ҺӘЗРӘТ ПЕЈҒӘМБӘРДӘН ГЫСА КӘЛАМЛАР

ҺӘЗРӘТ ӘЛИНИН ӨЗҮНҮ ӘЛӘ АЛМАСЫ

Амма камиллијә чатыб, нәфсини тәрбијә етмиш һәзрәт Әли әлејһиссалам кими үлви бир инсанын рәфтар вә давранышы да диҝәр инсанлардан фәрглидир. Һәр һансы бир вәзијјәтдә олурса олсун јалныз Аллаһын разылығыны нәзәрдә тутур, Аллаһа ҝөрә олмајан ишләрдән чәкинирди.

Истәр евдә олсун, истәр мүһарибә мејданында, истәр севинҹли анларында олсун, истәрсә дә әсәбләшәндә онун үчүн һеч бир фәрги јох иди. Мәсәләнин даһа да ајдынлашмасындан өтрү о һәзрәтин мүһарибә мејданындакы рәфтарына диггәт јетирәк:

Бүтүн Мәдинә халгынын шәһәр әтрафында бөјүк хәндәкләр газараг, дүшмәнин јолуну бағламаг үчүн, су илә долдурдуғу Хәндәк мүһарибәсиндә мәшһур әрәб ҹәнҝавәри Әмр ибни Әбдүвәд дүшмән әсҝәрләри арасында доланараг дөјүшмәк үчүн өзүнә рәгиб ахтарырды. Мүсәлманлар арасында онунла дөјүшә ҝирмәјә һеч кәс ҹәсарәт етмирди.

Елә бу вахт һәзрәт Әли әлејһиссалам мәтн аддымларла ирәли аддымлајыб иман долу гәлби илә онун гаршысына чыхараг белә бујурду: «Еј Әмр! Башындан јекә данышма! Сәнинлә дөјүшмәк истәјән гаршындадыр!»

Әмр һәзрәт Әли әлејһиссалама бахыб ловға-ловға деди: Ҝери гајыт! Сәни өлдүрмәк истәмирәм. Чүнки атанла дост олмушам.

Әли (ә) она белә ҹаваб верди:«Аллаһа анд олсун ки, мән исә сәни өлдрүмәк истәјирәм».

Бу сөздән һирсләниб атындан дүшән Әмр гылынҹыны сијирәрәк һәзрәт Әли әлејһиссалама һәмлә етди. Лакин гылынҹ шиддәтлә Әлинин галханы илә тоггушдугда һәмләси боша чыхды.

Даһа сонра һәзрәт Әли әлејһиссалам ону јалныз бир зәрбә илә јерә јыхыб өлдүрмәк үчүн синәсинин үстүндә отурду. Бу заман Әмр һәзрәт Әли әлејһиссаламын мүбарәк үзүнә түпүрдү. һәзрәт Әли әлејһиссалам бирдән Әмрин синәси үстүндән галхыб бир мүддәт мејданда јеридикдән сонра тәзәдән Әмрә тәрәф ҝетди. Әмр сорушду: О ҹүр зәрбәдән сонра мәни бурахмағынын мә`насы нәдир?»

Һәзрәт Әли әлејһиссалам бујурду: «Еј Әмр! Мән Аллаһ үчүн гылынҹ чәкирәм, өз нәфсим үчүн јох. Сәни јерә јыхыб синән үстүндә отурдуғум вахт үзүмә түпүрдүн вә мәни һирсләндирдин. Әҝәр о анда сәни өлдүрсәјдим, саваб газанмајаҹагдым. Чүнки артыг әсәбләшмишдим. Буна ҝөрә дә сәнин үстүндән галхдым вә бир аз јеријиб һирсими јатыртдым».

Һәзрәт Әли әлејһиссаламын шүҹаәти, сәбри вә нәфсинә һаким олмасы әрәб пәһливаны Әмрә чох бөјүк тә`сир етмишди. Һамы истәр дост, истәрсә дә дүшмән, һәзрәт Әлијә диггәт јетирирди. Достларын дилиндән тәкбир сәсләри уҹаларкән, дүшмәнин ҹаныны артыг горху бүрүмүшдү ки, бу да дүшмәнин там мәғлубијјәтинә зәмин һазырламышды. Һәзрәт Пејғәмбәр (с) Әли әлејһиссаламын бу сәҹијјәви гәләбәси һаггында белә бујурмушду:

«Әлинин Хәндәк мүһарибәсиндә ҝөрдүјү иш вә ендирдији зәрбәнин дәјәри Аллаһ јанында инсанларын вә ҹинләрин ибадәтиндән даһа чох вә үстүндүр».

