ЖЖГ ТУРАЛЫ АҚПАРАТТЫҢ ДҰРЫСЫТЫҒЫНЫҢ ДӘЛЕЛІ (Сілт: Тарау. 25(в))

A71. Тәжірибеші маман деректі іс-шаралардағы басқару мен маңызды болған шығарылулар қорытындысын істің дәрежесімен, ресмилігімен және құжаттамамен, ақпараттық жүйе мекемесімен, соның ішінде бағытталған бизнес-процесстермен байланыстыруы мүмкін.ЖЖГ қағидасының Кепілдігінің Келісімі КМХС ГАЗ 3410 240, бақылау, сандық бағалау және шығарылуларды қорытындылау қызметі.

A72 . Кішігірім субъектілер мен жетілмеген ақпараттық жүйелер жағдайында басқарудың нақты қызмет түрлері толық емес және нашарлау құжаттамаланған болады және жұмысын тек бейресми түрде ғана атқарады. Ондай болса бағаланған қауіпке жауап ретінде олардың қәтелік қаупін бағалау үшін және алдағы процедураларға жоспар құру үшін нақты іс-шараларындағы бақылауларын қарастыру қажет. Бір жағынан кейбір реттелетін сызбаларда және ақпараттық жүйелерде басқарушымен қалыптастырылған ресмилік қажет болады. Тіпті кей жағдайларда ұйқас мәліметтер басқарушымен құжаттануы мүмкін. Мысалы, бақылау іс-шаралары ескі мағлұматтар жинағына қатысты мониторинг үшін күрделірек болады, оған қарағанда мағлұмат беру және келесі өңдеуге қатысты дұрыс құжаттанған және ресмиленген жеңілірек.(A70 , A92 - A93 және A96 тармақтарын қараңыз)

Басқа іс-шараларболмыс үшін орындалады(27-бөлім)

A73. Кейбір тұлғаларға міндеттелген кезде алынған ақпарттарда байланыс болуы мүмкін, мысалы, кәсіпорын ортасындағы басқару көрінісінде.

A74. Объектіде орындалатын(«Сапар» деп аталатын) бақылау мен тексеріс, тағы да басқа рәсімдер маңызды және оны тәжірибеші маман субъект туралы басты кеңседе құрылған мәліметтерге сүйене орындайды. Субъект туралы тәжірибеші маман толық түсінік алу үшін толық емес тексеріс пен тиянақты тексерісті салыстырғанда көбірек объект қарастыруы қажет және тиянақты тексеріске ұзағырақ уақыт жұмсалады.

A75. Жеңілдік орнында процедуралар жүргізу материалдық бұрмаланулардың қауіптерін анықтау және бағалауда, немесе материалдық бұрмаланудың бағаланған қауіптеріне лайықты жауап қайтаруда жоспарлаудың бір бөлігі ретінде өткізілуі мүмкін. Маңызды орындарда процедуралар жүргізу кейде бірінші рет орындалып жатқан келісімдер үшін маңызды болуы мүмкін, және болмыстың мәлімет жинау және өңдеу жүйелері, және оның бағалау тәсілдері негізде жатқан физикалық процестерге сәйкес екенін анықтауда да маңызды болуы мүмкін.

Объектілердің орналасуына(немесе басқа да тәжірибеші мамандармен бірге тәжірибеші атынан сондай рәсідерді өткізу) рәсімдердің өткізілуі, ол рәсімдер қателік қаупіне жауап ретінде жоспарламалы түрде қателер қаупін анықтау мен бағалаудан тұруы мүмкін. Маңызды объектілерде өткізілетін рәсімдер көп жағдайда мерейтойлық, алғашқы рет өткізіліп жатса толық мүмкіндігі пайдаланылады, 1 қамтамасыз етуші мен сіңіріп алушы ЖЖГ қағидасына сәйкес, егер де өңдеу және жинақтау жүйелері қондырылса маңызды физикалық процесстерге қатысты қолданылатын тәсіл бағаланады.

А.76 А74 пунктінде айтылғандай рәсімдердің өткізілуі объектінің орналасуына және субъект туралы тәжірибеші маманмен басты кеңседе құрылған баяндамаға байланысты. Көпшілік үшін міндеттермен қамтамасыздандыру ортаның орналасуына және оның бағаланған қателік қаупінен болатын әсерге байланысты, әсіресе компанияның бағалы объектіден қолдану аясы 1 болатын шығарылулары болса. Шектеулі толық тексеріс кезінде, компанияның қолдану аясы 1 шығарылулары бар маңызды объектінің рәсімдердің өткізілулеріне қатысты маңызды кепілдік дәрежесі бар.Субъектінің 1 оптикалық шығарылуы болатын маңызды құралы болғанда, тәжірибеші маманның анықтауы бойынша рәсімдер объектіде(немесе басқа тәжірибеші атынан), өткізілмейді. Балама рәсімдердің төменде келтірілгеннің ішінен біреуін немесе бірнешеуін өзінде қамтиды:

• Бастапқы құжаттар анализі, энергия ағысының диаграммасы және материалдар ағынының диаграммасы.

