§ 413. Лифті бойынша электрмеханик

1. Болттар, бұрандалар, гайкалар - метчиктер мен плашкалармен бұрандаларды кесу.

2. Жолақ және бұрыштық болаттан жасалған қарапайым бөлшектер – көшірілетін электроқұралдармен белгілеу, керновкалау және тесіктерді бұрғылау

3. Қуыста, жыртылған жерлер, қалқадағы және қабырғалардағы тесіктер – дайын белгілер бойынша тесу және бітеу.

4. Электроөлшеуші аспаптар – қысымның болуын анықтау.

5.Шырағдандар, патрондар, ажыратқыштар, штепсельді розеткалар, кнопкалы және шақырушы аппараттар, байланыстар - қуат беру және қондыру.

6. Электроқозғалтқыштар – бөлшектеу, тазалау, құрастыру.

7. Жарық беру және сигнал берудің электроөткізгіші – машиналы және блокты бөлмелер бойынша дайындау және төсеу.

1. Басқару станциясы - электроаппараттарды ретту, байланыстарды тазалау.

2. Трансформаторлар – қондыру және жалғау.
§ 415. Лифті бойынша электрмеханик

4-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Лифттік жабдықтарды жөндеу, жинақтау және бөлшектеу бойынша орта күрделі жұмыстарды орындау. 0,71 м/сек жылдамдығымен қозғалатын, жеке басқарылатын лифттердің механикалық, электрлі жабдықтарын сынау, реттеу және жөндеу. Жинақтаушы, жөндеу жұмыстарын жеңілдететін және жылдамдататын бағыт беруші және белгілеуші шаблондар мен құрылғыларды даярлау. Оқшаулану қалпын мегометрмен тексеру және электроқозғалтқыштар, трансформаторлар, кабельді желілерде және басқа жүйесінің тізбектерінде оның қарсылығының мөлшерін өлшеу. Лифтті Мемлекеттік қалалық техникалық бақылау инспекторымен куәландыруға даярлау. Лифттердің электрлі сызбаларын және күрделі сызбаларын оқу. Қажетті техникалық құжатнаманы жүргізу.

Білуге тиіс: лифттік жабдықардың орта күрделі және күрделі тораптарын жинау және бөлшектеудің технологиясы; қызмет көрсетілетін лифттердің ұстанымды электрлі сызбалары; сызбалардың жартылай өткізгіштік элементтерінің құрылымы; барлы түрдегі электрлі өткізгіштерді және оларға қойылатын талаптарды орындау; токтық жүктемеге сәйкес өткізгіштердің қимасын, балқығыш ендірмелерді және қорғау аппараттарын таңдау; радиотехника негіздері; лифттерді диспечерлік басқаруда екі жақты дауыс ұлғайтқыш байланыстың әрекеті ұстанымдары;

Жұмыс үлгілері:

1. Жартылай өткізгішті түзеткіштер – құрастыру, ауыстыру және тізбекке қосу.

2. Түрлі типтегі шығырлар – құрастыру, бөлшектеу, реттеу, майлағыш, подшипниктерін ауыстыру.

3. Лифттердің темір торлы және қаңқалы-аспалы шахталары – белгіленген сызба бойынша мқлшерін өлшеу және құрастыру.

1. Баспалы ақылар, электрониканың дербес элементтері - айырбастау.

2. Телескопиялық есіктердің жетектері – жөндеу және реттеу.
§ 417. Лифті бойынша электрмеханик

6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Лифттік құрылғыны жөндеу, бөлшектеу және құрастыру бойынша аса күрделі жұмыстарды орындау. Жұпты және топтық басқарумен, 1 м/сек жоғары жылдамдықпен қозғалатын, сонымен қатар басқарудың электрлі сызбаларында логикалық элементтерді қолданумен сынау, реттеу және жөндеу. Жылдамдықты лифттердің механикалық тораптарында, басқару жүйесінде, жарық беруінде және сигнал беруіндегі ақаулықтары анықтау және оларды жою. Жартылай өткізгіш элементтердің сипаттамаларын шешу.

