Жамбыл атындағы Мемлекеттік жасөспірімдер кітапханасы Қазақстан ақын – жазушылары ХХ ғасырда

Тоқтаров Р. Тыңнан келген бала.-Алмаш: ҚМКӘБ., 1964;

Тоқтаров Р. Бақыт: Роман.-Алматы: Жазушы, 1965:

Тоқтаров Р. Ертіс мұхитқа құяды: Роман. 1-2 кітап - Алматы: Жазушы, 1969;

Тоқтаров Р. Терістік шүғыласы: Повестер мен әңгімелер.-Алматы: Жазушы, 1971;

Тоқтаров Р. Тұлпардың сыны: Романдар.-Алматы. Жазушы, 1975; 1988;

Тоқтаров Р. Жердің үлгісі. Роман-Алматы: Жазушы, 1979;

Тоқтаров Р. Ғасырлар наны.-Алматы: Жазушы, 1983;

Тоқтаров Р. Сусамыр: Роман.-Алматы: Жазушы, 1985;

Тоқтаров Р. Таңбалы жарғақтың құпиясы: Роман.-Алматы: Жазушы, 1990;

Тоқтаров Р. Абайдың жұмбағы: Роман.-Алматы: Әл-Фәраби, 1999.

***

Тоқтаров Рамазан // Қазақстан жазушылары: ХХ ғасыр: Аңықтамалық:.-2004.-306б. Тоқтаров Рамазан // Қазақ әдебиеті: Энциклопедиялық анықтамалық.-Алматы.-2005.- 505б.

Отыз жыл көлемінде Қазақстан баспасөзінде қалың оқырманға есімі кеңінен мәлім журналист, жазушы Геннадий Иванович Толмачев 1939 жылы Алматы қаласында туған. 1963 жылы КазГУ дің (Аль-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті) журналистика факультетін бітірген, 1972 жылы КПСС Орталық комитеті жаньндағы қоғамдық ғылымдар Академиасын тәмамдаған. Толмачев әдебиетке студентік шағынан бастап араласты. Одақтық, республикалық мерзімді басылымдарда оның әңгімелері, очерктері мен фельетондарын оқырман қауымға ұсынды. Геннаднй Иванович Толмачев «Казахстанскаа правда», «Комсомольская правда» газеттеріндегі тілшілік қызметтерінен басқа, Алматы облыстық «Огни Алатау» газеті мен республикалық эдеби журнал «Просторда», әрқайсысында он-он жылдан бас редактор болып, ел өміріне баиланысты қанша оқиғаларды баспасөз бетінде тікелей көтеріп атсалысты.

Г. Толмачев редактор болған жылдары аталмыш екі басылымның таралымы үш-төрт есеге дейін өсіп, нағыз шырқау биіктеріне көтерілді. Геннадий Иванович Толмачевтің өмірде көргені көп, тілге бай, қаламы ұшқыр жазушы. Оның журналистік тәжірибесі мен әдебиеттік тәжірибесі көркем үйлесімін тауып, шығармаларына өзіндік ерекшелік береді. «Четыре ночи тревоги», «Дело в поцелуе», «Жил на свете человек», «Не прощаюсь с друзьями», «Сюрпризы в круизе» және басқа да шығармалары оқушы қауымға көп тираждармен таралған. жылы қабылданған дүниелер. Соңғы жылдарда Г. Толмачев қаламынан оқырмандарын елең еткізген екі кітап шықты: « Повесть об Олжасе » және «50 встреч с Д. А. Кунаевым ». Бірінші кітап қазақтың атақты ақыны Олжас Сүлейменовке арналса, екіншісі қазақ халқының аяулы перзенті, мемлекет қайраткері Дінмұхамед Қонаев жайлы. Бүл екі кітап та деректілігімен, өмірлік оқиғалардың дәлдігімен ерекшеленеді.

Жазушы өзі араласқан, күнделікті бірге жүріп, бірге тұрған кейіпкерлерінің адами қаснеттерін де, ұлылықтарын да, пенделік сәттерін де тебірене әңгімелейді. Әсіресе, Қонаев туралы кітаптің бүгінгі замандастары үшін, келешектегі тарих танымы үшін ғибрат қылар тағылымы мол. Осы орайда жазушы Сайын Мұратбековтың: «Димекең туралы әлі талай-талай үлкен талант иелері толғанар, алаида, солардың бірде-бірі Г. Толмачев кітабын айналып өте алмайтыны анық. Өйткені, бүл кітап кейіпкердің тынысын естіп отырып жазылған», - деп жазған жазушының мереитойына байланысты білдірген лебізінде. Геннадий Иванович Толмачевтің аудармасында Оспанхан Әубәкіровтың орыс тілінде «Волшебник» атты кітабы басылып шықты. Г. И. Толмачев 2006 жылы дүниеден озды. Шығармаларын орыс тілінде берілген мәлеметтен қараңыз.

