Кепілдік келісіміндегі халықаралық стандарт 3420

(Кепілдік келісімі үшін 2013 жылдың 31 наурызына дейін тиімді)

КМХС-нің жұмыс сферасы .................................................................................... 1–8

Тиімді мезгіл ........................................................................................................... 9

Мақсаттары ........................................................................................................... 10

Анықтамалар ........................................................................................................ 11

Талаптар

КМХС 3000 ............................................................................................................. 12

Қатысымдар ................................................................ ......... ......... ......... ......... ... 13

Қатысымды жоспарлау және орындау ............................. ......... ......... ............... 14–27

Жазбаша арыздар ........................................................ ......... ......... ......... ........... 28

Пікірдің қалыптасуы ......................................................... ......... ......... .............. 29–30

Пікір түрі ................................................................... ......... ......... ......... ............. 31–34

Кепілдік баяндамасын дайындау ...................................... ................................ 35

КМХС-нің жұмыс сферасы.................................................... ......... ......... .......... A1

Даңғыл құрамындағы шартты қаржы ақпаратының мақсаты ........ ............... A2–A3

Қаржы ақпаратының профома компиляциясы ......................... ......... ............. A4–A5

Жалпы тазалық жүргізудің түрі ........................................ ........ ......... ......... .... A6

Анықтамалар ..................................................................................... ................... A7–A9

Қатысымдар ........................................................................... ........ .................... A10–A12

Қатысымды жоспарлау және орындау................................................ ............... A13–A44

Жазбаша арыздар............................................................................ ......... .......... A45

Пікірдің қалыптасуы....................................................................... .................... A46–A50

Кепілдік келісімін дайындау ....................................................... ......... ............ A51–A57

Қосымша: Тәжірибеші маманның Түзетілмеген көзқарасымен қоса көрнекі Мәлімдемесі.

1. 
   Бұл Растау міндеттемелерінің Халықаралық стандарты (КМХС 3000) тәжірибеші маманның⁶¹ жауапкер тараптардың² әрекеттерінің аңдатпада алдын ала көрсетілген қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратына сәйкестігін есеп беру міндеттелерімен айналысады. КМХС мына жағдайларда:
   

• 
  Қауіпсіз айырбастау заң құзіретінің заңдары немесе ережелеріне сәйкес бұндай есептің басылып шығарылуы талап етілсе;
  
• 
  Берілген заң құзіретінде бұндай есептің басылуы тұрақты түрде мақұлданған болса іске асырылады. (Сілт: Тарау. A1)
  

2. 
   КМХС негізінде орындалған аңдатпада алдын ала көрсетілген қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратының үлгісін құрастыру тәжірибеші маманның жауапкершілігіне кірмейді, бұл – жауапкер тараптардың міндеті. Тәжірибеші маманның негізгі жалғыз міндеті – көрсетілген қаржы ақпараттарының белгіленген ережелер мен нұсқаулар бойынша жазылғанын қадағалау.
   
3. 
   Бұл КМХС растау мінддемелерінен өзге тәжірибеші маманның қаржы тарихының ақпаратық деректемелерін құрастыруын талап ететін қызметтермен айналыспайды.
   

4. 
   Аңдатпада алдын ала көрсетілген қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратының негізгі қызметі мекемеде өткізілген маңызды әрекеттің немесе транзакцияның оның белгіленбеген қаржы процестері ақпаратына тигізген ықпалының есебін күні бұрын көрсету. Яғни, үлгі түрдегі түзетулер мен ықпалдар берілген қаржы деректемелерге қолданып, өткізілетін әрекеттердің ықпалы болжамданады. Үлгі түрдегі тузетулер мен болжамдар мекеменің шынайы қаржылық жағдайына сәйкес келмейді.
   

5. 
   Қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратының есеп үлгісін құрастыру үшін жауапты тараптардың мекемеде өткізілген маңызды әрекеттің немесе транзакцияның тигізген ықпалы жөнінде болжам ақпаратты жинақтаунын, сараптауын, түйіндеуін және таныстыруын талап етеді. Бұл үшін белгіленген критерийлер:
   

• 
  Үлгі түрдегі болжам деректемелерге қажетті өткізілген әрекеттің ықпалы белгіленбеген бастапқы қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратының көзін анықтап, одан керекті деректерді алу.
  