• Басқарушы объектіден сұрақ жауаптарына анализ.

• Объектінің спутниктен жасалған суреттердің тексерілуі.

A77 . Тәжірибеші маман объектінің маңыздылығын анықтап, толық тексеру рәсімінің өткізілуіне сәйкес мезет пе екенін анықтайды және жалпы шығарылулар санынан тәнік мән шығуына ерекше көңіл бөледі. Мұндай шешімдер құрамында бірнеше факторлар болады:

• 
  Әр түрлі объектілердегі шығарылулар сипаты. Мысалы, тәжірибеші маманның шығарылу аясы 1 және 2 болатын 2 объектінің біреуіне ғана баруы әбден мүмкін. 2 объект үшін энергия экспертизасының есебі басты кеңседе есептеледі және негізгі дәлел көзі болатын да сол.
  
• 
  Объектілердің мөлшері мен саны және олардың жалпы шығарылулардан үлесі.
  
• 
  Мекемелер алуан түрлі процесстермен немесе түрлі технологиялармен қолданылады. Онда таразыланған түрде процесстер де технологиялар да орынды пайдаланылуы дұрыс.
  
• 
  Объектілердегі шығарылулар туралы мәліметтер жиналуына қолданылатын тәсілдер.
  
• 
  Әр түрлі объектілерде сәйкес тәжірибелі мамандардың болуы
  
• 
  Уақыт өте объект таңдауының өзгеруі
  

A78. Тұлғаның ішкі тексерісі сандық анықтауға және шығарылулар қорытындысына тиісті. Өткізілетін процесстер табиғатты өзгертіп рәсімдерге жұмсалатын уақытты үнемдеу керек.

A79. ЖЖГ дәрежесіндегі қателік қаупі ЖЖГ-ға кірме қауіптерге жатады.Ондай қауіптер тек белгілі дәрежедегі шығарылуларды баяндауы міндет емес. Олар тек қауіптің өзгерісіне әкеп соққан мән-жайға мінездеме бере алады, мысалы басшылық ішкі бақылауға мән бермесе. Тәжірибеші маман үшін ЖЖГ қауіп қателіктерін анықтаудағы жұмыстар түскен арыздар арқылы алаяқтықты анықтауға көмектеседі.

A80. ЖЖГ дәрежесіндегі қауіп қателіктеріне қатысты арыздарға себепші жеткіліксіз бақылау болуы мүмкін.Мысалы, басқарушылардың жұмыстарының орындалуындағы кемшіліктер тікелей арыздардың басты себепшісі деп қарастыруға болады және тәжірибеші маман жауапқа тартуға толық құқылы. Басқа ЖЖГ дәрежесіндегі қауіп түрлеріның құрамы,мысалы:

• жеткіліксіз, нашар қадағаланатын және нашар құжатталынатын мәліметтер жинағының механизмі. Тасталынатын ЖЖГ саны және есептеліктің дайындығы

• Қызметкерлердің шығарылушы газдарға қатысты мәліметтер жинағы мен қорытынды дайындауда міндеттерін дұрыс атқармау.

• ЖЖГ шығарылуларына қатысты қорытынды дайындауға басшылықтың қатыспауы

• ЖЖГ көздерін нақты анықтаудың мүмкін еместігі.

• Шығарылуларға қатысты жасалатын алаяқтық.

• Өлшеулер өткізілу тәсілінің өзгеруіне байланысты ескі мәліметтермен ғана қаматамасыз ету.

• Жақсы жақтары ғана көрсетілген өтірік мәліметтер беру.

• 
  Сандық бағалаудың тәсілдерінің және политикалық қорытындының алуан түрлілігі, соның ішінде объектілердегі шекаралық ұйымдастыру тәсілдерінің ұқсамайтындығы.
  
• 
  Объектілер туралы мәліметтерді біріктіру кезіндегі өлшем бірліктерінде кеткен қателіктер.
  
• 
  Ғылыми тұрақталмағандығын анық көрсете алмау және бағалауға қатысты негізгі қателіктер
  

A81. Толық тексеріс кезінде тәжірибеші маман пайымдауларды қолданады, сонымен қатар шектеулі толық тексеріс кезінде де пайдаланылады, ол болуы мүмкін потенциалдық қателіктерді қарастыруға көмектеседі.

A82 . ЖЖГ пайымдаулары бойынша мекемелер өлшемге сай шығарылулар туралы анық сандық тұжырым шығарады.Тұжырымдар келесі түрде болады:

( а) қамтамасыз ету шартына сай уақыт аралығындағы шығарылуларға берілген сандық баға:

(I) пайда болған және жазбаға енгізілген шығарылулар мубъектіге тиесілі.

(II) Толық шығарылулар-жазбаға енгізілген барлық мәліметтер (A30- A34 пункттерін қараңыз қолданылу аясына қатысты талқылау жүргізу үшін) .