Алматы.-2005.- 506б.

Өрмелеп шығып, күн болам.

Қараңғылықтың көгіне

Күн болмағанда кім болам?», -

деп өмірден қыршын кеткен Абайдан кеиінгі реалист ақын Сұлтанмахмұт Торайғыровтың асыл мұрасы алаш жұртына күні бүгінге дейін маңызын жоғалтқан жоқ. Ақынның бар мақсаты еліне жылуы мен жарығын күн сияқты тигізу, өзге ұсақ-түйекпен алдану оңын ұғымында жоқ. Ақын шығармашылығы жайлы... «Сұлтанмахмұт өз өмірінде көп өзгеріс корген, берісі қазақтың, әрісі адам баласының бақ ырысын көксеген, өмірін әділдік, шытндық іздеуге, ойлануда, толғануда өткізген топпен ойдың ақыны еді», - деп Жүсіпбек Аймауытов әділ баға берген.

Қазақтың көрнекті ақыны, ағартушы-демократ Сұлтанмахмұт Торайгыров 1893 жылы 23 қазанда бұрынғы Омбы уезінің Шағырай болысы Жантай ауылында, қазірғі Көкшетау облысының Қызыл Ту ауданында туған. 1912 жылдың күзінде білім іздеп Троицк қаласына аттанады. 1913-1914 жылдары осы қалада шығатын «Айқап» журналына хатшы болып орналасады, осы жылдары өлеңдерін журнал бетіне жариялайды. Осы тұста «Ендігі беталыс», «Бір адамға», «Қыз сүю», «Гүләйім», «Жан қалқам» өлеңдерін жазып, «Қамар сүлу» романын жазады. 1918 жылы Баянауылға оралған ақын «Кедей», «Адасқан өмір» поэмаларын бастап, 1919 жылы аяқтайды. Сұлтанмахмұт Торайғыров шығармаларында қоғамға тән мұқтаж болған мәселелерді өткірлікпен жырлап, жастарды білімге шақырып, қоғамға пайдалы, халыққа қызмет етуге насихаттайды.

Ақын 1919 жылы Сібірде Колчак үкіметі құлағанын естіп Павлодарға жетеді.

Сұлтанмахмұт Торайғыров қоғамдық құбылыстың қайсысын да халық өміріне, қоғамдық дамуға тигізер әсер, ықпалымен өлшейді. Бүл көркемдік, азаматтық өлшемін ол тек оқу, өнер тарапынан ғана емес, қоғамдық өмірдін қандай болса да болмысын, күрделі мәселесін сөз еткенде үнемі есте тұтады. Ақын лирикалық кейіпкері арқылы өз жеке басының ғана емес, бүкіл халықтің, қауымның арман-тілегін, адамгершілік мұраттарын шебер бейнелейді. Осы ретте оның «Шығамын тірі болсам адамболып», «Өмірімнің уәдесі», «Шәкірт ойы», «Ендігі беталыс» өлеңдеріндегі жаңа дәуір адамының таудай талабы дәуірдің озық талабымен үндесіп жатады. Ақынның «Адасқан өмір», «Кедей», «Қамар сүлу», «Кім жазықты?» шығармалары сұлу сөздің сикирлы күшин меңгерген алаш жұртының жырлары ішінде шоқтығы биік шығармалар екенін көрсетті.

