Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференциясының материалдары

223 
жігіттерге қиын жағдайларда жауапты шешім қабылдауды үйренуге 
көмектеседі. 
Сабақтардың 
ойын 
түрлерін 
қолдану 
оқушылардың 
шығармашылық әлеуетінің артуына және материалды тереңірек, мазмұнды 
және жылдам меңгеруге әкеледі. Оқу үдерісіндегі жұмыстың ойын формалары 
бірқатар функцияларды атқара алады: 
тәрбиелік; 
тәрбиелік; 
түзету және дамыту; 
психотехникалық; 
коммуникативті; 
көңіл көтеру; 
демалыс. 
Қазіргі өмірдің қарқынының үдеуі жас ұрпақты тәрбиелеуде ойынды 
белсендірек пайдалану міндетін қойып отыр. Ойындардың психикалық, 
физикалық және эмоционалдық күйзелістердің үйлесімді үйлесімін, жалпы 
қолайлы жағдайды қамтамасыз ету үшін қажет екендігі қазір анық. 
Бастауыш және орта деңгейлерде мобильді ойындарға ерекше назар 
аудару керек, өйткені бұл жаста ойын әрекетінің негіздері қаланады, ойын 
дағдыларын және спорттық ойындарды одан әрі оқу және меңгеру үшін қажетті 
техникалық және тактикалық өзара әрекеттесуді жетілдіруге бағытталған. 
Және, әрине, ашық ойындар қозғалыс қабілеттері мен дағдыларын дамыту үшін 
тамаша негіз болып табылады.
Бағдарламаның «Жеңіл атлетика» бөлімінде жүгіру, секіру және лақтыру 
дағдыларын бекітуге және жетілдіруге, жылдамдықты, жылдамдық-күш 
қабілеттерін, кеңістікті бағдарлау қабілеттерін және т.б. дамытуға бағытталған 
ашық ойындар пайдаланылады. Бағдарламаның «Спорттық ойындар» бөлімінде 
– оқытылатын спорттық ойындардың тактикалық-техникалық дағдыларын 
меңгеруге арналған ойындар мен эстафеталар. «Гимнастика» бөлімінде – 
жекпе-жек өнерінің элементтері бар ашық ойындар. 
Білім беруді жаңғырту барысында «Дене шынықтыру» пәнін оқытудағы 
негізгі міндеттердің бірі – дене шынықтыру және спорт, олардың тарихы мен 
қазіргі заманғы дамуы, салауатты өмір салтын қалыптастырудағы рөлі туралы 
білімдерін дамыту. Теорияны оқу пайдасына балаларды қажетті дене 
белсенділігінен айыру немесе теориялық бөлімді өту кезінде оған көп көңіл 
бөлмей оқу мұғалімді дене шынықтырудың теориялық бөлігін оқытуда жаңа 
стратегияларды іздеуге мәжбүр етеді. Тәжірибе көрсеткендей, жобалар әдісін 
енгізу ең ұтымды болып табылады. Бұл бірден бірнеше мәселені шешуге 
мүмкіндік береді: 
оқушылардың жеке құзыреттіліктерін дамыту; 
оқу процесінің интеграциясы; 
сабақта уақытты үнемдеу. 
Жобаның технологиясы ғылыми-зерттеу және жобалық іс-әрекетке 
қызығушылық танытатын бастауыш, орта және орта мектеп оқушылары үшін, 
сондай-ақ дарынды оқушылар үшін қолайлы. Дене шынықтыру сабағындағы 
жобалық технология оқушының жеке қызығушылығына сәйкес мақсатты іс-