(III) сандық бағалау ешбір қатесіз жазылуы

(IV) Дұрыс қорытындылық уақыт аралығында шығарылу кесінділердің тіркелуі.

(V) Эмиссияның классификациясы қажетті түрде тіркелді.

(б) ақпараттың көрсетілуі мен ашылуы қатысты тұжырым

(I) Ашылған шығарылуларға қатысты пайда болған сұрақтар жауап беру міндеті субъект мойнында.

(II) ЖЖГ келісіміне сай толық ақпараттың ашылуы

(III) Сипатталған және көрсетілген шығарылулар түсінікті болу үшін классификация сай болуыЖЖГ қағидасының Кепілдігінің Келісімі

(IV) ЖЖГ келісімі бойынша тіркелген шығарылулардың сандық көрсеткіштеріның нақты жарияланады.

(V) Политиктің сандық консистенциясы ескі көрсеткіштерге сай болды және болған өзгерістер де ақпаратты жариялау барысында айқын екендігі көрінді, ескі көрсеткіштер қайта қаралды.

Ішкі бақылауға сүйену (33R бөлім)

A83. Тәжірибеші маманның қателер қаупін бағалауы алғышарт дәрежесінде болса, онда басқару элементтері пайдалы( тәжірибеші маман уақыт аралықтарын және басқа да рәсімдердің орындалуын жүзеге асыру үшін бақылаушылар тобына сүйенеді), тәжірибеші маман 38R пунктін орындайды.

A84. ЖЖГ келісіміндегі қателіктер кез-келген алаяқтықтан және қателіктен пайда болуы мүмкін. ЖЖГ қателігіне әкеп соғатын қателік пен алаяқтық арасындағы айырмашылық әдейі немесе аяқ астынан болғандығына байланысты анықталады.

A85. ЖЖГ келісімінің әдейі қателігіне, мысалы біреудің қорытындылау процессіне әсер ету мүмкіндігі болса, ол ЖЖГ зиянды мақсаттарына жеткен сәтінде төлемақы мойнына жүктелетін болса, онда осы жайт оны соған итермелейді. А61 пунктінде көрсетілгендей шығарылулардың мөлшерінің өсуі кәсіпорын стратегиясын өзгеруіне байланысты, бұл өзгерістер экономикалық,нормативті,физикалық және беделді қателіктерге әкеп соғады.

A86. Алаяқтық кен құқықтық тұжырымдама болғанымен де, тәжірибеші маманның оған қатысы бар және ол ЖЖГ келісіміндегі ақпараттық дәлелдерге өрескел қателіктерге жол ашады. Кейде алаяқтықты тәжірибеші маман жеке бас анықтайды, көп жағдайда расында болған оқиғаға қатысты тұжырым шығарады.

Заңға бағынбау (П. 34 (ә), 78 (с)))

A87 . КМХС тәжірибеші маманның міндеттерін заңның 2 категориясына қатысты ерекшелейді:

(а) заңдағы айтылғаны ортақ растаумен қосындыларын анықтауда әсерін тигізедіЖЖГ қағидасының Кепілдігінің Келісімі ЖЖГ келісіміндегі ақпараттарды ашу және олар компанияның сандық көрсеткіштерін анықтайтынын көрсету.34(ә) талап етуі бойынша тәжірибеші маман рәсімдердің 33L немесе 33R пунктілеріндегі заңдар мен ережелерге сәйкес орындалмағандықтан болатын қателіктер ықтималдығын анықтау қажет.

(б) ЖЖГ келісіміндегі сандық көрсеткіштерге тікелей әсері жоқ өзге заңдар, бірақ ол заңдардың сақталуы бизнестің операциялық аспектілеріне қосар үлесі зор, кәсіпорын ретінде өндірісін жалғастыруға көмектеседі және жауапкершілікке тартылуға мәжбүрлемейді(мысалы,пайдалану лицензиясы және экологиялық ережелер). КМХС 3000,²⁰ талабы бойынша профессионалдық күмәнді әрқашан сақтаған жөн, ЖЖГ келісіміне сай рәсімдердің орындалуының заңдылықтарын сақтамай қалудан сақ болу және тәжірибеші маманның назарын аударып қалмау.

A88 . 34(с)-(к) пунктінде келтірілген факторларға жататын мысалдар:

(а) 1 немесе бірнеше шығарылу көзінен бөлінулер байқалуы, көп жағдайда кему кезінде.

(ә) Байқалатын экономикалық және нормативті өзгерістерге,мысалы жаңаланған энергияның өсуі немесе шығарылулар сату схема бойынша квоталарға бағаның өсуі,мысалы осы жайттар генератордың дұрыс емес классификациялау қаупі бар.

(б) Кәсіпорынның қызмет түрі күрделі болуы мүмкін(мысалы,бірнеше әр түрлі салалы объектілер мен процесстер), ажырамалы(мысалы, өнімнің жоғарылағанынан жүктемеленуі) немесе бірнеше шығарылулар арасындағы әлсіз байланыс орнататын кәсіпорындар және активтілігі өзге дәрежеде анықталатындар(мысалы,кобальт,никель).Мұндай жағдайларжа аналитикалық рәсімдердің мүмкіндігі азаяды.