Сұлтанмахыұт Торайғыров поэма жанрын жаңа арнада дамытты. Ол поэмаларында өмірдін түбегейлі проблемаларын кең қамытып өршіл ойын түкпесіз өз атымен, публицистке тән өткірлікпен ашына, актарыла жырлады. Ақын адамгершілік алдында адал да жоғары ұстады. Аңсаған өміріне енді ғана жеткенде Сұлтанмахмұт Торайғыров 1920 жылы 27 жасында мәңгіге көз жұмды. Ақын шығармашылығы казақ ақындарының талай ұрпақтарына шабыт беріп, әліде кең көлемде тиянақты зерттелетініне кұмән жоқ. «Сол бір өмір сүрген Адам атына лаиық іс ет! Өзің үлгіре алмай кеткен қауымдық арманың болса қауымнан қауымға арман боп жетіп жатса, о, дүние!», - деген сөздері оның өмірге көзқарасын, жалпы адалдық келбетін айқын танытып тұр. Ақынның өмірі мен шығармашылығына арнап жазған Дихан- Бабаның (Әбілев) «Сұлтанмахмұт» атты роман-трилогиасы ақын өмірінен соны
мәлімет беретін көркем шығарма үш кітап болып 1980 жылдары шықты:
1 кітап «Ақын арманы», 2 кітап «Арман жолында», 3-шісі «Баянауыл баурайында». Роман-трилогияда С. Торайғыровтың өмірінің ең бір аяулы кезеңін, жаңа дәуірдегі қазақ даласындағы өзгерістерді көркем тілмен шынайы сүреттеледі.
ШЫҒАРМАЛАРЫ:
Торайғыров С. Екі томдық шығармалар жинағы. /ҚР ҰҒА., әдебнет және өнер ин-ты.- Алматы: Ғылым, 1993

1-том.- 1993.-278 6.

2-том.- 1993.- 206 6.

Торайғыров С. Үш томдық шығармалар жинағы. Ред. алкасы Ахметов 3. (жауап. ред.).-Алматы: Жібек жолы, 2002.

Торайғыров С. Шығармалар. Екі томдық. - Алматы. Жазушы, 1967

1- том: Өлеңдер.- 376 б.

2- том: Романдар - 319 б.

Торайғыров. С. Шығармалар. Екі томдық-Алматы: ҚМКӘБ., 1962.

Қазмембас., 1958 Торайғыров С. Өлеңдер.-Алматы: Жазушы, 1971 (Ұлы ақындар

кітапханасы).

Торайғыров С . Шықай мен шағала: Өлеңдер - Алматы: Жалын, 1980

1987

2 кітап:Поэмалар.- 1987 .-222 6.

Торайғыров С. Адасқан өмір. Кедей. Жарқынбай. Кім жазықты? Қамар сұлу.- Алматы: Рауан, 1992 Торайғыров С. Қамар сұлу: Роман, өлеңдер, поэма - Құраст. Қ. Әбілев,

Е. Асқаров - Астана: Елорда, 1999.

Торайғыров С. Қамар сұлу : Романдар, поэмалар, өлеңдер - Астана: Атамұра,
2002

Торайғыров С. Алаш ұраны: Таңдамалы шығармалары - Алматы: Жазушы, 2003

* * *

Торайғыров Сұлтанмахмұт //Қазақстан Ұлттық энциклопедия.-8том.-Алматы,-2005.-446б.

Алматы.-2005.- 507б.

Торайғыров Сұлтанмахмұт (1893-1920).//Қазақ ССРі Қысқаша
энциклопедия. 4 том - Алматы, 1989.-577-579 б.

Торайғыров С. //Қазақстан тарихы. Бес томдық: 3 том.- Алматы, 1982 - 511 б.

Торайғыров С. //Қазақ совет энциклопедиясы: 11 том - Алматы, 1977.-107 б.

Мүтиев З. Қазақ лирикасы және С. Торайғыров пен М. Дулатов // Жалын.-2010.-№8.-49-49б.

Қайыров Е. Терең ойлы ақын // Мәдени мұра.-2011.-№4.-20-23б.

Есжанов С. Сұлтанмахмұт // Ақиқат.-2012.-№5.-107-108б.

Сұлтанмахмұт Торайғыров: ақын, ағартушы, жазушы, публицист //Аңыз адам.-2013.-№6.-6-50б.

Сәбитова І. Алаштық идеяның алғашқы жаршысы //Жұлдыз.-2013.-№5.-196-204б.

Абетжанова Ә. Алаш деп ұран салған Торайғыровты терең тани алдық па? //АнаТілі.-2013.-25сәуір.-3б.


ТҮМЕНБАЙ ҚУАНДЫҚ

(1955)
Жазушы Куандық Түменбай 1955 жылы Қызылорда облысы, Шиелі ауданда «Қызыл ту» колхозында /қазіргі Ыбырай Жақаев атындагы ұжымшар/ туған. Орта мектепті бітірген соң Әл-Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық университетінің журналистика Факультетіне түстіп 1977 жылы бітіріп шығады. 1991 жылы М. Горький атындағы Мәскеу Әдебиет институтын бітірген.