ҺӘЗРӘТ ӘЛИНИН МЕҺРИБАНЛЫҒЫ

Дүшмәнләрлә гәһрәманлыгла дөјүшәрди. Лакин һеч вахт дүшмәни аҹ вә сусуз өлдүрмәз, ев вә оҹагларыны дағытмазды. Чүнки о, белә рәфтар вә давранышын имана зидд олмасыны билирди.

Мәһз елә буна ҝөрә дә Сиффејн мүһарибәсиндә сују Мүавијә ордусунун әлиндән алмаға мүвәффәг олдуғу һалда, әсҝәрләринә әмр етди ки, ону бағламасынлар. Еләҹә дә дүшмән әсҝәрләри судан истифадә етмәк истәдикдә онлара мане олмасынлар.

Бу заман һәзрәт Әли әлејһиссаламын ордусунда оланлар е`тираз едиб дедиләр: Дүшмән бизи судан узаглашдырараг бунунла да бизләри тәслим олмаға мәҹбур етмәк истәјирдиләр. Әҝәр ејни иши биз дә ҝөрсәк, биз дә мүтләг мүвәффәг олар, бу мүһарибәдә гәләбә чаларыг. Ҝәрәк бу фүрсәтдән истифадә едәк.

Әли (ә) онларын ҹавабында белә бујурду: «Хејр, биз дүшмәлә киши кими дөјүшәҹәјик. Биз белә ишләри мәрһәмәт вә шәфгәтә зидд һесаб едирик. Әҝәр онларын ҝөрдүјү иши биз дә ҝөрмәли олсаг о заман онларла арамызда олан фәрг нәдир? Билин ки, бүтүн ишләр Аллаһ үчүндүр вә биз дә Онун әмринә зидд рәфтар етмәмәлијик.»

ӘЛИ ӘЛЕЈҺИССАЛАМЫН РӘҺБӘРЛИК ДӨВРҮНДӘКИ ДАВРАНЫШЛАРЫ

Бүтүн чәтинликләрә бахмајараг Әли (ә) шәхсән өзү халгын ишләринә јетишир, онларын ағыр проблемләри илә јахындан таныш олурду. Һеч вахт о, дүшмәнлә шәхси гәрәзлик үзүндән дүшмәнчилик етмәзди. Һәтта онларын маашларыны да бејтул-малдан верәрди. Достларына исә достлугларына ҝөрә, ҝүзәштә ҝетмәзди. Әтрафындакылара исә һәмишә халгла әдаләтли вә инсафлы давранмаларыны әмр едәрди. Гур`ана зидд олан ишләри әсла бағышламазды.

Мисал үчүн Судә адлы бир гадын һаггыны алмаг үчүн онун јанына ҝәлдикдә, һәзрәт намаз гылырды. Әли (ә) намазыны тез гуртарыб тәбәссүмлә ондан сорушду: «Нә истәјин вар?» Ҝөзү јашлы Судә верҝи мә`мурундан вә онун етдији зүлмләрдән о һәзрәтә шикајәт етди.

Һәзрәт Әли әлејһиссалам елә һәмин јердә ағлајараг бујурду: «Аллаһым! Сән шаһидсән ки, мән онлара Сәнин бәндәләринә зүлм етмәмәләрини әмр етмишәм». Сонра бир дәри парчасы ҝөтүрүб мә`муруну мә`мурлуг вәзифәсиндән азад етдијини јазыб мәктубу Судәјә верди ки, апарыб һәмин мә`мура чатдырсын.

Даһа сонра Әли (ә) белә бујурду: «Аллаһа анд олсун, әҝәр әлимдә олан бу вәзифәдән мәзлум инсанларын гуртулушу үчүн истифадә едә билмәсәм, әҝәр зүлмүн гаршысыны ала билмәјиб һаггы бәрпа етмәји баҹармасам, бу вәзифә мәним үчүн көһнә ајаггабыдан да дәјәрсиз олаҹаг. Рәһбәрлик вә хәлифәлик мәним үчүн һәдәф дејилдир. Бу мәгам она ҝөрәдир ки, ондан мәһрум вә мәзлум халгларын хејринә истифадә едәм.»