224 
әрекеті арқылы белсенді негізде оқытуды құруға мүмкіндік береді. Жобаны 
құрастыру кезінде ол объектіден оқу субъектісіне айналады, өз бетімен білім 
алады және өз білімінің мазмұнына белсенді түрде әсер етеді. Мұндай жұмыс 
дене шынықтыру сабақтарының тек физикалық тұрғыдан ғана емес, сонымен 
қатар интеллектуалдық жағынан да дамитынын түсінуге мүмкіндік береді. 
Жобалық іс-әрекет – проблемалық жағдаяттарды құру, білімді жаңартуды 
қажет ететін күрделі мәселелерді іздеу және шешуде оқушылардың танымдық 
белсенділігін белсендіру, гипотеза құру[3]. 
Жобалардың түрлері әртүрлі. Төрт негізгі категория бар: 
ақпараттық-зерттеу жобасы; 
жобаны қарау; 
өндірістік жоба; 
драмалық жобалар. 
Дене шынықтыру сабағындағы жобалар дене тәрбиесінің адам ағзасына 
әсерін зерттеуге, спорт тарихын зерттеуге, жарыстар мен спорттық мерекелерді 
дайындауға және өткізуге арналған жобалар және т.б. Жобалық оқыту 
технологиясын қолдану студенттер үшін оқу үдерісін қызықты етеді: 
студенттер тақырып бойынша материалды өз бетінше жинайды, белгілі бір дене 
жаттығулары кешенін орындау қажеттілігін теориялық негіздеу немесе өзін-өзі 
жетілдіру, білім беру үшін белгілі бір дене дағдыларын меңгеру. ерікті 
қасиеттерден тұрады. Студенттер өз жобаларын жасау кезінде денсаулықты 
сақтаудың және дене шынықтырудың әртүрлі әдістерін қолдануда білім негізін 
қалайды. Студенттердің өз жобалары бойынша өз бетінше алған мәліметтері, 
сабақтарда алған қозғалыс дағдыларының өмірлік қажеттілігін жүзеге асыруға 
мүмкіндік береді.
Оқушылар, осылайша, дене жаттығуларын сауатты орындаудың шарты 
ретінде қажетті пәннің теориясы бойынша сауатты болады. Жобалық 
технологиялар қозғалыс әрекеті сабағын оқу сабағына айналдыруға мүмкіндік 
береді. Әрбір мектепте қимыл-қозғалыс әрекетінде шектеулері бар оқушылар 
бар, олар үшін әрекеттің бұл түрі өзін көрсетуге мүмкіндік береді. 
Сабақта презентацияларды пайдалану теориялық материалды толығырақ 
және көрнекі түрде беруге мүмкіндік береді, бұл оқу процесін барынша тиімді 
етеді. Жұмыстың бұл түрін үйреніп жатқан қимылдарды орындау техникасын 
зерттеу кезінде қолдануға болады, өйткені көрнекі суреттің көмегімен бұл 
қозғалысты орындау кезеңдерімен қатар қысқарақ фрагменттерге де бөлуге 
және қозғалыс туралы дұрыс түсінік қалыптастыруға болады.
Сондай-ақ презентация арқылы спорттық ойындардың ережелерін, 
ойыншылардың тактикалық іс-әрекеттерін түсіндіруге, тарихи оқиғаларды, 
спортшылардың өмірбаяндарын түрлі-түсті етіп көрсетуге болады. Ақпараттың 
көрнекі диапазонының болуы оны жадта бекітуге мүмкіндік береді[4]. 
Жалпы дамыту жаттығулары (ЖБЖ) жинақтары бар флеш-
презентациялар мен бейнероликтер жасау мұғалімнің көмекшісі бола алады. 
Мұндай материалды пән мұғалімдері таңғы жаттығулар кезінде де пайдалана 
алады.Сыныптан тыс жұмыстарда АКТ-ны да қолдануға болады: командаларды 
таныстыру, жарыстарды безендіру, жарыстарды сипаттау және т.б. 