• 
  Алынған ақпаратқа үлгі түрдегі түзетулерді жүргізіп, таныстырылатын болжам түрдегі қаржы есепті дайындау.
  
• 
  Дайындалған болжам түрдегі қаржы есепті анықталған мәліметтермен қоса таныстыру.
  

6. 
   Орынды қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратының есеп үлгісін растау міндеттемесінің негізі жауапты тараптардың таныстырылатын болжам түрдегі қаржы есепті дайындау кезіндегі КМХС-да бекітілген критерийлердің толық орындалуын, бұл есептің өткізілген әрекеттерге немесе транзакцияларға байлыныстылығын, қаржы есебіне болжам кезінде енгізілген түзетулердің дұрыстығын қадағалау, берілген есептің таныстыру презентациясын бағалау. Алайда, растау міндеттемесі тәжірибеші маманның қаржы есепті дайындау кезіндегі қолданған ақпаратты тексеруін, жаңартылуын, есептеменің шолуын қажет етпейді: (Сіл: Тарау A6)
   

• 
  Сәйкес формальдік түзетулер осы критерийлерге керекті әсер береді; және⁶²
  
• 
  Нәтижесіндегі проформа бағаны керекті түзетулердің түзетілмеген қаражаттық ақпаратқа қандай әсер беретінін көрсетеді. (11(б) тарауын қараңыз).⁶³
  

7. 
   Аудит, тексеру мен есептемеге шолу жасаудан өзге растау міндеттемелерін орындау тәжірибеші маманнан КМХС-тын орындауын талап етеді. КМХС 3000 растау міндеттемелерін мақұлдау, жоспарлау, ақпарат пен деректемелерді жинақтау жөнінде критерийлерді белгілейді және берілген қаржы ақпараттық есеп үлгілерінің орындалуын қадағалайды. Растау міндеттемелерінің Халықаралық құрылымы растау міндеттемелерінің элементтері мен мақсаттарын белгілеп, КМХС 3000 туралы бастапқы түсінік береді.
   
8. 
   КМХС 3000 нұсқауларымен сәйкестік тәжірибеші маманның
   

• 
  Халықаралық Кәсіби есепшілерге арналған әдептілік стандарттар комитеті (БХӘСК Кодексі), шығарған Кәсіби есепшілердің Этика Кодексінің ережелеріне сәйкес қызмет көрсетуін;
  
• 
  Жеке міндеттемелерге қолданылатын өзіндік тексеру рәсімін өткізуін талап етеді.³
  

9. 
   Бұл КМХС 2013 ж. 13 мамырынан бастап барлық міндеттемелер үшін жарамды.
   

10. 
    Тәжірибеші маманның мақсаттары:
    

1. 
   Жауапкер тараптардың қаржы жөніндегі құжаттық ақпараты жөнінде есеп үлгісінің белгіленген критерийлер мен нұсқаулар бойынша дайындағанын қадағалау;
   

11. 
    Берілген КМХС-да таныстырылған терминдердің мағынасы төменде көрсетілген:
    

1. 
   Қолданылатын критерий – қаржы жөніндегі құжаттық ақпараты жөнінде есеп үлгісін дайындау кезіндегі жауапкер тараптардың қолданатын критерийлері. (Сілт: Тарау A7–A9)
   

1. 
   Мекемеде өткізілген маңызды әрекеттің немесе транзакцияның қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратына тигізген ықпалының түзетілмеген есеп үлгісіне қолданылатын түзетулері;
   
2. 
   Түзетілмеген қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратының есеп үлгісін берілген мекеменің саясатымен белгіленген нұсқаулар бойынша дайындау үшін енгізілген түзетулер. (Сілт: Тарау A15–A16)
   

в) Аңдатпа – үшінші тараптың инвестициялық шешім қабылдау үшін мекеменің қауіпсіздік саясаты мен заңдарына сәйкес жазылған құжат.