2. Ајры-сечкилијин арадан галдырылмасы

Халг һәзрәт Әли әлејһиссалама беј`әт едикдә о һәзрәт минбәрә чыхыб бујурмушду:

«Аллаһа анд олсун, о замана гәдәр ки, Мәдинәдә тәк бир хурма ағаҹым вар, өзүмә бејтүл-малдан бир шеј ҝөтүрмәјәҹәјәм».

Гардашы Әгил ајаға галхыб деди: «Мәни Мәдинәдә јашајан зәнҹи илә бир тутурсан?» Әли (ә) белә бујурду: «Отур гардашым, сәнин о зәнҹи илә мүгајисәдә иман вә тәгвандан башга һеч бир үстүнлүјүн јохдур». Даһа сонра Әли (ә) е`лан етди ки, һөкумәтиндә ајры-сечкилијә јол вермәјәҹәкдир.

Јенә бир јај ахшамы гардашы Әгил, гардашыны евинә шама гонаг чағырмышды. О ҝүман едирди ки, бунунла да маашынын чохалдылмасыны һәзрәт Әли әлејһиссалама гәбул етдирә биләҹәкдир. Әли әлејһиссалам белә бујурду: «Һазрыладығын бу шамын пулуну һарадан газанмысан?»

Әгил ҹавабында белә деди: «Мән вә арвадым өз шәхси хәрҹләримизи азалдыб галан пулу јығыб сәнән јахшы јемәк һазырламаг истәдик».

Һәзрәт Әли әлејһиссалам белә бујурду: «Сабаһдан сәнин ајлыг маашыны сәнә кифајәт едәҹәк гәдәр верәҹәјәм (јә`ни азалдаҹағам). Чүнки е`тираф етдијинә ҝөрә бир аз гәнаәт едәндә даһа аз хәрҹләјирсән».

Әгил гардашынын сөзләриндән һирсләниб чығыр-бағыр салмаға башладыгда һәзрәт Әли әлејһиссалам јанындакы дәмири одда гыздырыб гардашынын әлинә басды. Әгил гыршгырыб «вај јандым» - деди. һәзрәт Әли әлејһиссалам бу заман белә бујурду: «Гәрибәдир, сән мәним јандырдығым оддан горхуб гышгырдығын һалда неҹә олур ки, өз раһатлығын үчүн Аллаһын мәнә һазырладығы әзаб одунда јанмағыма разы олурсан. Бу вар-дөвләт халгындыр вә мән дә онларын е`тибар етдикләри адамам».

Јенә дә шаһид олуруг ки, онун јанында чалышан мә`мурлардан бә`зиси һәзрәтин бу мөвгејинә е`тираз едиб белә дејирләр: Әҝәр үсјан едәнләрә вә гошун башчыларына бир аз артыг гијмәт версәјдин, јениҹә гурулмуш бир ислам системини даһа јахшы идарә етмәк гүдрәт вә әдаләтлә һөкумәтә рәһбәрлик едә биләрдин.

Имам (ә) исә онларын ҹавабында бујурурду: «Чох гәрибәдир, сиз мәндән ислам наминә гурулмуш һөкумәтин тәмәлини зүлм вә әдаләтсизлик үстүндә гурмағымы тәләб едирсиниз? Аллаһа анд олсун ки, әсла бу иши ҝөрмәрәм! Һәтта бүтүн мүсәлманларын дөвләти мәним олса белә јенә дә белә бир ишә ҝиришмәрәм. Һалбу ки, бу маллар халгындыр вә мән онларын е`тибар етдији бир нәфәрәм».

Бир ҝүн Бәсрә валиси Һүнејфин оғлунун әшрафларындан бирисинин гонағы олдуғуну вә фүрсәт ҝөзләјән ганичәнләрин исә онун сијаси мөвгејиндән истифадә едәҹәкләрини ешитдикдә һәзрәт Әли әлејһиссалам чох һирсләнди вә ону мәзәммәт едәҹәк бир мәктуб јазыб онун үчүн ҝөндәрди: «Ешитмишәм јохсулларын олмадығы дөвләтлиләрин сүфрәсиндә отурубсан. Буну бил ки, сәнин рәһбәрин вә имамын олан мән, әҝәр истәсәм ән јахшы вә ләзиз јемәкләри јејә биләрәм. Амма мән һеч вахт бу иши ҝөрмәдим. Чүнки мәмләкәтдә аҹ гарнына јатанлар ола биләр. Мән сизин дүнјаныза тәкҹә хурма вә чөрәкдән ибарәт аз бир хөрәклә вә садә бир палтарла гәнаәт етдим. Сиз мәним кими ола билмәсәниз дә чалышын ки, јолунуз мәндән ајрылмасын». Һәзрәт Әли әлејһиссалам бу мәктубла она хәбәрдарлыг едәрәк өз рәһбәрлик борҹуну јеринә јетирди.

