I-кјсіпорындаєы активтерді талдауы мен аудиттіѕ теориялыќ јдістемелік негізі
Кредиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті
жүктеу/скачать 0.62 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 9. Ақша қаражатының айналымдылық коәффициенті.
| 8. Кредиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті. Ол өнімді сатудан түскен табыстың (ақша) кезеңдегі кредиторлық борыштың орташа шамасына қатынасымен формула бойынша есептеледі:
К 0К/3 = Д N K 3 Мұнда: К0 к/з – кредиторлық борыштың айналымдылық коәффициенті; К3 – кезеңдегі кредиторлық борыштың айналымдылығы = 155644/594648 = 0,3 жыл басы;2345052/519797 = 4,5 жыл аяғында. Кредиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті дебиторлық борыштың айналымдылық коэффициенті сияқты коммерциялық несиенің артқанын немесе төмендегенін көрсетсе, ал керісінше кредиторлық борыштың айналымдылық коәффициенті кәсіпорынға берілгенін айқындайды . Кредиторлық борыш коәффициентінің өсуі – кәсіпорынның борышты төлеу жылдамдығының артқанын, ал төмендеуі- несиеге сатып алудың артқанын көрсетеді. Бір мезгілде кредиторлық борыштың орташа айналым уақыты мына формуламен анықталады: Д 0К/3 = 360 = К 3 *360 К 0К/3 Д N Кредиторлық борыштың айналым уақыты = 360/4,5= 80 күн Мұнда: Д o к/з – кредиторлық борыштың орташа айналым уақыты. Бұл көрсеткіш кәсіпорынның қарыздарын қайтаруының орташа уақытын (банк алдындағы және басқадай заемдар бойынша міндеттемелерін қоспағанда) көрсетеді. 9. Ақша қаражатының айналымдылық коәффициенті. Кәсіпорынның ырғақты қызмет етуі үшін ақша қаражаты қозғалысының жылдамдығының ерекше маңызы бар. Кәсіпорынның қаржылық жағдайының ойдағыдай болуының негізгі шарттарының бірі, оның ағымдағы міндеттемелерін жабуды қамтамасыз ететіе ақша қаражатының құйылуы болып табылады. Демек, бұндай аса қажет ақша қаражаты қорының болмауы кәсіпорынның қаржылық қиыншылығы бар екендігін куәландырады. Сонымен қатар ақша қаражатының шамадан тыс көп болуы, инфляция және ақшаның құнсыздануына байланысты, іс жүзінде кәсіпорын шығынға ұшырап отырғанын білдіреді. Осыған байланысты кәсіпорындағы ақша қаражатын басқарудың тиімділігін бағалау қажеттігі туындайды. Бұндай талдаулың әртүрлі тәсілдері бар. Атап айтқанда, қаржылық қиыншылықтың туындауының барометрі кәсіпорынның ағымдағы міндеттемелерінің көлемінің өсуі жағдайында, оның ағымдағы активтер құрамында ақша қаражатының үдесінің азаю үрдісі болып табылады, ондай жағдай біздің кәсіпорынымызда орын алып отыр. Ақша қаражатының айналымдылық коэффициенті мына формуламен есептеледі; К 0д.с = ДС 0 ДС с Мұнда; К0 дс –ақша қаражатының айналымдылық коффициенті; ДС о –талдау кезеңіндегі ақша қаражатыңың айналымы; ДСс –ақша қаражатыңың орташа қалдығы Ақша қаражатыңың айналымдылық коффициенті = 2345052/75820=30,9 Есептеу үшін ақша қаражаттарының шоттары бойынша («касса», (есеп айырысу шот», «Валюталық шот», «Банктегі арнайы шоттар» және т.б.) кезенінің басы мен соңындағы қалдықтар шамасы туралы ішкі есеп мәліметтері пайдаланылады. Осы мақсатта мына формула қолданылады. ДC 01 + ДС 2 + ДС 3 + _ + ДС n Д С с = 2 2 n-1 Мұнда; ДСn – n айының басындағы қалдықтар; n - кезеңдегі айлар саны. Ақша қаражатының айналымын есептеу үшін талданып отырған кезеңдегі 1040 «Ағымдағы банктік шотындағы» барлық шоты бойынша кредит айналымын пайдалану керек, онда кәсіпорындардың көпшілік өздерінің контрагенттерінен ақша аударып есеп айырысатынын, ал ақша қаражатын касса арқылы беруде (қызметкерлердің еңбек ақысы немесе шаруашылық шығындарын төлеу) оны алдын – ала банктен алу болжанады. Меншікті қаражат есебінен банктер арнайы шот ашып, оны пайдалану (чек кітапшалары, акредиттивтер) да есептесу шотынан сәйкес арнайы шотқа қаражат аудару мен байланысты болады. Бұл жағдайда ақша шоты бойынша несие айналымдарының сомасының айналымы шамасын есептеу үшін пайдалану қосарлас шотқа яғни, оның қортындысында кәсіпорындағы ақша қаражатының айналымдылық көрсеткіші айтарлықтай бұомалануына әкеліп соқтырар еді. Егер кәсіпорында есептесудің едәуір бөлігі касса арқылы беретін болса қолма – қол ақшамен жүргізілсе және арнайы шоттарды кұру заемдық негізде іске асырылса, онда 1010 – тармақтын «кассадағы барлық» және 1020 – тармақтын «банктегі арнайы шоттағы ақша қаражаты» шотында өзінің алдын –ала сомалар 1040 «Ағымдағы банк шотындағы барлық» шотының кредиттік айналым сомасына қосылу керек. Талдау жүргізген кезіндегі айналымдар санын көрсететін ақша қаражатының айналымдылық коэффициентімен қатар олардың жеткілікті екендігіе бағалауға мүмкіндік беретін ақша қаражатының айналымы кезеңінің ұзақтығы анықталады. Осы мақсатта мына формула қолданылады: Д 0Д.С = ДС с *Д р ДС 0 Мұнда; До дс – ақша қаражатының айналым кезеңі; ДСс – ақша қаражатының орташа қалдығы; Др – талдау кезеңінің ұзақтығы; ДСо – талдау кезеңіндегі ақша қаражатының айналымы; Формула бойынша есептелген біздің кәсіпорындағы ақша қаражатының айналым кезеңі 2,08 –ден (наурыз) 4,86 (тамыз) күнге дейін ауытқыды. Басқаша айтқанда, кәсіпорынның шотына ақша түскен мерзімінен оның шығып кетуіне дейін, орташа үш күннен аз уақыт өтті (4,86 - 2,08). Бұл кәсіпорында қаражатын айқын жетіспейтіндігін білдіреді, ол дебиторлық борыш есеп беру жылынын соңында едауір көлемді 1671 мың тенге, яғни өткен жылдың басымен салыстырғанда 46,6% артық жағдайда, бұл өте кауіпті болып табылады. Кәсіпорындағы ақша қаражатының іс жүзіндегі қозғалысын ашып көрсету, оның ырғақты түсуі мен жұмсалуын бағалау және кәсіпорындағы қол жеткізген қаржы нәтижесі шамысын байланыстыру үшін ақша қаражатының түсуі (кемуі) мен шығуының (кетуі) барлық бағыттарын бөліп және талдаау керек. Ақша қаражаты қозғалысының көрсетілген бағыттарын операциялық (ағымдағы), инвестициялық және қаржылық қызмет ауқымында қарау қажет. жүктеу/скачать 0.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|