Білуге тиіс: жылдамдықты лифттерді жөндеуге және құрастыруға техникалық жағдайлар; жылдамдықты лифттердің электрлі сызбалары; радиоэлектротехника негіздері; лифтті топпен басқарудың ұстанымды сызбалары; майлы буферлердің құрылымы; жылдамдықты лифттерде қолданылатын терристту реттеушілердің, генераторлардың, тұрақты токтың электрлі машиналары орамаларының ішкі байланыс сызбалары; жабдықтарда пайда болатын дірілдердің себептері және оларды жою; бақылаушы-өлшеуші аспаптары пайдалану әдістері; жылдамдықты лифттерге динамикалық және статистикалық сынау жүргізудің тәсілдері.

Жұмыс үлгілері.

1. Майлы буферлер – құрастыру және сынаулар.

2. Кабина мен шахта есіктерінің автоматты жетектері бар лифттер – құрастыру және жөндеу.
§ 418. Диспетчер жабдығының және телеавтоматиканың электрмонтері

1-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Токсызданған телеавтоматика аппаратуралары мен диспечерлік жабдықтарды жөндеу және пайдаланушы-техникалық қызмет көрсету барысында бөлшектерді тазалау, жуу және айырбастау бойынша қарапайым көмекші жұмыстарды орындау. Вольтметр немесе бақылаушы машинаның көмегімен кернеудің бар болуын тексеру. Кабельден кендірді шешу. Темір тұтқалар мен бқрандаларды даярлау. Құймадан кейін күрделі емес бөлшектерді слесарлық өңдеу. Бұйымдар мен материалдарды сыртқы түрі бойынша сұрыптау және бөлшектеу. Электроөлшеуіш аспаптар мен аппаратураларды оларды орналастыру және тасымалдау үшін буып-түю. Сыртқы беттерді термикалық өңдеусіз бояулармен бояу және таңбалау. Бөлшектерді коррозияларға қарсы майлау.

Білуге тиіс: аппаратура, диспечердік жабдық, телеавтоматика және электротехника туралы қарапайым мәліметтер; анағұрлым көп таралған бақылау-өлшеу аспаптарының қарапайым құрылғылары; қарапайым тексеру және өлшеу аппаратурасының міндеттері және атаулары; металлдарды коррозиядан қорғау тәсілдері; майлаушы материалдар, ораушы сымдар, оғаштаушы материалдар, алюминий, латунь, мыс, болат қасиеттері туралы жалпы мәліметтер; майлы бояулар жіне еріткіштерді пайдаланудың ережелері; жамылғы лактар, бояулар, кабельді мастиктердің негізгі маркалары.

Жұмыс үлгілері

1. Биркалар, маркалар - ауыстыру.

2. Бүрмелердегі қысқыштар – тазалау.

3. Кабелдер – аяқтамаларды тазалау және дәнекерлеу.

4. Сигналды және жарық беруші лампалар - ауыстыру.

5. Қабырғалардағы және қалқалардағы тесіктер – тесіп өту.

6. Панелдер және басқа бөлшектер – сырлау және бояу.

7. Төсемелер, тұтқалар, тығырықтар – даярлау.

8. Баулар - дайындау.
§ 419. Диспетчер жабдығының және телеавтоматиканың электрмонтері

2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Телеавтоматика аппаратураларын және диспечерлік жабдықтарды жөндеу, бөлшектеу және жинақтау, пайдалану-техникалық қызмет көрсету. Анағұрлым жоғары білікті электромонтер жетекшілігімен тексеру үшін жалғанған щиттерге аспаптарды қондыру. Қатты және жұмсақ дәнекерлермен дәнекерлеу. Панельдердегі сақтардырғыштардың барлық типтерін құрастыру. Бақылау кабельдерін дәнекерлеу, мүшелеу және төсемелеу. Байланыстар мен байланыс беттерін тазалау.

Білуге тиіс: кабельді және жолақты құрылыстарды жөндеу және қызмет көрсету бойынша күрделі емес жұмыстарды орындау ережелері; қызмет көрсетілетін кабелдердің, оғаштаушы материалдардың, орауыш және жинақтаушы сымдардың типері және конструкциялары; орта күрлелілікті бақылау-өлшеу аспаптарының және анағұрлым көп тараған әмбебап, арнаулы құрылғылардың міндеттері және пайдалану шарттары; қара және түсті металдарды, оңашалау материалдарды өңдеу әдістері; сіңдіруші және жамылғы лактарының, тығыздаушы және майлаушы материалдардың қаситтері.

Жұмыс үлгілері

1. Аппаратура және аспаптар – мөлшер бойынша шыныларды кесу, оларды ендіру, бекіту және майлау.

2. Аспаптардың бөлшектері – дөңгелек емес тесіктерді бұрғылау, буындау және егелеу.

