Issn 2226-3551 Қазақстан Республикасының Валеология Академиясы
ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
жүктеу/скачать 3.45 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Маңызды сөздер
| ҚОҒАМДЫҚ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
153 УДК 614.253.89 Д.К. МАУЕНОВА «Астана» медицина университеті» АҚ АИТВ ЖҰҚТЫРҒАН АДАМДАРДЫҢ ӨМІР СҮРУ САПАСЫ ЖӘНЕ ОҒАН ӘСЕР ЕТЕТІН ФАКТОРЛАР Тұжырымдама: Қазақстанда басқа мемлекеттерде сияқты АИТВ/ЖИТС рөлі зор. АИТВ/ЖИТС жұқтырған аурулар санының көбеюімен стигма, науқастар- дың құқықтарының бұзылуы, өмір сүру сапасына (ӨСС) үлкен рөль атқарады. Осылайша, АИТВ-инфекциясы адамның әле- уметтік, физикалық және психикалық денсау- лығына айтарлықтай әсер етеді деген қорытынды жасауға болады. Күйзеліс сезімімен жұмыс істе- уге бағытталған әлеуметік-психологиялық көмек көрсету,өзін-өзі бағалау қабілетін жоғарылату, сондай-ақ әлеуметтік-психологиялық қызметтер мен медициналық қызметтер арасындағы страте- гияларды әзірлеу өмір сүру сапасының анағұрлым жоғары көрсеткіштеріне қол жеткізу мүмкіндігін береді. Ем алудың түпкілікті мақсаты өмірді ұзар- туға және АИТВ жұқтырған науқастардың ӨСС жоғарылатуға жәрдемдесу болып табылады. Маңызды сөздер: АИТВ инфекциясы, өмір сүру сапасы. Әлеуметтік шартталған аурулардың, оның ішінде АИТВ –инфекциясының таралуы біздің заманымыздың өзекті проблемаларының біріне айналды. Өмір сүру сапасын (ӨС) зерделеу адам- ның әлеуметтік, физикалық және психикалық ден- саулығына айтарлықтай әсер ететін жағдайлар мен факторларды айқындау мүмкіндігін берді. ӨС – экономикалық және әлеуметтік жағдай, денсаулық жағдайы, өміріне қанағаттану, әл-әуқат сияқты адамға әсер ететін барлық факторлардан тұратын кең ауқымды ұғым. ӨС-тің денсаулықпен байланысты мынадай негізгі мәністерін атап өтіледі: физикалық, әлеуметтік, эмоциялық және когнитивтік көрсеткіштер, сондай-ақ өзін-өзі күту, пациенттің өз денсаулығын ұғыну және ауру сим- птомдарының пайда болуы [1]. ӨС деңгейі әрбір нақты өңірдегі өмір сүру сапасының деңгейін есепке алатын объективті факторлармен және жеке адамдардың өмір сүру сапасының деңгейін өзгертуге қатысты нақты мүм- кіндіктерін көрсететін субъективті себептермен айқындалады. Осыған орай, халықтың ӨС әсер ететін мынадай бірнеше әлеуметтік-экономикалық факторлар ерекшеленеді: экологиялық, әлеуметтік, экономикалық, демографиялық, ұлттық, сондай-ақ мәдениет және азаматтардың білім алу деңгейі. ӨС-тің мәнін әлеуметтік санат ретіндесипаттай отырып, оның мынадай негізгі ерекшелігін атап өту қажет: ӨС адам өмірінен және өмір сүру са- пасынан тұратындықтан, қоғамға қатысты барлық салаларды қамтиды. Әлеуметтік шартталған аурулардың, оның ішін- де АИТВ –инфекциясының таралуы біздің заманы- мыздың өзекті проблемаларының бірі болып табы- лады. Медициналық көмектің қолжетімділігі және тиімділігі, әсіресе, ретровирусқа қарсы терапи- ямен (РВҚТ) үйлесімділігі аурудың дамуын тежеді және АИТВ-инфекциясын жұқтырған адамдардың өмірін ұзартты. Тиісінше, АИТВ-инфекциясының ӨС-тің, оның ішінде физикалық және эмоциялық амандық-саулықтың, әлеуметтік қолдау көрсету- дің көрсеткіштеріне әсері АИТВ-инфекциясын жұқтырған адамдар үшін негізгі мәселелердің бірі- не айналды. Аталған диагнозды қою ерекшелігі көптеген әлеуметтік және психологиялық пробле- малармен, ішкі дағдарыспен, күйзеліспен, адамдар арасындағы қарым-қатынастағы қиындықтармен байланысты. Психологиялық-әлеуметтік факторлардың ӨС әсері. Әлеуметтік, психологиялық және рухани фак- торлар АИТВ-инфекциясын жұқтыру кезінде ӨС айтарлықтай әсер етеді. Кейбір зерттемелер кезін- де алынған деректер бойынша әлеуметтік қолдау көрсетудің үш негізгі компоненті айқындалды: эмоциялық, материалдық және ақпараттық. Бүгін- гі таңда функцияларында міндетті түрде бірін-бірі алмастыру мүмкіндігі болмауына байланысты, әлеуметтік қолдау көрсетудің аталған түрлерін айыра білу өзекті мәселе болып табылады, Эмо- циялық қолдау көрсету функциясы кейде АИТВ – инфекциясын жұқтырумен байланысы жоқ негізгі мұқтаждықтарды қанағаттандырудан тұрады [2]. Жүргізілген екі зерттемеде эмоциялық қолдау көрсету анағұрлым қалаулы қолдау көрсету түрі болып табылатынын және басқа қолдау көрсету түрлерінен жиірек қолданылатыны хабарланады. Бұл ретте материалдық және ақпараттық қолдау |