Операциялардағы немесе шекараларындағы өзгерістер( жаңа процесстердің енгізілуі немесе сатылымдар мен сатып алулар немесе шығарылулар көзінің аутсортингі), бұлар да қателік қаупін төндіру мүмкін.(мысалы, сандық және қорытындылық рәсімдермен тансы болмағандықтан) .Одан бөлек қайталанбалы шығарылулар күрделі құрылысын анықтауға байланысты болу мүмкін

(в) Дұрыс емес тәсілдің қолданылуы(мысалы,1 қолдану аясы үшін шығаруларды анықтау үшін нақтырақ коэффициенттер қолданылатын тура анықтау тәсілі дұрысырақ болатын еді) Дұрыс тәсілдің таңдалуы аса маңызды.Өйткені басқа да қолданушылар көңіл бөлуде. Кейбір тәсілдердің қолданылуы кезінде сандық анықтаулар кезінде дәлірек анықтайтын тәсілдің қажеттілігін талап етеді. Сандық анықтаулар тәсіліне байланысты басқа да факторлар:

• Сандық тәсілдің дұрыс емес жерлерде қолданылуы, шығарылулар коэффициенті қажет емес жерлерде мысалы.⁵⁵

• Сандық тәсілдің күрделілігі қауіптің артуына байланысты(мысалы, математикалық кең және күрделі мәлімет көзі)(мысалы күрделі математикалық модельдердің қолданылуы), өзгерістер кезіндегі факторлардың жиі қолданылуы( мысалы, сұйықтық шамаларын газ шамаларына алмастыру)

• сандық тәсілдің немесе кіруші айнымалылардың өзгерісі

(г ) Күрделі шығарылулар қарапайым жағдайдағымен салытырғанда қәтелік қаупіне шалдығу ықтималдығы жоғары, олар жүйелі сандық және қорытынды анықтамаға шалдығады. Қайталанбайтын шығарылулар күтпеген сәтте болады, олар табиғаттағы өзгерістерге байланысты болады.Субъективті сұрақтар субъективті бағалардың пайда болуын талап етеді.

• Басқарушылардың кірісуі сандық бағалау мен қорытындылаудың тәсілдеріне нұсқап отырады.

• Сыртқы қолдардың мәлімет жинақтау үшін кірісуі.

•. Сандық және қорытындылау тәсілдерінің күрделі есептеулері мен прициптері.

• Кездейсоқ шығарылулар түрлері, олар тұлға үшін қауіпті бақылау ісін қиындатады.

• Сандық тәсілдер мен қорытындылау қағидаттары бағалау үшін түрлі баяндау салдарынан.

• Қажетті пікірлер субъективті және күрделі болады

(ғ) 3 шығарылу көлемінің іске қосылуы бағалаулары көп жағдайда нақты болмайды немесе шығарылулар туралы қате мәлімет көрсетеді.(А31- А34 қараңыз)

( д) тәжірибеші маман түсіну үшін кәсіпорынның неге байланысты бағалайтынын анықтауы

• бағалардың құрылуын жүзеге асырған мәліметтерді түсіну

• Бағалау кезінде қолданылатын тәсілдер мен модельдер

• Қоршаған ортаның ,бақылаудың және ақпараттық жүйенің сәйкес аспектілері

• Кәсіпорын эксперт қызметімен қолданды ма

• Бағалауға қатысты тұжырымдар

• Ескі көрсеткіштермен салыстыра тәсілдерге өзгеріс еңгізу қажет пе?

• ЖЖГ келісімі бойынша анықталмағандарды қалай бағалайды

○ сезімталдық анализін өткізе компания қалай анықтайды

○ Кәсіпорын анализ арқылы нәтижені қалай анықтайды

○ Өткен кезеңдердегі көрсеткіштерді кәсіпорын бақылайды ма?

A89. Кейбір факторлер өрекел бұрмалаулардың кауіп-катерлігін тудыруы мумкін. Мысалы:

• 
  Зиянды заттардың мөлшерін есептеудегі адам қателіктері. Бұл қызметкерлердің қарастырылып отырылған мәселемен қажетті деңгейде таныс болмағанымен немесе дайындықтарының төмендігіне байланысты.
  
• 
  Нәтижесіз бақылаудан өткен мағлұматтары, мысалға бақылаусыз қолданылған электрондық кесетелері, бар Информациондық жүйеге шамадан тыс сену.
  
• 
  Колмен енгізілген мағлұматтардағы автоматтық қателіктер, бұл мысалы информациондық жүйеге шамадан тыс салмақ түсірілеген кезде қажет болуы мүмкін.
  
• 
  Жоғарылатылған қоғамдық тексерістер сияқты айтарлықтай сыртқы факторлардың әсері.
  