г) Басылған қаржы жөніндегі құжаттық ақпараты – мекеменің жұртшылыұұа мәлім болған ақпараты.

ғ) Түзетілмеген қарж ақпараты – жауапкер маманның үлгі түрдегі түзетулерді енгізетін қаржы жөніндегі құжаттық ақпараты. (Сілт: Тарау A4–A5)

11. 
    Тәжірибеші маман құжаттырының берілген КМХС және стандарттарының екеуінесәйкес орындалмағанша, берілген КМХС стандартына сәйкестігін көрсетуіне болмайды.
    

11. 
    Міндеттемелерді көрсетілген қаржы ақпараттарының белгіленген ережелер мен нұсқаулар бойынша жазылғанын тексеруден бұрын тәжірибе маман:
    

1. 
   Бұл міндеттемелерді орындау үшін оның кәсіби мүмкіндіктері мен бұл әрекетті орындау құқығының бар болуын тексеру; (Сілт: Тарау A10)
   

б) Міндеттеменің қызметіне сәйкес келетін заңдарға жыне берілген КМХС стандартына байланысты тұжырымдаманы негіздеу; (Сілт: Тарау A54–A56)

в ) Таныстырылған ақпараттың тексеру мен аудиттерден өткізілгенін, оның нақты және нұсқауларға сәйкес құралғанын, сонымен қатар, ақпаратта берілген әрекеттердің мемлекеттік заңдар шегінде болуын қадағалау;

г ) Егер берілген ақпарат тексеру мен аудиттен өтпесе, оның түсініктілігі мен нақтылығын және барлық ережелер мен заңдарға сәйкестігін қарастыру; (Сілт: Тарау A31)

ғ) Егер берілген ақпарат жұртшылыққа арналмаған болса, жауапты тараптардан бұл мәліметтерді қолдануға рұқсат алу және мәліметтерді қолданудың шарттарын бекіту;

д) Белгіленген критерий бойынша қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратының үлгісін дайындап, оның барлық шарттарға сәйкес орындалу мүмкіндігін тексеру.(Сілт: Тарау A11–A12)

1. 
   Қолданылатын критерийдің нақты ашылуы не түсіндірілуі;
   
2. 
   Қабылданған критерийлердің негізінде формальді қаражаттық ақпараттың жиналуы; және
   
3. 
   Тәжірибеші маманды келісі нәрселермен қамтамасыз ету:
   

1. 
   Ақпаратқа қол жеткізу, мысалы, жазбалар, құжаттар мен өзге материалдар, олардың барлығы формальді қаражаттық ақпараттың жинақталуын көрсетуі қажет;
   

б. Кәсіпорындағы формальді қаражаттық ақпараттың дайын болуын бағалайтын кеңесшілерге рұқсат; және

с. Келісімнің белгілі бір мақсаттары үшін істі біріктіру мақсатында басқа бір тұлғалармен бірігу.

Міндеттемені жоспарлау және орындау

Қолданылатын критерийлердің сәйкестігін бағалау

11. 
    Тәжірибеші маман КМХС 3000⁶⁴ бойынша белгіленген критерийлердің сәйкестігін тексеріп, ең кемінде мынандай жағдайларды қадағалауы тиіс:
    

ә) Түзету үлгісінің жүргізілетін әрекеттер мен транзакциялар үшін жарамдылығын, белгілі деректерге негізделуін және мекеменің ережелері мен саясатына сәйкес келуін бақылау;

Проформа түзетулері мындай болуы қажет:

1. 
   Оқиғаға не транзакцияға тура байланысты; (Сілт: Тарау. A13)
   
2. 
   Қолдау тапқан; және (Сілт: Тарау. A14)
   
3. 
   Кәсіпорынның тиісті қаражаттық мәлімдемені келтіруі және оның есептеу саясаты; және (Сілт: Тарау. A15–A16)
   

11. 
    Сонымен қатар, тәжірибеші маман берілген критерийлердің заңдармен мен ережелерге сәйкес келуін және қаржы жөніндегі құжаттық ақпараты жөніндегі есеп үлгісінің нақтылығын тексеру.
    