"Лениншіл жас" / қазіргі "Жас Алаш"/, "Жетісу", "Алматы ақшамы" газеттерінде тілші, бөлім меңгерушісі, бас редакторының орынбасары, сондай-ақ ,"Қазақстан" баспасының бас редакторы, КР Баспасөз және ақпарат министрлігінің Бас редакторы болып қызмет істеген. Қазір республикалық "Ақиқат"журналының бөлім редакторы. 1988 жылдан КСРО Жазушылар одағының, 1993 жылдан Казақстан Жазушылар одағының мүшесі.

Қ.Түменбаев оннан аса прозалық кітаптардың авторы."Сотталған домбыра" атты кітабы үшін Халықаралық Алаш сыйлығына ие болган. "Кызыл жиде" атты әңгімесі үшін "Қазақ әдебиеті" газетінің, "Ақындар заңы" атты әңгімесі үшін "Сорос—Казақстан" қорының,"Мылқаулар "атты әңгімесі үшін Ғ.Мұстафиннің 100 жылдығына жарияланған республикалық жабық бәйгенің лауреаты атанды. Ол сондай-ақ балалар мен жасөспірімдерге арналған жабық бәйгенің төрт дүркін жүлдегері / "Каникулды күткен қыз", "Біздің үйдің солдаттары","Тұңғиық", "Ті ршілік планетасының тентектері" хикаяттары үшін /.

Жекелеген шығармалары араб, орыс, неміс, ұйгыр, қарақалпақ тілдеріне аударыл-ған. Қуандық Түменбай-жазушыға тән игі қасиеттерді бойына жан-жақты жақсы сіңіріп проза әлеміне еркін енген қаламгер. Прозашыға талант пен шеберлікпен қатар, жауапкершілікте ауадай қажет. Жауапкершілік болғанда, "әдебиет-ардың ісі". Ар-ұят-мәңгілік құндылық. Ендеше, Қуандықтың "Жігіттің көктөбесі" прозалық кітабының "Адам" әңгімесіндегі "...жұмыр Жердегінің бар ұятын жиып ап дөңгелек күн қызарып ұясына батып барады" деуіде бостан-бос айтылып,жазылмаған екен. Жалпы, жазушы шығармашылығының темірқазығы да осында десек, артық айтқандық болмаған болар еді. Достаевскийдің "Әлемді сұлулық құтқарады" деген сөзіне, бүгінгі күн талабымен әлемді ар-ождан, ұят

Аталған жинақтағы тағы бір ар-ұят тақырыбын қозғаған хикая-"Ұры". Былай қараганда бұл тақырып сан жазылып, сан айтылып та жүр. Қуандық шығармасының бұрынғы жазылған дүниелерден өзгешелігі-ұрлықтың қиын-қыстау кезде емес, мамыражай бейбіт өмірде жасалуы. "Алтынай аң-таң. Ала бауыр сиырдың бастырмадағы орны бос түр деп" басталатын хикаядағы ар-ұят мәселесі оқырманнын мың сан рет ойлантып, мың сан рет тәубаға

Жазушының біраз хикаяттары мен әңгі мелерінде қазақ жеріндегі экология тақсіреті мен Ауған соғысының қасіреті суреттелсе, көптеген әңгімелерінде эротикалық сұлулықтың құпия сырлары ашып көрсетіледі. "Бейкүнәлар" романында кеңестік дәуірде тәуелсіздікті аңсаған ұлтжанды қазақ азаматының талайсыз тағдыры суреттеледі .