A90. Себебі мәліметтердің шектеулі құпталуының дәрежесі себепті құпталуына қарағанда төмен, сондықтан тәжірибеші маманммен өңделген мәліметтер олардың құпталуына байланысты өзгеше болуы мүмкін. Тәрбиеші маманның мәліеттердің нақтылығына байланысты қауіп-қатерлер туған жағдайлардағы және олардың ЖГГ қағидасында себепті мен шектеулі құпталуының кезіндегі шаралар қолданылуындағы жауапкершілігіне байланысты мәселелер:

(а) Екпін қарастырылып отырылған шаралардың тегіне байланысты; сонымен қатар екпіннің өзі дәлелдің көзі ретінде түрлі жағдайларға байланысты ерекшеленуі мүмкін. Мысалы:

• 
  Тәжірибеші маман нақты жағдайларға орынды деп тапқан жағдайда екпінді компанияның тасырыстарына мен аналитикалық шараларына жасап, ал сыртқы көздерден ақпарат пен дәлілдемелер алу әсістері мен жолдарына толықтай тексерін кезімен салыстырғанда азғантай назар аударуына құқылы.
  
• 
  Егер кәсіпорын зиянды заттардың мөлшерін есептеуінде үздіксіз өлшеуіш құралды қолданған жағдайда, тәрбиеші маман туған қауіп-қатерді бағалау мақсатында құралдың калибрленген жиілігін сұраған кезде шектеулі тексеріс өткізуі мүмкін. Сондай-ақ тәжірибеші маман калибрдің өлшеуінің қорытындысымен танысу немесе өлшеуді өзі өткізу туралы шешім қабылдауы мүмкін.
  
• 
  Ерег кәсіпорын көмір жағатын болса, тәжірибеші маман қолданылатын көмірдің сипаттамасын өз бетінше тесеру туралы шешім қабылдауы мүмкін, бірақ ол сай деп тапқан жағдайда нәтижелердің бұрмалануының қауіп-қатерінің шамасын бағалау үшін шектеулі тексеріс жүргізген тұлғаның қорытындыларымен танысуға құқылы.
  

• 
  Қарастырылуы қажет мәселелердің қысқартылуы, мысалға, сынауға арналған таңдамалардың мөлшерін қысқату.
  
• 
  Толық тексеріс кезінде аналитикалық шаралар мен тәптіштеу сынақтамасы жүргізілген кезде шараларды азайту.
  
• 
  Қажетті шараларды кішкентай нысаналарда өткізу.
  

Сонымен қоса шектеулі тексеріс кезіндегі аналитикалық шаралар жүргізу кезінде тәжірибеші маман:

• 
  Жалпыланған мәліметтерді, мысалы кәсіпорындық мәліметтердің орнына аймақтықты немесе апталық мәліметтердің орнына айлықты қолдануға құқылы.
  
• 
  Толық тексеріс кезіндегідей толыққанды тексерістен өтпеген бөлек шараларға қатысты мәліметтерді қолдануға құқылы.
  

А91. Мәліметтердің өрекел бұрмалау қауіп-қатерін алдын алу мақсатында жүргізілетін шаралар ЖГГ қағидасына сәйкес келесі пункттерден тұруы мүмкін:

• 
  Қызметкерлердің профессионалдық күмәншілікті сақтаудың қажеттігіне назарларын айдару.
  
• 
  Қызметке тәжірибелі мамандар мен эксперттерді қабылдау.
  
• 
  Қажетті бақылауды қамтамасыз ету.
  
• 
  Күтпеген оқиғалар элементтерін ескеру және сол кезде жүргізілетін шараларды ойластыру.
  
• 
  Шаралардың сипаттамасы, жүргізу уақыты мен мөлшерінде өзгертулен енгізу. Мысалы, оларды қорытындының ортасында емес, соңында жүргізу немесе олардың сипатында иланымды дәлелдерге қол жеткізу үшін қажетті өзгерістер енгізу.⁵⁶
  

• 
  Шаралардың көпшілігін аралық мезгілде жүргізу орнына қорытынды уақытының соңына қалдыру. ЖГГ қағидасының бөлімі.
  
• 
  Бақылау сынақтамасына тиісті емес сыртқы дәлелдеулерді қордану.
  
• 
  Қарастырылып отырылған өнімнің мөлшерін және соған байланысты шаралардың жіне олар жүргізілетін объектілердің де санын көбейту.
  

Қосымша шаралардың мысалдары (37L–37R, 40R тарау):

А94. Келесі кезекте жүргізілетін шаралар төмендегіден тұруы мүмкін:

• 
  Қолданылған киловатт-сағ электроэнергиясы сияқты операциондық жүйенің мағлүмат жинақтауы мен қорытындылауындау жұмысының тиімділігін тексеру.
  
• 
  Дәл қарастырылып отырылған жағдайға қолданарлылығын ескеріп, зиянды заттардың қоршаған ортаға шығару коэффициентін қажетті басылымдармен ұйғару.
  
• 
  Кәсіпорынның ұйымдық жауапкершілігінің шекарасына және орта әрекерттерге байланысты келісімшарттарды қайта қарастыру.
  