Имам әлејһиссаламын һәјаты башдан-баша әдаләтлә зәнҝиндир. Бир ҝүн о һәзрәтин дүшмәни олан Мүавијә онун әсһабындан бири олан Әдиј ибни Һатәм илә гаршылашыб она белә суал верди: Әлини имамәт вә хәлифәлији заманында неҹә ҝөрдүн? О, исә ҹавабында «гулдурлар онун һөкумәтиндә гулдурлуг едә билмәз, ҝүҹсүзләр исә онун әдаләтиндән һәмишә фајдаланыб үмидсизлијә дүшмәзләр» - дејә сөјләди.

Һәзрәт Әли әлејһиссаламын өзү дә һәмишә белә бујурарды: «Халг мәни өзүнә рәһбәр вә хәлифә сечдији һалда, ҹамаатын мүхтәлиф проблем вә чәтинликләринә шәрик олмағым зәрури дејилми?»

Тарихдән мә`лум олдуғу кими, бир ҝүн гошун башчылары кечмиш сәһабәси олан Ибни Аббас илә бирликдә онун һүзуруна ҝәлдикдләри заман рәһбәрләринин ајаггабысыны јамагламагла мәшғул олдуғуну ҝөрдүләр. Әли (ә) онлара белә бујурду: «Бу ајаггабынын дәјәри нә гәдәрдир?»

Ибни Аббас деди: Онун дәјәри бир нечә дирһәмдән артыг олмаз.

Һәзрәт Әли әлејһиссалам бујурду: «Аллаһа анд олсун ки, әлимдә олан бу вәзифәдән зүлмүн гаршысыны алмаг вә һаггы бәрпа етмәк үчүн истифадә едә билмәсәм, мәним үчүн бу ајаггабыдан даһа дәјәрсиздир.»

Јә`ни бу мәгам вә рәһбәрлик мәним үчүн һәдәф олмајыб, јалныз мәһрум халгларын хејринә истифадә етмәк үчүн јеҝанә вәсиләдир.

3. Шикајәтләри арашдырмаг

Һәзрәт Әли әлејһиссалам өз һөкумәти вә рәһбәрлији дөврүндә шәхсән шикајәтләри динләјәрәк мәсәләләри өзү һәлл едирди.

Әҝәр бир нәфәрин шикајәти олсајды, имамын јанына раһатлыгла ҝәлиб шикајәтини она сөјләмәси үчүн, јајын исти ҝүнләриндә халгын истираһәт етдији бир диварын көлҝәсиндә отурарды.

Исти ҝүнләрин бириндә һәзрәт јенә дә бир диварын көлҝәсиндә отурмушду. Бир гадын она тәрәф ҝәлиб нараһатлыгла деди: Әрим мәнә зүлм едиб бу истидә мәни евдән чөлә атыб. О, һәзрәт Әли әлејһиссаламдан бу мәсәләни һәлл етмәсини хаһиш етди.

Һәзрәт Әли әлејһиссалам белә бујурду: «Ај ханым, һава чох истидир. Һава сәринләјәнә кими дөзә билсән, јахшы олар. Онда мән дә сәнинлә бирликдә бу мәсәләјә сәрәнҹам чәкәрәм.» Гадын белә деди: Горхурам әрим јенә һирсләнсин. Әҝәр мүмкүнсә тез ҝедәк!

Әли әлејһиссалам гадына белә бујурду: Јахшы, сән ҝет! Мән дә далынҹа ҝәлирәм. Әли (ә) о гадынла бирликдә ҝедиб о ҹаван оғланын гапысыны дөјдү. Гапыја ҝәлән ев јијәси Әли (ә) танымамышды. Амма баша дүшмүшдү ки, арвады бу кишини көмәјә чағырыб.