Жазушының шығармаларындағы эротикалық сұлулық пен махаббат мәселесі кең қамтылып, оқырман жұртшылықтың назарын аударды. Мәселен ,"Біздің мекемедегі махаббат маусымы" хикаятында бір мекемеде қызмет істейтін әйел мен еркек махаббаты аясында елдің басынан өтіп жатқан ауыспалы кезең окиғалары шынайы суреттеледі. "Иманөткелге "Ивановецтің келуі","Барахолкаға баратын автобус"_,"Өті жоқ Адам" т.6. көптеген әңгімелерінде Адам қай кезде Адам боп қалатындығы авторлық берік идея арқылы шешімін табады."Өті жоқ Адамда" өмірден баз кешкен жазушы тек бір-ақ адам-өзінің жан досы Асқарға асықса ол да сол сәт өмірден өтіп кетіпті. Енді қалам иесіне не қалды? Онымен бірге өмірдің қатпарлы құпиясын ашатын жалғыз сырласы-қаламы ғана қалды. Қаламға қарайтын халқы болса деген проблемалық шешімді көреміз. Қоғамымыздың өтпелі кезеңін көрсетуге арналған "Қой мен қойшы"хикаяты оқырманның ерекше назарын аударды. Жүрдек пойызға адамға билет табылмай жатқан заманда купеге қой салып Алматыға әкелу-өмірде Адам мен малдың абыройы қатар аяққа басылғандығын көрсетеді. Талтүсте алдындағы қойынан айрылған шопан тебіренісі жаныңды толқытады. "Түрмедегі торғай" хикаяты да жала арқылы түрмеге түскен жігіттің ақталуы-аққа қара жаға алмайсың деген сенімнің символы. Бұл шығармалардың бәрі де өтпелі кезеңдегі Адам мінез-құлқының соншама деңгейде құлдилап кері кетуін көз алдыға тартады. К.Түменбай балалар мен жасөспірімдер тақырыбына да қалам тартады. Оның "Тіршілік планетасының тентектері" атты хикаятында Байқоңыр ғарыш айлағының маңын мекендеген сәбилердің аянышты тағдыры нанымды суреттелсе, "Каникулды күткен қыз" хикаятында арам қолмен кетпен ұстаган дихан әрекеттері мүгедек қыз Айгүлдің көзқарасы арқылы беріледі. "Біздің үйдің солдаттары" хикаятында Ауған соғысында бір қолынан айрылып келген перзентіне аянышпен емес_, риза көңілмен қараған бір кездегі Фашист концлагерінің тұтқыны Әке-солдаттың кезқарасының астарында соғыс атаулының аяушылықты білмейтіндігі, соғыстың жер
бетіндегі ең жауыздық әрекет екендігі тұтқын әке мен мүгедек перзент арақатынасы арқылы беріледі. Сондай-ақ " Қарлығаш пен қара Адам", "Қайың сапты кетпен"," Шоқты көрік",т.б әңгімелерінде сәби көңілдің түкпіріндегі үлкен өмірге деген кезқарас барынша шынайы көрсетіледі. Қ.Түменбай қоғамдағы күнделікті өзгерістерді де қалт жібермей публицистикалық мақалаларымен үн қосып отырады. Оған автордың "Ар мен Дар" атты көсемсөз кітабы куә. Қ.Түменбай шығармашылығы туралы белгілі қаламгерлер С.Мұратбеков, Ә.Кекілбаев, Д.Исабеков, Ж.Әбдірашев, Қ.Еркөбек ,т.б. әр кезде мерзімді басылымдарда жылы пікірлер білдірген. Жамбыл атындағы республикалық жасеспірімдер кітапханасы "Казақстан жазушылары-жастарға айдарымен жазушы шығармашылығына арнап "Жарыса аққан қос өзен" әдістемілік құрал шығарды.

Шығармалары.

Түменбай Қ. Қайың сапты кетпен: Әңгімелер.-Алматы: Жалын,1981.

Түменбай Қ. Жүрдек поезд: Әңгімелер мен повестер.-Алматы: Жазушы,1980.

Түменбай Қ. Жігіттің Көктебесі: Әңгімелер мен хикаяттар.-Алматы: Жазушы,1995.

Түменбай Қ. Қанаты күйген қызғыш құс: Деректі повесть.-Алматы:Жібек жолы,1998.

Түменбай Қ. Сотталған домбыра: Әңгімелер.-Алматы: Өнер,1998.

Түменбай Қ. Көз: Әңгімелер мен хикаяттар.-Алматы:Зерде,1999.

Түменбай Қ. Жасыл жанып тұрғанда: Роман, хикаяттар.-Алматы: Сөздік-

Словарь,2001.

Түменбай Қ. Қой мен қойшы: Роман, Хикаяттар.-Алматы: Жазушы, 2004.

Түменбай Қ. Ар мен Дар: көсемсез кітабы.-Алматы: Қазығұрт, 2004.

* * *
Түменбай Қ. Қазақ әдебиеті: Әнциклопедия.-Алматы: Білік, 1999.- 644 б.