11. 
    Тәжірибеші маман жасалған қаржы жөніндегі құжаттық ақпараты жөніндегі есеп үлгісінің ақпараттылығының сақталып, оның негізгі қызметінің орындалуын бақылау.
    

11. 
    Тәжірибеші маман жинақталған қаржы ақпараттар туралы төменде берілген тұжырымдамалар: (Сілт: Тарау. A19)
    

(ә) жауапты жақтың формальді қаражттық ақпаратты жинау жолы;

(б) кәсіпорынның не сатып алатын орынның сипаттамасы; (Сілт: Тарау. A22–A23)

(i) олардың операциялары

(ii) олардың активтері мен міндеттемелері, және

(iii) олар қалай құрылған және қалай қаражатталанатыны

(в) Қатысты кәсіпорын, заң не ережелер, оның ішінде олардың сұрыпталуы мен есептеу саясаты. (Сілт: Тарау. A24-А26)

(г) Қаржылық есептің талаптары бухгалтерлік жүйе және де мен мекеменіңм қаржылық есептеменің қолданылу аясы

11. 
    Тәжірибеші маман алдымен түзетілмеген ақпарат көзінің қолайлығын тексеруі қажет. (Сілт: Тарау. A27–A28)
    
12. 
    Егер берілген ақпарат тексеру мен аудиттен өтпесе, оның түсініктілігі мен нақтылығын қадағалау және барлық ережелер мен заңдарға сәйкес тіркеу тиіс.
    
13. 
    Қаржы жөніндегі құжаттық ақпараты үлгісінің белгіленген ақпарат көзінен қолайлы жолмен алынғанын, белгілі деректерге негізделуін және мекеменің ережелері мен саясатына сәйкес келуін бақылау.
    

11. 
    Түзетулер үлгісінің жарамдылығын тексеру үшін тәжірибеші маман жүргізілетін әрекеттер мен транзакциялар үшін жарамдылығын, белгілі деректерге негізделуін сәйкес келуін бақылау.
    
12. 
    Түзету үлгісінің қолайлы критерийлерге сәйкес келуін тексеру үшін:
    

ә) белгілі деректерге негізделуін, бұл деректердің арнайы тексеру мен аудиттерден өтуін, егер болмаса өткізілуін;

б) мекеменің ережелері мен саясатына сәйкестігін қадағалау қажет.

Жаңартылған Көзқарас немесе Қайта Қарастыру Қорытындысы, немеес Тақырыптың Түсінігінің Ашылуы, ол Формальді Қаражаттық Ақпараттың Дерекнамасының Алынуы мен Формальді Қаражаттық Ақпараттың Кәсіпорнына байланысты.

11. 
    Өзгертілген аудит пен жинақталған ақпаратқа жасалған шолу қорытындыларытүзетілмеген қаржы жөніндегі құжаттық ақпаратының көзінен алынған мәліметтер негізінде жасалуы тиіс. Егер тиісті заңдар мен заңдылықтар бұл ақпараттың қолданылуына тыйм салмаса, тәжірибеші маман:
    

ә) Келесі атқарылатын әрекеттерді болжау;

б) Тәжірибеші маманның қорытынды есептемесінің міндеттемеде белгіленген ережелерге лайықты болуын тексеру қажет.

Түзету үлгісі және түзетілмеген ақпарат көзінің жарамсыз болуы

11. 
    Егер бақылау барысында тәжірибешң маман жауапкер тараптың:
    

ә) қажетті маңызды ақпараттың жасырылғанын немесе берілмегеннің, құрастырылған түзету үлгілерінің өткізілетін әрекетке лайықсыздығын білсе бұл сұрақтарды жауапкер тараптармен талқылауы қажет.

11. 
    Тәжірибеші маман түзетулер үлгісінде қолданылған есептеулердің математикалық дұрыстығын тексеруі қажет.
    