Әли әлејһиссалам ев јијәсинә белә деди: Бу ханым дејир ки, сән ону евдән говмусан. Мән ҝәлмишәм ки, сәнә нәсиһәт вериб дејәм ки, Аллаһдан горхуб арвадынла јахшы рәфтар едәсән. Мәғрур ҹаван һәзрәт Әли әлејһиссалама пис сөзләр сөјләдикдән сонра деди: Бунун сәнә һеч бир дәхли јохдур. Мән истәдијим иши ҝөрәрәм. Һәлә үстәлик сәни дә өз јанында ҝәтирдијинә ҝөрә вај олсун онун һалына.

Имам (ә) ҹаван оғланын сөзләриндән нараһат олуб е`тираз едәрәк сәсини уҹалтды вә ону ҹәзаландырмаг үчүн әлини гылынҹына тәрәф апарды. Имамын сәсини ешидән ҹамаат евләриндән бајыра чыхмаға башладылар. Ҹамаат Әли әлејһисааламы ҝөрүб еһтирам илә габаға ҝәлиб салам вердиләр. Буну ҝөрән ҹаван оғлан баша дүшдү ки, гаршысында дуран һәзрәт Әли әлејһиссаламдыр. Билмирди ки, нә етсин. Әлинин ајагларына дүшүб үзр истәмәјә башлады: Нә әмр етсәниз итаәт едәҹәјәм вә бундан белә арвадымла јахшы рәфтар едиб ону нараһат етмәјәҹәјәм.

Әли әлејһиссалам исә белә бујурду: «Иншааллаһ елә оларсан». Даһа сонра гадына тәрәф дөнүб деди: Евинә гајыт. Иншааллаһ сән дә әринә јахшы арвад оларсан.

ГӘДИРИ-ХУМ ҺАДИСӘСИ

Халг арасында мүнафигләр вә онун өлүмүнү ҝөзләјәнләр хилафәт вә рәһбәрлији әсл јолундан аздырмаг үчүн габагҹадан планлар һазырламышдылар.

О, дост палтарына бүрүнүб она һөрмәт едән мүнафигләри ҝөрүр, амма мүшрикләрин «Мәһәммәд өз адамларыны өлдүрүр» демәләринин габағыны алмаг үчүн сәсини чыхармырды. О, бир тәрәфдән ҝәләҹәкдәки һадисәләри ҝөрүр, диҝәр тәрәфдән исә Аллаһын Әли (ә) һаггында әмр етдији борҹуну јеринә јетирмәк мәҹбуријјәтиндә галдығыны һисс едирди.

Һәмин борҹ Әли әлејһиссаламы хәлифә тә`јин етмәк иди. Ону өзүнә хәлифә вә ҹанишин сечмәклә «пејғәмбәр бизи хәлифәлијә сечди» - демәклә халгын арасында шәк-шүбһә јараданларын планларыны пуча чыхармаг нијјәтиндә иди.

Вәһј мәләјинин Һәзрәт Пејғәмбәрин (с) руһ вә гәлбинә назил етдији вәһјин сәси гулагларында әкс-сәда верир: «Бөјүк бир борҹун вар. Әҝәр бу борҹу јеринә јетирмәсән, елә бир рисаләтини тәлбиғ етмәјибсән. Бил ки, Аллаһ сәни дүшмәнләрин һијлә вә тәләләриндән горујаҹагдыр.»

Белә бир рисаләт ҝүнәшинин вәкаләти, вилајәт ҝүнәши олмалы иди ки, Пејғәмбәрин (с) бүтүн камал вә дәјәрләринә саһиб иди. Бу шәхсијјәт Әли ибни Әбу Талибдән башга ким ола биләрди? О Әли ки, Пејғәмбәр дәфәләрлә ону халгын арасында тә`рифләјиб бујурмушду: «Әли үммәтимин ән билиҹисидир. Мән елмин шәһәријәм, Әли дә онун гапысыдыр. Һәр кәс мәним елмими өјрәнмәк истәјирсә, Әлијә мүраҹиәт етсин».

Елә буна ҝөрә дә һәзрәт Әли әлејһиссалам минбәрдә һәмишә белә дејәрди: «Еј ҹамаат! Мәни әлдән вермәмишдән әввәл, истәдијинизи сорушун!»

Аллаһын әмринә ҝөрә һәзрәт Пејғәмбәр (с) Аллаһын бујурдуғу шәкилдә ислам динини тәкмилләшдирмәк үчүн Әли әлејһиссламы хәлифәлијә сечмәк гәрарына ҝәлди. Вә гәдир ҝүнү Аллаһын өз Пејғәмбәрини тәбрик едиб мүждә верәрәк «Бу ҝүн ислам динини мүкәммәл едиб сизләрә не`мәтими тамамладым» - дедији ҝүн олараг тарих сәһифәләринә јазылды.