Бейісқұлов Т. Қобыздың мұнды сарыны //Жұлдыз.-2010.-№10.-190-192б.

Әбдіғұлов Р. Қуандықтың прозасы //Қазақ әдебиеті.-2010.-18маусым,-10б.

Түменбай Қ. // Қазақстан жазушылары: ХХ ғасыр: Аңықтамалық:.-2004.-315б. Түменбай Қ. // Қазақ әдебиеті: Энциклопедиялық анықтамалық.-Алматы.-2005.- 517б.


ТҰРҒЫНБЕКОВ СЕРІК

(1946)
Қазақ поэзиасында өз аты, өз қолтаңбасы қалыптасқан ақын Серік Тұрғынбеков 1946 жылы Қостанай облысының Жангелдин ауданының Төлеген қыстауында туған. 1964-67 жылдары Жангелдин аудандық «Жаңа өмір» газетінен әдебн жолын бастаған. Серік Түрғынбеков 1967-1973 жылдары қазақ радносында аға редакторлық қызмет атқарды. Бұдан кейінгі жылдары «Жас Алаш» газетінің Торгай, Қостанай облыстары бойынша меншікті тілшісі болды. 1978-80 жылдары республикалық халық шығармашылығы үйнде фольклор бөліміне жетекшілік еткен, 1981-85 жылдары Қазақстан Республикасы Баспа, полиграфия, кітап саудасы істері жөніндегі мемлекеттік комитетінде аға редактор, «Жұлдыз» журналында бөлім меңгерушісі болды.

Серік Тұрғынбековтың жастық шақтың адал бейнесін, шынайы достықгы, таза махаббатты жырлаған, адам, өмір туралы ой толғайтын «Қобыз» (1975), «Көкейкесті» (1978), «Торғай толгауы» (1981), «Жүрегімнің сәулесі» (1983),«Тыңда түлендер» (1983), «Кеш келген көктем» (1985), «Сүйген жүрек» (1986), «Сан ата ізімен» (1988), «Жерорта» (1999), «Кейкі батыр» (2001) жыр жинақтары бар.

Серік Тұрғынбеков «Кейкі батр» тарихи дастаны үшін 2003 жылы «Алаш» сыйлығының лауреаты атанды.

Серік Тұрғынбековтың көпгеген өлеңдері мен толғаулары ұлт-азаттық күрестің туы көтерілген «Торғай өңірінің тарихы» оқиғаларын жыр арқылы жаңғыртуға, сөйтіп бүгінгі буынның өнеге алып мақталуына арналған Ақын Әліби, Аманкелді, Қанапия Қайдосов, Әділбек Майқанов сынды тұлғалардың ғибратты ғұмыр жолдарын өлеңмен өрнектейді. Туган жер тарихы оның ардагер азаматтары арқылы өлеңге айналған

С. Тұрғынбеков туған халқымыздың парасатты перзенттерінің бейнесін өлеңдерінде өрнектеп, ойда сақталатын одалар жазды. Сөйтіп, әлем әдебиетінде баяғыдан бар көне жанрды қазақ поэзиясына жақсы жалғастырып келе жатқан ақын.

Серік Тұргынбековтың «Асан ата ізімен» деген кітабында «Ағалар, асыл ағалар» деген топтама жырларында Мұхтар Әуезов, Сәбит Мұқанов, Тахауи Ахтанов, Бақытжан Байқадамов сынды қазақың біртуар ұлдарының ұлғатты өмірлерін өлеңдеріне арқау еткен. Ақын олардың бір-біріне ұқсамайтын асыл бейнелерін әрқайсысының өзіне тән қадыр-қасиетімен, ғұмыр-ғибратымен қоса алып көрсетеді.

Ақынның өлеңдеріне бірқатар қазақың белгілі композиторлары ән жазған, ол әндер бүгінде қалың жұртшылықың көңілінен шығып, шырқалып жүр.

Серік Тұрғынбековтың аударуымен А. Твардовскийдің лирикалық өлеңдері «Перзент сыры» (1985), «Бауырлас жырлар», П. Богдановтың «Москва үшін шайқас» поэмалары қазақ тілінде жарық көрді.

Бүгінде ақын С. Тұрғынбеков қалам-қуаш толысқан шагында.