• 
  Жазылған деректердің ұйысымдылығына көңіл бөлі, мысалы кәсіпорынның иелігіндегі транспорттық жүйе одометрінен алынған деректер.
  
• 
  Қайта есептеулерінің жүргізілуін және де олардың арасындағы айырмашылықтардың белгіленуін қадағалау (мысалы, масса теңгерімі мен энергетикалық баланс).
  
• 
  Үздіксіз өлшеуіш құралдарының қорытындыларын белгілеу.
  
• 
  Мұнай резервуарларының батуы сияқты үдерісіндегі физикалық өзгерістерін бақылау мен қайта есетлеулер жүргізу.
  
• 
  Бірегей әдістемелердің зерттелуі мен үйлесімділігін, әсіресе қайта өңдеу немесе кері байланыс сияқты күрделі әдістерді талдау.
  
• 
  Көмір сияқты материалдардың сынама ретіндегі іріктеу мен сипаттамасын талдау немесе кәсіпорынның сынақтау техникасын бақылау және лабораториялық сынақтарының қорытындыларын тексеру.
  
• 
  Есептеулердің дәлдігін және олардың әдістерінің жарамдылығын тексеру (мысалы, сынақтамалардың қорытындыларындағы өзгертулер мен агрегациясында).
  
• 
  Қорытындылардың алғышқы деректермен үйлесімділігін қадағалау, мысалы өндіру қорытындылары, жанармайдың қолданылуы өорытындылары және де сатыл алынған энергия мөлшері туралы деректер.
  

А95. Мәліметтердің өрекел бұрғылауы қауіп-қатерін бағалауына әсер тигізуі мүмкін факторлар:

• 
  Өлшеуіш құралдарғы тән шектеулер мен олардың жиілігі.
  
• 
  Мәліметтер жиналған объекттердің өзіндік ерекшеліктері, географиялық таралуы және сандық-сапалық сипаттамасы.
  
• 
  ЖГГ қағидасына енгізілген түрлі газдар мен олардың көздерінің мөлшері және табиғаты.
  
• 
  Зиянды заттардың шығарылуы қандай процеске қатысты, уздіксіз әлде кідірмелі ме, және ойран қауіп-қатері.
  
• 
  Зиянды заттардың шығарылуының өлшеу әдістемелерінің қиындығы мен есептеулер, мысалы, кейбір жағдайлар әдейі әдістемелер қажет етеді.
  
• 
  Белгісіз және ұйымдастырылмаған зиянды заттардың шығарылу қауіп-қатері.
  
• 
  Алғашқы деректер мен зиянды заттардың шығалыру мөлшерінің үйлесу дәрежесі.
  
• 
  Деректер жинайтын қызметкерлердің нақты дәрежеде оқытылуы және олардың ауысуының жиілігі.
  
• 
  Деректер жинақтау мен зерттеудегі қолданылатын автоматизация жуйесінің сипаттамасы мен деңгейі.
  
• 
  Сыртқы немесе кәсіпорын ішіндегі зерттеу лабораторияларындағы сапа тексеру қағидасы мен тәртіп.
  
• 
  Кәсіпорын міндеттерінің шекарасының анықталуымен қатар қорытындылау мен квалификациялау критерияларының күрделілігі.
  

А96. Кәсіпорынның ауқымы кішкентай немесе онда қолданылатын оператициялық жүйелер әлсіз болған жағдайда, бақылау шаралары нақты дәрежеде жүргізілу мүмкіндігі болмайды немесе олардың көлемі қажетті деңгейге сай келмеуі мүмкін. Осындай жағдайларда тәжірибеші маман үшін бақылау сынақтамасынан басқа барлық операцияларды өткізген жөн. Дегенмен кей жағдайларда бақылау дәрежесінің төмендігі қажетті мәліметтерді түгелдей алуға кедергі болады (A70–A72, and A92–A93 тарау).

A97. Бұрмалаушылықтар тәуекелінің жоғары сарапталуына байланысты, аса сенімді айғаққа жету қажет, тәжірибелеуші маманға айғақтардың санын көбейтуіне немесе өзекті және сенімдірек болып келетін заттардың айғағына қол жеткізуіне болады, мысалы, тәуелсіз дерек көзінен алынған бекітуші айғақтарды қолдану жолымен.

A98. Шығын мөлшері информация үздіксіз мониторинг жүйесіндегіндей тек электронды түрде жазылатын, өңделетін немесе жеткізілетін, есептіліктің өндірістік және финанс корсеткіштері негізінде интеграцияланған ақпараттық технологиялар қызметі туралы мәліметтерді өңдеу сияқты мамандардың қатысуынсыз жүзеге асырылатын толықтай автоматтандырылған процесстерді қосады. Осындай жағдайларда:

• Деректер тек электронды түрде ғана қол жетімді болады, олардың толықтығы мен орындылығы жеткіліктікке әрі дәлме-дәлдікке тексерісінің тиімділігіне тәуелді.