Демәк, бу мүгәддәс бир гајыдыш еләҹә дә бәрәкәтли бир һәҹҹ иди. Јүз ијирми миндән чох инсан Пејғәмбәрлә бирликдә идиләр.

Онларын һамысы Зил-һәҹҹә ајынын 18-дә Ҹөһфә дејилән јердә Гәдири-хум адлы мәнтәгәјә чатдыглары вахт Һәзрәт Пејғәмбәр (с) карванларын дајанмасыны әмр етди. Пејғәмбәрин (с) әмри илә һамы о исти һавада дајаныб өз-өзләринә фикирләширдиләр ки, мүтләг әһәмијјәтли бир мәсәлә вардыр ки, Пејғәмбәр бизи бу истидә сахлајыбдыр. Онларын дүшүндүкләри кими һәгигәтән дә бу мөвзу чох әһәмијјәтли иди.

Пејғәмбәр үчүн дәвәләрин ҹиһазындан ибарәт бир минбәр дүзәлтдиләр. Бир нечә нәфәри дә ҹамаатын арасында Пејғәмбәрин сөзләрини тәкрар етмәләри үчүн јерләшдирдиләр.

Һәзрәт Пејғәмбәр (с) әтрафындакы әсһабы илә ҝәлиб минбәрә чыхды вә белә бујурду:

«Еј ҹамаат! Мән пејғәмбәрлик вәзифәми јеринә јетириб вар гүввәмлә чалышдым. Билин ки, өзүмдән сонракылар үчүн ики дәјәрли шеји (әманәти) гојуб ҝедирәм. Бу икиси бир-бириндән һеч вахт ајрылмазлар:

Аллаһын китабы.

Әһли-бејтим.

Даһа сонра һамынын ҝөрә билмәси үчүн һәзрәт Әли әлејһиссаламын әлини уҹа бир бајраг кими галдырыб бујурду:

ӘЛИ ӘЛЕЈҺИССАЛАМЫН ХӘЛИФӘ СЕЧИЛМӘСИ

Гүдрәт вә вәзифәјә чатмаг үчүн исламы гәбул едән вә өзләрини Пејғәмбәрлә бирликдә ҝөстәрмәјә чалышанлар, хәлифәлији Бәни Һашим нәслиндән алмаг үчүн ҝизли јығынҹаглар кечирирдиләр.

Онлар планларыны һәјата кечирмәкдән өтрү мүнасиб бир фүрсәтин сорағында идиләр. Чүнки билирдиләр ки, гаршыларында олан шәхсин ислама хидмәтләрини һамы тәсдигләјиб. Пејғәмбәр онун һаггында төвсијә едиб вә Гәдири-хум ҝүнүндә һамы она беј`әт едибдир. Пејғәмбәрин (с) вәфатындан сонра һәмин планлар ардыҹыл сурәтдә һәјата кечирилмәјә башламышды. Белә ки, һәзрәт Әли әлејһиссаламы, о јүксәк шәхсијјәти сусмаг мәҹбуријјәтиндә гојмушдулар. Чүнки о, тәкҹә исламы дүшүнүр, мәгам вә вәзифәјә мејл ҝөстәрмирди. Әҝәр мәсәләни гылынҹла һәлл етмәјә ҹәһд етсәјди, дүшмәнләринин арзусуну јеринә јетирмиш олаҹагды. Јә`ни исламдан һеч бир әсәр галмајаҹагды.

Әли (ә) вә Фатимәнин бу һадисәләр гаршысында сүкут етмәси, хүсусән дә Османын һакимијјәтинә нүфуз етмиш Әмәви дөвләт адамларынын вәзифәләриндән суи-истифадә етмәләри вә әдаләтсиз рәфтарлары халгы ајылтмышды вә артыг һамы баша дүшмүшдү ки, ислам хәлифәлији сијасәтчиләрин әлиндә ојунҹаға чеврилибдир ки, Аллаһ илә Пејғәмбәрин истәји исә бу дејилдир.

Нәһајәт халгын наразылығы ән јүксәк зирвәсинә чатдығындан ингилаб гығылҹымы халг күтләләринин үрәјиндә аловланмаға башламышды.