ШЫҒАРМАЛАРЫ:
Тұрғынбеков С. Қобыз: Өлеңдер. –Алматы: Жазушы_, 1974;
Тұрғынбеков С. Көкейсесті -Алматы: Жалын, 1978;

Тұрғынбеков С. Торғай толғаулары: Өлеңдер, поэма.-Алматы: Жазушы, 1981; Тұрғынбеков С. Тыңда түлегендер.-Алматы: Қайнар, 1983;

Тұрғынбеков С. Кеш келген көктем: Өлеңдер мен баладалар - Алматы:

Тұрғынбеков С. Асан ата ізімен: Өлеңдер.-Алматы. Жазушы, 1999;

* * *
Тұрғынбеков Серік (1946) //Қазақ әдебиеті: Энциклопедия.-Алматы, 1999.-

Тұрғынбеков Серік //Қазақстан жазушылары: ХХ ғасыр: Аңықтамалық:.-2004.-311б. Тұрғынбеков Серік //Қазақ әдебиеті: Энциклопедиялық анықтамалық.-Алматы.-2005.- 513б.

1956 жылы туған Отанына қайта оралды. Жолдасбай Тұрлыбайұлы 1965 жылы Әл-Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Ұлттық университетінің филология факультетін бітіргеннен кейін Алматы облысы Жамбыл аудандық партия комитетінің нұсқаушысы, кейін мектеп директоры болып істеді. 1967-1988 жылдар аралығында Қазақ радиосында редактор, бас редактордың орынбасары болып қызмет атқарды. 1989 жылдан 1996 жылға дейін Қазақ Мемлекеттік ¥лттық университетінің журналистика факультетінің аға оқытушысы болып істеді.

Жолдасбай Тұрлыбайұлы он шақты прозалық кітаптың авторы. Оның тұңғыш туындысы «Ерке серке» (1972) әңгімелер жинағынан кейін «Балапандар» (1974), «Аңшының әңгімесі» (1976), «Телқоңыр» (1981), «Семсер» (1982), «Баламерген» (1984) шығармалары басылып шықты.

Ж. Тұрлыбайұлы батыр бабамыз Райымбек батыр туралы жазған «Тамыз таңы» (1987), «Райымбек батыр» (1992) романдары оқырман қауымның жоғары бағасын алып қасиетті бабамыздың өмірінен соны мәліметтер береді. «Қазақтың тағдыры, келешекте ел болуы - кешегі өткен батырлар рухын сақтай білуіне, бугінгі мектебіне көп банланысты»,- деп, Мағжан Жұмабаев айтқандай жас ұрпақты Отансүйгіштілікке тәрбиелеуде бұл шығармалардың маңызы өте зор.

Жолдасбай Тұрлыбайұлының «Алтын тамыр» атты балаларға арналған пьесасы Республикалық қуыршақ театрының сахнасында қойылып жүр. Бұл пьеса жеке грампластинка болып шықты. Балаларға арналған әңгіме-повестер жинағы Қытайда кітап болып басылып шықты.

Ж. Тұрлыбайұлы қазір тарихи-этнографиялық «Райымбек» қоғамының төрағасы.

Тұрлыбаев Ж. Аңшының әңгімесі: Әңгімелер. - Ажматы. Жалын, 1976;

Тұрлыбаев Ж. Баламерген: Әңгімелер мен ертегілер.- Алматы. Жалын, 1984;

Тұрлыбаев Ж. Телқоңыр: ГІовестъ және әңгімелер. - Алматы: Жазушы, 1981;

Тұрлыбаев Ж. Семсер: Роман, повестер.- Алматы: Жалын, 1982;

Тұрлыбаев Ж. Тамыз таңы: Роман - Алматы: Жазушы, 1987;

Тұрлыбаев Ж. Райымбек батыр: Роман.- Алмагы: Жазушы, 1992;

Тұрлыбаев Ж. Алтын тамыр: Бір актылы өлеңмен жазылған пьеса.- Алматы,

* * *
Тұрлыбаев Жолдасбай //Қазақ әдебиеті: Энциклопедия.- Алматы,1999-

Тұрлыбаев Жолдасбай //Советтік Қазақстан жазушылары:

Тұрлыбаев Жолдасбай // Қазақстан жазушылары: ХХ ғасыр: Аңықтамалық:.-2004.-311-312-313б. Тұрлыбаев Жолдасбай //Қазақ әдебиеті: Энциклопедиялық анықтамалық.-Алматы.-2005.- 514б.