• Дұрыс инициацияланбаған әлеует немесе ақпараттың өзгеруі тиісінші басқару элементтері тиімді жұмыс істемеген жағдайда анықталмайды .

A99 . Рәсімделген сыртқы растамалар мынадай ақпарат туралы лайықты айғақтар келтіре алады:

• Туристік агентпен жиналған әуе көлігінің жұмыскері туралы, жабдықтаушы көмегімен өлшенген энергия түсімі, флот басқарушысына тәуелді көліктің жүріп өткен километрі сияқты үшінші жақпен жинақталған деректердің қызметі.

• Шығын коэффицентін өлшеуде қолданылатын салалық бақылау мәліметтері.

• Кәсіпорын мен басқа жақтардың арасындағы келісімдердің, келісім-шарттардың, мәмілелердің шарттары немесе екі жақ туралы ақпарат, кәсіпорынның ұйымдық шекарасы қаралған жағдайда ЖЖГ қағидасының жеке шығыны.

• Лабораториялық анализдер сынамасының нәтижелері (мысалы: кіретін сынаманың жылу шығару қабілеті)

А100. Көп жағдайда шығынмен және басқа да өлшеулермен анықталған тіркелген химиялық және физикалық тәуелділік арқылы парниктік есептілігі келісімін растауға болады 3410 254, мықты талдағыш рәсімдер құрылысы (мысалы, жұмсалған жанармай мен көмірқышқыл газы, азот оксиді арасындағы қатынас).

A101. Сонымен қатар, шағандар мен финанс немесе оперативті ақпарат арасындағы қатынасты алдын-ала болжауға болады (мысалы, электрэнергиясының шығындарының 1 Саласы мен электрэнергиясы мен жұмыс уақытын сатып алудың жалпы балансы арасындағы қатынас). Басқа да талдағыш рәсімдерге орта салалы немесе ауытқулар байқалатын мезгіліндегі беталыс саралауы сияқты шығындар туралы салыстырмалы ақпарат беретін кәсіпорынның сыртқы мәліметтері, объектілерді иемдену мен қолданыстан шығарып тастау сияқты жағдайлармен келісу беталысын жатқызуға болыды.

A102. Талдағыш рәсімдер мәлімет тәптіштелген болса немесе тәжірибеші маманға ақпараттың тексерілген дерекнамасынан алынғандығы белгілі болған жағдайда өте тиімді. Кейбір жағдайларда қолданылатын мәлімет қаржы жүйесімен басып алынса, не қаржы мәліметтерінің түсіп тұруымен қатар басқа бір ақпарат жүйесіне қарайтын болса, басқа да енгізу және басқару элементтері қолданылады. Мысалы, жабықтаушы басқаруымен жазылған отын мөлшері, берешек несие жүйесіне тіркелген жағдайда ғана қабылданады. Ал кейбір жағдайларда қолданылатын мәлімет оперативті шешімдердің бөлінбейтін бөлшегі, әрі қатаң тексерілетін объект болып саналады.

A103. Кейбір жағдайларда тәжірибеші маман тұлғалардың альтернативті жорамалдар мен қорытындыны қарастыруы және қолдамау себептері орынды болып көрінуі мүмкін.

A104. Кейбір шектеулі қамсыздандыру міндеттемелерінде тәжірибеші маманға бір не одан да көп рәсім өткізу 45R. Пункті бойынша орынды.

Сынамаларды таңдау (Сілт: Тарау. 46)

A105. Сынамаларды таңдау келесіден тұрады:

(а) Сынамалардың жарамды деп есептелетін ең кішкентай мөлшерін таңдау. Себебі бұл жағдайда тиімді қауіп-қатер толық тексеріс үшін шектеулі тексеріс кезіндегіге қарағанда әлдеқайда төмен. Сондықтан жарамды деп есептелген сынаманың қауіп-қатерінің деігейі тиімді болып саналады. Соған байланысты толыққанды тексеріс кезінде қолданылатын сынама мөлшері дәл сондай жағдайларда, бірақ шектеулі тексеріс кезінде қолданылатын сынақтама мөлшерінен үлкен болуы мүмкін.

(ә) Таңдау кезінде әр өнім бөлігі сынақтама ретінде таңдалу мүмкіндігіне ие болуы керек. Егер тәжірибеші маман тұрақталған әдістемені немесе оған альтернативті түрде қолданылатын амалдарды дәл осы сынамаға іске асыра алмаған жағдайда, онда бұл сынақтама ережеден ауытқыған деп саналады, және оның қорытындыларының ауытқу қауіп-қатерінің есебінен нәтиже есепке алынбайды.

(ә) Жоғарыда айтылған жағдайда ауытқулардың сипаты мен себептерін, олардың қорытындыға және басқа нәтижелерге әсер ету мүмкіндігін зерттеу керек.

(в) Бағалау:

(i) Бұрмалау (қателіктер) есебінен алынған сынақтамалардың қорытындылары есепке алынбайды.

(ii) Алынған сынақтамалардың тиімді деңгейдегі нәтижелер берген-бермегенін зерттеу.