Вәзијјәтдән безмиш халг ҹошгун бир сел кими Османын евинә тәрәф ахыб ону гылынҹдан кечирмишдиләр.

Халг о гәдәр ҹошмушду ки, һәзрәт Әли әлејһиссаламын Османын ҹаныны гуртармаг үчүн ҝөндәрдији имам Һәсән (ә) вә имам Һүсејн әлејһиссаламын сөзүнә дә гулаг асмамышдылар. Ҹамаат гылынҹларындан ган дамаркән вә һәјәҹан одунда јанаркән һәзрәт Әли әлејһиссаламын евинә тәрәф ахышыб бөјүк бир мәһәббәт вә севинҹлә ону өзләринә тәрәф чәкиб беј`әт етдиләр вә беләликлә, ону өзләринә хәлифә вә рәһбәр сечдиләр.

ӘЛИ ӘЛЕЈҺИССАЛАМЫН ҺӨКУМӘТИ НӘ ҮЧҮН МӘҒЛУБИЈЈӘТӘ УҒРАДЫ?

Һәзрәт Әли әлејһиссалам халгла беј`әт етдији вахт белә демишди: «Мән һагга әмәл едәҹәјәм вә диними кимсәнин дүнјасына сатмајаҹағам. Дәлилсиз һеч кими вәзифә башына гојмајаҹағам. Тәкҹә онларын кечмиш хидмәтләрини нәзәрдә тутаҹағам. Әҝәр мә`мурларым хәта етсәләр, онлары бағышламајаҹаг дәрһал вәзифәләриндән азад едәҹәјәм. Һеч бир мәзәммәтдән горхмајыб гәтијјәтлә рәфтар едәҹәјәм. Бејтүл-малы һәтта өз оғлума белә дәлилсиз вермәјәҹәјәм.» Амма тәәссүфлә һәзрәт Әли әлејһиссаламын әдаләтли һөкумәтини дүнја малына дүшкүн оланлар бәјәнмәмишдиләр. Онлар илк аддымда белә һәзрәт Әли әлејһиссаламы тәк гојуб әлејһинә үсјан етмәјә башладылар. Тәлһә вә Зүбејр Османын интигамыны алмаг үчүн Мәдинәјә ҝедиб Ајишәни бу ишә гол гојмасы үчүн тәһрик етмишдиләр. Онлар вахтилә Пејғәмбәрин һәјат јолдашы олан Ајишәнин мөвгејиндән истифадә едәрәк бөјүк бир групу өз әтрафларына јығыб гошун илә һәзрәт Әли әлејһиссалама һәмлә етмишдиләр.

Чүнки онлар ахмаг адамлара демишдиләр ки, ҝуја Османын гатили Әлидир. Һәмин һадисәнин нәтиҹәсиндә минләрлә мүсәлманын ганы төкүлмүшдү вә төрәдилән ҝүнаһлар да Әли әлејһиссаламын бојнуна јыхылмышды. Бу һадисәдән сонра Әли (ә) тәрәфиндән вәзифәсиндән азад олунан һијләҝәр Мүавијә бу фүрсәтдән сәмәрәли истифадә етмәк үчүн вәзијјәти мүнасиб ҝөрән кими Шамда гијам едиб һәзрәт Әли әлејһиссалама гаршы мүһарибә е`лан етмишди.

Һәмин мүһарибәләр Әли (ә) ордусунда хариҹиләр адлы бир групун мејдана ҝәлмәсинәдәк давам етмишди. Бу груп нә Әли (ә), нә Мүавијә, нә дә Әмр ибни Асы хәлифәлијә лајиг ҝөрүрдү. Онлар һөкм јалныз Аллаһындыр шүары алтында гијамт етмәк истәјирдиләр. Нәһајәт һәзрәт Әли әлејһиссаламы шәһид етдиләр. Амма Мүавијә вә Әмр ибни Асы өлдүрә билмәдиләр. Беләликлә Әли әлејһиссаламын һөкумәти мәғлубијјәтә уғрајараг о һәзрәтин өзү дә әдаләтинин гурбаны олду. Јә`ни әҝәр Әли (ә), Мүавијә кими, һијлә илә һөкумәт етсәјди, һеч ким ону өлдүрмәјә ҹәһд едә билмәзди.