225 
Сондай-ақ электронды білім беру ресурстары оқушыларға сабақта өтілген 
тақырыпты үйде толығырақ білуге, дене шынықтыру және салауатты өмір 
салты саласындағы білімдерін толықтыруға, дене қасиеттерін жақсартуға 
қажетті жаттығуларды табуға мүмкіндік береді. 
Дене шынықтыру сабағында деңгейлік саралау технологиясын қолдану 
арқылы оқушылардың денсаулығын нығайтып, дене белсенділігін дамытуға 
болады. Сабақтардың негізгі нәтижелері балалардың аурушаңдығының алдын алу, 
сонымен қатар дене жаттығуларына деген қызығушылықты арттыру, әр адамның 
өзін-өзі жүзеге асыру және жетістікке жету мүмкіндігі болып табылады. 
Технологияның бұл түрі келесі салаларда қолданылуы мүмкін: 
дайындық деңгейін, даму деңгейін, ойлау ерекшеліктерін және пәнге 
деген танымдық қызығушылығын ескеретін тапсырма; 
қол жеткізілген нәтижені ғана емес, сонымен қатар студенттің дене 
дайындығының өзгеру динамикасын ескеру; 
денсаулық жағдайын ескере отырып, студенттерді медициналық топтарға бөлу; 
арнайы медициналық топ студенттеріне арналған жеке тапсырмалар; 
денсаулығына байланысты сабақтан босатылған студенттер үшін эссе 
тақырыптары әзірленді және бекітілді; 
түрлі спорттық және мектепішілік жарыстарға оқушыларды қосымша 
сабақтарға тарту; 
дарынды оқушылардың әртүрлі деңгейдегі байқауларға қатысуы. 
Оқытуды дифференциациялау (дифференциалданған оқыту тәсілі) әр 
түрлі мектептерге, сыныптарға, топтарға әдістемелік, психологиялық, 
педагогикалық, ұйымдастырушылық кешенді пайдалану арқылы олардың 
контингентінің ерекшеліктерін ескеру мақсатында әр түрлі оқыту жағдайларын 
жасау болып табылады. және біртекті топтарда оқытуды қамтамасыз ететін 
басқарушылық шаралар. Біртекті топтардың қалыптасуына негіз болатын 
балалардың өзіне тән жеке психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес 
дифференциация бөлінеді: 
жас құрамы бойынша (мектеп сыныптары, жас параллельдері, әртүрлі жас 
топтары); 
жынысы бойынша (ер, әйел, аралас сыныптар, командалар, мектептер). 
қызығушылық саласы бойынша (гуманитарлық, физика-математикалық, 
биологиялық-химиялық және басқа топтар, бағыттар, мектеп бөлімдері). 
психикалық даму деңгейіне сәйкес (жетістік деңгейі). 
жеке-психологиялық түрлері бойынша (ойлау түрі, мінез, темперамент.) 
денсаулық деңгейіне қарай (дене шынықтыру топтары, нашар көретіндер, 
нашар еститіндер топтары, стационарлық сыныптар) 
Егер әрбір оқушыға оның жеке қабілеті мен мүмкіндіктеріне сәйкес уақыт 
берілсе, онда мектеп бағдарламасының негізгі өзегін кепілді түрде меңгеруді 
қамтамасыз етуге болады. 
Дене шынықтырудан белгі қою кезінде теориялық білімді, қозғалыс 
әрекетін орындау техникасын, еңбекқорлықты, спорттық-сауықтыру іс-әрекетін 
жүзеге асыру қабілетін ескеру қажет. Жұмыста мадақтау, ауызша бекіту 
әдістерін қолдану қажет. Кейбір балаларды өз қабілеттеріне сендіру, 

226 
тыныштандыру, ынталандыру қажет; басқалары – шамадан тыс құлшынысты 
тежеу; үшіншісі – қызығушылық таныту. Мұның бәрі мектеп оқушыларының 
тапсырмаларды орындауға деген оң көзқарасын қалыптастырады, қоғамдық 
белсенділікке негіз жасайды. Барлық белгілер дәлелді болуы керек.
Уақытша босатылған балалар мен денсаулығына байланысты арнайы 
медициналық топқа бөлінген студенттер сабаққа қатысуы керек: құрал-
жабдықтарды дайындауға көмектесу, төрелік ету. Ойындарда оларды 
орындалатын рөлдер қызықтырады, эстафеталарда балаларды ұйымдастыру 
және тәртіпке көмектесу үшін команда капитандары тағайындалуы мүмкін, 
олар жарамды тапсырмаларға қатыса алады, сабақтардағы теориялық 
ақпаратпен, белгілі бір тапсырмаларды орындау техникасымен танысады. 
қозғалыс әрекеттері, үлкен энергия шығындарын қажет етпейтін, дәрігер 
ұсынған жаттығуларды орындай алады. Күшті балаларды әлсіздерге 
көмектесуге міндетті екендігіне бағыттаңыз, жаттығуды сәтті аяқтау үшін 
оларға әлсіз жолдасты дайындауды ұсыныңыз және бұл үшін оларға жоғары 
баға беріңіз[5]. 
Мектеп оқушыларын жан-жақты зерттеу, әртүрлі мәліметтерді салыстыру 
балалардың артта қалуының себептерін анықтауға, осы себептердің негізгісін 
анықтауға және саралап оқыту әдісіне сүйене отырып, педагогикалық әсер етуді 
жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Бұл технология оқу үдерісін жеңілдетеді, 
оқушы көздеген мақсатқа қимыл-қозғалыс дағдыларының қорын бірте-бірте 
жинақтай отырып жақындайды, одан қалаған әрекеті қалыптасады. 

жүктеу/скачать 5.11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: