Жасушалық биология

1. Әйел етеккір циклінің бұзылуына шағымданып, гинекологқа жүгінді. Аналық без бөлігін тексеру кезінде екіншілік фолликулалар (жетілген фолликул) және полярлы денелер анықталды.

Сұрақтар:

1. 
   Бұл гаметогенездің қай кезеңінде болады? Осы кезеңді сипаттаңыз.
   
2. 
   мейоздың әрбір сатысындағы хромосомалардың жиынтығын және ДНҚ мөлшерін көрсетіңіз және оны сипаттаңыз.
   

1-Пісіп-жетілу сатысы. Мейоз жүреді, жасуша екі рет бөлінеді — редукциялық (мейоз I) және эквациялық бөліну (мейоз II).

2-1. Көбею сатысы. Жасушалар (сперматогониялар, овогониялар) бірнеше рет митоз жолымен көбееді, соның нәтижесінде жасушалар саны артады. Ол жасушалардаға хромосомалар жиынтығы диплоидты 2n2c. 2. Өсу сатысы. Бұл саты I-ші мейоздың интерфазасына сәйкес келеді. Бұл кезеңнің маңыздылығы да сол - ДНҚ молекуласы екі еселенседе хромосомалар саны өзгермейді. Генетикалық материалдың мөлшері 2n4c. 3. Пісіп-жетілу сатысы. Мейоз жүреді, жасуша екі рет бөлінеді — редукциялық (мейоз I) және эквациялық бөліну (мейоз II). 4. Қалыптасу кезеңі немесе спермиогенеза (тек сперматогенезеге ғана тән). Сперматидтер ядросы тығыздалады, хромосомалардың спиралдануы салдарынан олар иннерті күйде болады. Гольджи комплексі ядроның бір полюсіне ығысып ферменті бар акросома түзеді, ол ұрықтың жұмыртқа жасушасына енуіне мүмкіндік береді. Ядроның екінші полюсіне центрольдар жылжды, оның біреуі талшықтың (құйрықтың) қалыптасуына қатысады. Бір талшық митохондрияға спиральды орам жасайды. Сперматидтердің цитоплазмасы ығыстырылады, сондықтанда сперматозоидтың басында цитоплазма болмайды.

2Анасы дәрігерге бес жасар баласының соңғы кездері ашуланшақкөп жылау, тәбетінің нашарлауы, ұйқысыздық, перианальды аймақтың қышуықасыған жерлердің қабынуы, жаралардың пайда болғанына шағымданады. Перианальды тері қатпарынан алынған жағындыдан түссізасимметриялы жұмыртқалар анықталды.

аккурт

Сұрақтар:

1Паразиттің түрін анықтаңыз?

2Осы паразиттің тіршілік циклін, алдын-алу шараларын сипаттаңыз.

1 Enterobius vermicularis (аққұрт) - энторобиоз ауруының қоздырушысы

2 Тіршілік циклы (5 сурет). Ұрықтану iшекте жүредi, аталығы аналығын ұрықтандырған соң өледi. Ұрықтанған ұрғашыларының жатыры жұмыртқаға толып, құрттың денесi iсiнiп, бульбустан босанып, анусына қарай жылжиды. Әсiресе түнде сфинктр босаңсыған кезде анустан шыққан құрт анустың айналасындағы терi қатпарына 10-15 мыңдай жұмыртқа салады да өзi де өледi. Аққұрттың жұмыртқалары 36-37оС температурада, ылғалдылық (70-90оС) жоғары болғанда 6 сағатта инвазиялық дәрежеге жетедi. Терi қатпарымен аққұрт жылжығанда анус айналасы қатты қышынады да олжердi қасығанда тырнақ астына да жұмыртқалары түседi. Кiр қол арқылы жұмыртқаларының қайта ауызға түсуi арқылы ауру өзiн-өзiне қайта жұқтырады - аутореинвазия байқалады. Паразиттiң өмiр сүру ұзақтығы 1 ай. Жеке бастың гигиенасын дұрыс сақтаған жағдайда ауруға ешқандай ем қолданбай-ақ жазылады.