11. 
    Тәжірибеші маман анықталған деректерді таныстыру презентациясын бағалау үшін:
    

ә) қаржы жөніндегі ақпараттық құжат үлгісінің жүргізілетін әрекеттер мен транзакциялар үшін жарамдылығын, белгілі деректерге негізделуін бақылау;(Сілт: Тарау. A41)

б) қаржы жөніндегі ақпараттық құжат үлгісінен негізенде алынған мәліметтер мен болжамдардың түсініктілігі мен нақтылығын қадағалау қажет. (Сілт: Тарау. A42)

(в) тәжірибеші маманға қаржылық есептің өзгеруіне алып, сілтемелер мен ашып көрсетулер талап ететін әлдеқайда болған өзгерістер туралы мәлім болды ма (Сілт: Тарау. A43)

11. 
    Тәжірибеші маман презентацияда таныстырылған аңдатпада берілген қаржы ақпараты мен қаржы жөніндегі ақпараттық құжат үлгісі арасында өзгешеліктер мен қателіктердің болу мүмкундугун бақылау тиіс. Егер бұндай өзгешеліктер табылса, қажетті түзетулерді жүргізуі қажет.(Сілт: Тарау. A44)
    

11. 
    Тәжірибеші маман жауапкер тараптардан төменде берілген жазбаша мәлімдемелерді алу тиіс:
    

ә) қаржы жөніндегі ақпараттық құжат үлгісінің белгіленген ережелер мен критерийлер негізінде жасалғаны туралы.

11. 
    Тәжірибеші маман жауапкер тараптардың қаржы жөніндегі ақпараттық құжат үлгісін белгіленген ережелер мен критерийлер негізінде құрастырғанын қадағалауы тиіс.
    
12. 
    Пікірдің құру үшін тәжірибеші маман қаржы жөніндегі құжат үлгісінің қателіктерсіз, қолайсыз ақпараттың немесе түзетулердің қолданылуынсыз, және жауапкер тараптардың нақты қоратандыларды беруі мен белгіленген заңдар, ережелер мен критерийлерді сақтауын тексеруі қажет.(Сілт: Тарау. A49-50)
    

31. Егер қаржы жөніндегі ақпараттық құжат үлгісінің ережелер мен критерийлер негізінде құрастырлған болса, тәжірибеші маман өзінің өзгертілмеген пікірін беруі тиіс.

32. Кейбір заңдылықтар тәжірибеші мамандардың өзгертілмеген пікірлерін арнайы өзгертулер жасалмаған жағдайда жарияламайды. Егер бұндай жағдай туса, алайда,тәжірибеші маманның қаржы жөніндегі ақпараттық құжат үлгісі негізіндегі қорытынды пікірдің АХС 3000 стандартына сәйкес келсе, бұл жағдай жауапкер тараптармен талқылануы қажет. Егер жауапкер тараптар арнайы өзгертулер жасалуын мақұлдамаса, тәжірибеші маман:

а) Пікірдің жариялану процесін тоқтатуды;

ә) Дайындалған пікір баяндамасын қайтарып алуды;

б) Заңгерлік кеңесті талап етуі тиіс.

33. Кейбір құзырнамаларда сәйкес заңдар не ережелер формальді қаражаттық ақпараты бар публикациялардың жариялануына кедергі бола алмайды. Мұндай құзырнамаларда, егерде тәжірибеші маман өзгерген шешім КМХС 3000 сәйкес екенін анықтаса, тәжірибеші маман талаптарды КМХС 3000⁶⁵ айтылған көзқарастарға сай өзгерту үшін жібереді.

34. Кейбір жағдайларда тәжірибеші маман қолданушылардың назарын ашылған ақпараттар мен қаражаттық формальді ақпараттарға немесе тіркелген түсініктеме жазуларға назарларын аударуға шешім шығаруы мүмкін. Бұл тәжірибеші маманның көзқарасы бойынша қаражаттық ақпараттың проформасы критерий бойынша жиналғанын түсіну қолданушыларға маңызды деп шешкенде болады. Мұндай жағдайда тәжірибеші маманға түсініктемені тәжірибеші маманның түсініктемесі енгізуі қажет. Бұл оған шарты қаражаттық ақпараттың белгілі бір критерийлердің негізінде қайсысы жиналғаны қатты әсер етпейтінін білу үшін қажет. Мұндай тарау шартты қаражаттық ақпараттағы немесе тіркелген түсініктеме жазуларында келтірілген ақпаратқа нұсқауы қажет.