ҺӘЗРӘТ ӘЛИ ӘЛЕЈҺИССАЛАМЫН ШӘҺАДӘТИ

Нәһрәван мүһарибәсиндән сонра хариҹиләр адлы бир дәстә Мәккәдә һәр ҝүн јығынҹаглар тәшкил едиб Нәһрәванда өләнләр үчүн ағлајырдылар. Бир ҝүн онлар өз араларында белә бир фикрә ҝәлдиләр ки, отуруб ағламағын мә`насы јохдур. Ислам һөкумәтини девириб гардашларымызы өлдүрән адамлары мәһв етмәлијик. Әввәлҹә Әли, Мүавијә вә Әмр ибни Асы өлдүрмәк лазымдыр. Бу үч нәфәри өлдүрмәк үчүн көнүллүләр тәләб олундугда ибни Мүлҹәм (лә`) ајаға галхыб «мән Әлини өлдүрәҹәјәм» деди. Даһа сонра Әмр ибни Бәкри Тәмими «мән дә Әмр ибни Асы өлдүрәҹәјәм» сөјләди. Бир башгасы да Мүавијәни өлдүрмәји өз өһдәсинә алды.

Онларын үчү дә анд ичиб мүбарәк Рамазан ајынын 19-у планларыны һәјата кечирмәк үчүн мүнасиб вахт билдиләр. Сонра исә гәрарлашдыглары ҝүнү ҝөзләмәк үчүн өлдүрәҹәкләри адамларын јашадыглары шәһәрләрә јолландылар. Тәәссүфләр о ики нәфәр ишләриндә мүвәффәг олмадылар, амма Ибни Мүлҹәм (лә`) мүвәффәг олду.

Ибни Мүлҹәм (лә`) Куфәјә ҝәлиб Әли әлејһиссаламын дүшмәнләри илә әлагә јарадараг Рамазан ајынын 19-ҹу ҝүнүнә гәдәр онларын евиндә галды.

Бир ҝүн Әли (ә) Куфә күчәләриндән бириндә онунла гаршылашды. Ибни Мүлҹәм (лә`) өзүнү ҝизләтмәк истәдисә дә Әли (ә) ону ҝөрүб белә бујурду: «Куфәјә нәјә ҝәлдијини билирәм».

Бу сөзләри ешидән Ибни Мүлҹәм (лә`) горхду вә ајаглары титрәмәјә башлады. һәзрәт Әли әлејһиссалама белә деди: Онда еј Әли әмр ет ки, мәни өлдүрсүнләр ја зиндана атсынлар, ја да сүрҝүн етсинләр».

Әли (ә) она бахыб белә деди: «Бу үч тәклифдән һәр бирини сәнин һаггында тәтбиг едә билмәрәм. Амма ислам дини өлдүрмә вә ҹинајәтдән габаг гисасы рәва ҝөрмәз. Сәни сәрбәст бурахырам ки, бәлкә фикриндән дөнәсән».

Нәһајәт һиҹри 40-ҹы илин Рамазан ајынын 19-да Ибни Мүлҹәм (лә`) намазда сәҹдә һалында олан һәзрәт Әли әлејһиссаламын башына зәһәрли бир гылынҹла вурду. Бунунла да тәгва вә иман дағыны јыхыб һәзрәт Әли әлејһиссаламы шәһид едәрәк ислам дүнјасыны матәмә гәрг етди. һәзрәт Әли әлејһиссаламын меһрабдакы «Анд олсун Аллаһа ки, артыг гуртулдум» сәсинин далынҹа мәләк Ҹәбраилин сәси јүксәлди: «Валлаһи, һидајәт сүтунлары јыхылды вә Әли шәһид едилди.» Ҹамаат Әли әлејһиссаламын гатилини тутуб имам Һәсән-Мүҹтәба әлејһиссалама тәһвил вердиләр. Имамын јаралы бәдәнини исә өз евинә апардылар.

Имам Әли (ә) өз гатили барәсиндә оғлу Һәсәнә белә бујурду: «Оғлум! Мәним гатилим олан бу адама хөрәк вә су верин. Ону сәрбәст бурахмајын. Әҝәр дири галсам, она нә едәҹәјими билирәм. Амма әҝәр өлсәм, она бир гылынҹ зәрбәсиндән артыг вурмајын.»

Амма әфсус ки, Әли (ә) даһа јашамады. Вә Рамазан ајынын 21-дә, 63 јашында әбәдијјәтә говушду. Онун пак бәдәни ҝизлин шәкилдә Нәҹәфи-әшрәф шәһәриндә торпаға тапшырылды.

жүктеу/скачать 0.78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: