетті рухтарды, түс т.б. зерттейді. Ілімнің қай түрін алсақ та оны түсініп білу үшін ерекше жағдайлар болу керек, басқаша айтқанда білім алудың жолдары болады. Олар-адамдардың үйретуі және Тәңірдің иландыруы (көндіруі). Адамдардың үйретуі оқу арқылы және ойланып толғану арқылы жүзеге асады. Тәңірдің иландыруы да 2 түрлі жолмен жүзеге асады: біріншісі - УАХИ. Алла тағала пайғамбарларын уахи беру арқылы үйреткен. Ниса сүресінде: "Алла саған Құранды және хикметті түсірді, әрі білмегендеріңді үйретті"- делінеді. Уахи-барлық пайғамбарлардың ерекшеліктері. Пайғамбарлардың мөрі болып есептеледі, соңғы пайғамбар Мұхаммедтен (с.ғ.с.) кейін Алла тағала бұл жолды жапты, өйткені Ол: "Бүгін діндеріңді толықтырдым және нығметімді тамамдадым. Сондай – ақ сендерге Исламды (жалғыз) дін ретінде қоштап ұнаттым" - деген болатын. Тәңірдің иландыруының екінші түрі - ИЛХАМ. Бұл жағдайда жеке тұлғаның рухы Алланың рухынан өзінің тазалығы, мүмкіншілігі және қабілеттілігіне қарай үйренеді. Уахи арқылы алынған ілім - пайғамбарлық ілім деп, ал илхам арқылы, алынған ілім -Тәңірлік ілім (илм- и ладуни) деп аталады. Даналық та осы Тәңірлік ілімнен болады. Ілімнің түрлерін салыстыра келе пайғамбарлық ілімнің ең күшті, кемелденген және өте бағалы екенін көруге болады. Ол туралы ғалымдардың өздері де мойындайды. Көптеген ғылыми жаңалықтарды ашып, олардың Құран кәрімнің аяттарында бұрыннан жазылып қойғанын білгенде ғалымдар еріксіз дінге (Исламға) бой ұсынады. Ондай мысалдар көп-ақ (Морис Букай, Артур Дж.Арберри, Гете, Л.Н. Толстой, Доктор жүктеу/скачать 3.07 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|