Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының туу дәуірі 1900-1904 жж.)
се де болады. Онда Ташкенттің көп шілік кітапханасында өте си- рек кездесетін құнды кітаптар бар екенін тілге тиек ете келіп, Фон Кауфманның бұйрығымен А. Кун дегеннің орыстар Хиуа, Самарқанды басып алғанда көп кітаптар мен қолжазбаны Петербургке жібергені мәлімделеді. Кітапханадағы кітаптар, қолжазбаларға Н. Пантусов, Д. Гра- мениц, Ростислав секілді адамдар ерекше назар аударғанын, Е. Кальдың «Ташкент кітапханасындағы араб, парсы және түркі кітаптары» деген көрсеткіш шығарғанын хабарлайды. Газет библиографиялық сипаттағы мәлімет беру мақсатында: «Таш- кент кітапханасындағы кітаптардың көбісі парсы тілінде, 60 кітап араб- тікі, алтауы-ақ түркі тілінше, бір мәнтиқ кітабы, бір ғадалат кітабы һәм екі зор кітаптар түркі кітаптары дін турада һәм шежіре. Солардың кө бінен Абулғазы хан жазған Хиуа түркімендерінің шежіресі таңсық, соны 1071 жылы жазған. Түркі кі- таптарының арасында бірталай ға- зел-жырлар бар және Бұқар-Қоқан- ның шежірелері таңсық. М. Хакімхан төре жазған осы кітап мейлінше көп, білімділер әлі де көп білмейді», – деп жазады. Бұл оянған ойдың кең өріс алып бара жатқанының айғағы және ол кейінгі қазақ баспасөз бетінде жалғаса түсті. 1910 жылы М. Сералинге қазақ журналын ашуға рұқсат берілгені ту- ралы куәлікте «Айқап» журналын же- ті түрлі саладан тұратын бағдар ла ма бойынша шығару көрсетілген екен. Олар: бас мақала, шет ел хабарла ры, мұсылман өмірінен мәселелер, хро- ника, фельетондар мен өлеңдер, би- блиография және ғылыми мақалалар, әр түрлі хабарлар мен редакцияға хат. Бұл жобаны М. Сералин «Айқап- тың» І санындағы оқушыларға жаз- ған арнауында «Сыртқы хабарлар, мұсылмандар тіршілігіне мысал- дар, уақиғалар, фельетон, кітаптар ха қында һәм ғылым бабында, бас- қарушыға келген хаттар» деп бес бағытқа топтастырған. Осында төр- тінші болып аталып тұрған сала жоғарыда көрсетілген библиогра- фия мәселесі екені анық, тек қазақи ұғымға жақындату үшін кітаптар хақында деп алған және журнал оны мақсатты түрде жүргізіп отырған. Ендеше, қазақ библиографиясының тұңғыш қадамы «Айқаптан» бас- талған болып шығады. Жоқтан бар іздегендей болмас үшін нақты мы- салдармен дәлелдеп көрелік. «Айқап» «Кітаптар жайынан» деген арнаулы бөлім ашып «Бас па- шылдық дүниесінде», «Жаңа шық- қан кітаптар» деген атпен қазақ ті- лінде жарық көрген кітаптармен жұртшылықты үздіксіз хабардар етіп отырған. Көбінде қандай кітап шық қаны, қайдан алуға болатынын хабарласа, кейбір жағдайларда қыс- қаша түсініктеме мен сын беріп Ре по зи то ри й К ар ГУ |