Кепілдік туралы Есеп беруін Дайындау

35. Тәжірибеші маманның есеп беруінде келесі басты элементтер болуы қажет: (Сілт: Тарау. A57)

(a) Есеп берудің тәуелсіз кепілдік есеп беруі екенін растайтын құжаттың анық аты; (Сілт: Тарау. A51)

(ә) Келісімде келісілгендей адресат; (Сілт: Тарау. A52)

(б) Төмендегі нәрселерді анықтайтын Кіріспе бөлімі: (Сілт: Тарау. A53)

(i) Формальді қаражаттық ақпарат;

(ii) Тексерілмеген қаражаттық ақпарат алынған көз; және ол көзге байланысты тексерістің жүргізілуі;

(iii) Формальді қаражаттық ақпараттың периоды, мерзімі; және

(iv) Формальді қаражаттық ақпараттың жасалуына негіз болған критерийлерге сілтеме және критерийлердің көздері;

(в) Жауап беретін топтың формальді қаражаттық ақпаратты қолданылатын критерийлердің негізінде пайдалану туралы қағида;

(г) Тәжірибеші маманның міндеттерінің сипаттамалары:

(i) Тәжірибеші маманның міндеті формальді қаражаттық ақпараттың аяқталысымен ол туралы өз көзқарасын білдіру болып табылады. Ол көзқарасты барша маңызды критерийлер бойынша, қолданылатын кртитерийлер негізінде жасауы қажет;

(ii) Осы келісімнің мақсатында тәжірибеші маман формальді қаражаттық ақпарат құрауға қолданылатын кез келген тарихи қаражаттық ақпаратты жаңарту немесе қайта рәсімдеуге жауапты емес; және

(iii) Формальді қаражаттық ақпараттың проспектіге салынуының негізгі мақсаты елеулі қателіктердің нәтижесін көрсету немесе кәсіпорынның бұрыс формальді қаражаттық ақпаратты қолданғаннан кейінгі зардаптарын көрсету болып табылады. Сәйкесінше, тәжірибеші маман белгіленген уақытқа жұмыстың анық нәтижесі шығатынына ешбір кепілдік бермейді.

(ғ) Келісімн КМХС 3420 Кепілдік Келісімімен сәйкес жасалып, Формальді Қаражаттық Ақпараттың аяқталғаны туралы мен мәлімдеме беру үшін әзірленеді, және ол тәжірибеші маманнан әдептілік талаптар мен жоспармен жүруді талап етеді;

(д) Төмендегі нәрселер туралы мәлімдемелер:

(i) Толық Кепілдік Келісімі, ол формальді қаражаттық ақпараттың құрылғанын анықтайды, бұл барлық материалдардың формальді қаражаттық ақпаратты дайындауға шамасы келуі туралы сұрақты шешеді және төмендегі нәрселердің тиянақты дәлелі болуын тексереді:

• 
  Осыған тиісті формальді түзетулер осы критерийлерге әсер етеді; және
  
• 
  Формальді қаражаттық ақпарат сол түзетулердің түзетілмеген қаражаттық ақпараттарға тиісті түрде қолданылуына себеп болады;
  

(iii) Келісім жасауға сонымен қатар формальді қаражаттық ақпараттың жалпы көрінісі жатады;

(е) Заң немесе ереже талап етпесе, тәжірибеші маманның көзқарасы келесі сөздердің бірінен тұрады: (Сілт: Тарау. A54–A56)

(i) Формальді қаражаттық ақпарат, барлық жағынан қабылданған критерийлер негізінде жасалады; немесе

(ii) Формальді қаражаттық ақпарат толығымен бекітілген негіз арқылы жасалады;

(ж) Тәжірибеші маманның қолы;

(з) Есеп берудің мерзімі; және

(и) Тәжірибеші маманның құзырнама бойынша тәжірибе алатын орны.