A106. Залымдық пен болжамды залымдыққа жауап ретінде тәжірибеші маманға келесі пайдалы болады:

• 
  Қарастырылатын сұрақтарды кәсіпорынмен талқылау.
  
• 
  Кәсіпорыннан қажетті ұжыммен, мысалы заңгер немесе басқарушымен ақылдасу туралы сұрау.
  
• 
  Қарастырылып отырылған сұрақтарының шешімдерінің салдарын ескеру, соның ішінде тәрбиеші маманның бағалауы мен кәсіпорынның жазбаша мәлімдемелерінің сенімділігінің қауіп-қатері.
  
• 
  Керек жағдайларда заңгерлерден консультация алу.
  
• 
  Үшінші жақпен кеңесу (мысалы, басқарушы).
  
• 
  Гарантия туралы есептеме жазбау.
  
• 
  Келісімшартқа отырудан бас тарту.
  

(а) заңнамаларды сақтамау ЖГГ қағидасының мәлімдемесіне маңызды әсер етеді деп шешіп, бұл міндетті түрде айтылып өту керек деп есептесе; немесе

(ә) егер кәсіпорынның заңнаманы сақтамауының дәлелі келтірілмеген жағдайда және бұл ЖГГ қағидасына маңызды әсер етуі мүмкін деп шешілген жағдайда КМХС 3000 51-пункт қолданылуы тиіс.

ЖГГ қағидасына байланысты жүргізілетін шаралар (48L–48R тараулар)

А108. А71 пунктінде айтылып өткендей, зиянды заттардың шығарылуының бақылауына байланысты, олардың мөлшерін есептеуге қатысы бар қорытындысының құжаттамасын дайындауда көптеген қиындықтау тууы мүмкін. Әлсіз информациондық жүйеде агрегация процесі бейресми түрде өтуі мүмкін. Ал күрделі информациондық жүйеде агрегация процесі тиісті систематикалық және ресми түрде өтеді. Тәжірибеші маманның түзетілерге байланысты жүргізетін іс-шараларының сипаты мен оның ЖГГ қағидасын қабылдау немесе қабылдамауының дәрежесі кәсіпорынның қорытындылауының күрделілігі мен сипатына байланысты және мәліметтердің өрекел бұрмалану қауіп-қатері де осыған тікелей байланысты.

А109. Сенімділік қағидасы қайта-қайта өзгеретін процесс және тәбриеші маманмен қабылданған мәлімет жоспарланған шаралардан қатты ерекшеленуі мүмкін. Тәжірибеші маман жоспарланған шараларды орындағандықтан, жаңартылған дәлелдер кей жағдайларда қосымша шараларды қажет етеді. Бұл шаралар кәсіпорыннан тәжірибеші маманның сұрауымен қайта зерттеулерді өткізуін және ЖГГ қағидасына қажетті өзгертілер енгізуін керек етуі мүмкін.

A110. Тәжірибеші маман тәжірибелеуші маманнға ЖГГ қағидасындағы бұрмалануларға нұсқауы мүмкін. Мысалы, тескеріс кезінде тәжірибеші маман ЖГГ қағидасында көрсетілмеген зиянды заттардың шығарылу көзін байқауы мүмкін. Осындай кезде ол айтылған зиянды заттар шығарылу көзін потенциалды ретінде есептеп, зерттеу жүргізуі қажет. Соған байланысты қажетті қосымша шаралардың жүргізілуінің керектігі профессианалды сұрақ болып саналады. Мәліметтердің бұрмалануының деңгейіне байланысты тәжірибеші маман сенімді дәлелдеулерге өол жеткізеді.

А111. Шектеулі тексеріс жүргізілген жағдайда тәжірибеші маман алынған міліметтердің өрекел бұрмаланған қауіп-қатерін сезсе, 49L тарауына сәйкес ол қажет деп есептеген қосымша шараларды жоспарлауы мүмкін. Егер де қосымша тексерістен кейін тәжірибеші маман мәліметтердің өрекел бұрмалану ы орын алған-алмағанының сенімді дәлелдерін келтіре алмаған жағдайда, аудит саласын шектеу қажет.

Мәліметтердің бұрмалануының жинақталуы (Сілт: Тарау. 50)

A112. Тәжірибеші маман мәліметтердің бұрмалануының жинақталу дәрежесінің айқын ықпал ететін шекті мәнін қабылдауы керек, және сол шамадан асқан жағдайда ғана бұрмаланулар қорытындыға мағызды әсер ете алады деп есеплетінеді. Бүл кезде «Айқын ықпал ету» «маңызды» сөзінің синонимы болып табылмайды. Айқын бөліктер зерттеулер арқылы анықталғандарға қарағанда оңайырақ келеді, және бөлек немесе бірге алынғанына, мөлшері, сипаты мен жағдайларға байланысты болғанымен, сенімді деп есептелінеді. Егер бір немесе бірнеше мәселе айқын екендігі туралы сұрақтар туған дағдайда, олар айқын емес деп саналады.