3. Кабелдер – шылдырату.

4. Қысатын қораптар – қысқыштарды айырбастай отырып құрастыру.

5. Бақылаушы кабельдер – конструкция бойынша бұрғыларда қабырғаға төсеу және кабельді шахталар мен туннельдерге бекіту.

6. Панелдер – тесіктерді бекіту, лампалар мен ажыратқыштарды қондыру.

7. Металлдық беттер – тотықтау, қалайылау, дәнекерлеуге тазарту және тегістеу.

8. Баулар, штепселдер, кнопкалар, микрофонды түтіктер - жөндеу.
§ 420. Диспетчер жабдығының және телеавтоматиканың электрмонтері

3-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Диспечерлік жабдықтардың сызықтық құрылыстарына және кабельдеріне, жоғары жиілілікті каналдарға, телеавтоматика аппаратураларына пайдалану-техникалық қызмет көрсету және олардың белгіленген жұмыс тәртібін сүйемелдеу. Радиолампалардың эмиссияларын тексеру. Лампалардың, желілердің және сигнал деігейлерінің қызу кернеуін өлшеу. Телеавтоматиканың релелерінің сызбаларын реттеу. Қорек блоктарын тексеру. Түйіспелер және басқару кілттерін реттеу және жөндеу. Щиттерге аспаптарды қондыру және оларды тексеру үшін байланыстыру. Жгуттарды тоқу және телеавтоматика тізбектерін реттеу. Құрастырушы және ұстанымды сызбалардың маркировкаларын тексеру. Оғаштаушы материалдарды – текстолит, асбоцемент, гетинаксты және т.б. сызба бойынша өңдеу. Кабельдердің бұзылуларын жою. Бқйымдарды ыстық дәнекерлеу. Оғаштауды қайта қалпына келтіру. Қарапайым бұйымдарға сызбалар мен эскиздерді құру және олар бойынша жұмыстар атқару. Тұрақты ток тізбегінде «жерді» іздестіру.

Білуге тиіс: электротехника және радиотехника негіздері; көп каналды желілер және электро өткізгіш сызық бойынша телеавтоматика және жоғары жиілікіті байланыстың негіздері; қызмет көрсетілетін жабдықтың, жоғары жиілікіті байланыс каналдарының, телемеханика және радиобайланыстың блок-схемалары; номиналды кернеу бойынша сақтандырғыштарды таңдау; тұрақты және ауыспалы токпен қорек сызбасы және көздері туралы жалпы мәліметтері; аккумуляторлық батареяның жұмыс тәртібі; әмбебап және арнаулы құрылғылардың, қарапайым және орта күрделілікті бақылау-өлшеу аспаптарының құрылымы.

Жұмыс үлгілері

1. Селенді түзеткіштер – тексеру.

2. Қалдық өшулер - реттеу.

3. Барлық типтегі басқару кілттері – жөндеу және реттеу.

4. Клеммді қораптар - тексеру.

5. Өткізбе сым - асимметрияны өлшеу.

6. Жоғары жиілікті тұғырлар – механикалық бөлшектерді жөндеу.

7. Секцияларды бірізді және параллельді қосумен секционды реостаттар - жөндеу.

8. Кедергілер, конденсаторлар және жартылай өткізгіш аспаптар – ақауларын ауыстыру.

9. Шлейфтің кедергісі - өлшеу.

10. Түрлі тереңдікті кабельдерді сөгу үшін шаблондар – даярлау.

11. Қалқандар – тексеріс пен реттеу үшін жалғанған аспаптарды қондыру.

1. Бақылаушы-сигнал беруші кабельдер - ашық ұштардың резиналарына қорғаныс жабындарын жағу.

2. дыбыстық және дырықтық сигнал беру бойынша аспаптар – таңдау, қондыру және тексеру.

3. Телеавтоматика сызбаларының релесі – тексеру және реттеу.

4. Тұрақты ток желісінің оғаштануын бақылаушы құрылғы - жинақтау.

5. Оғаштануды тексеру құрылғысы – тексеру және жөндеу.

1. Топтық және жалпы станциялық жабдықтарды тапсыратын шақыру генераторлары - икемдеу.

2. Модуляторлар және демодуляторлар – тексеру және икемдеу.

3. Телеавтоматика сызбалары – жөндеу және қалпына келтіру.

4. Фильтрлер және бөгеуіштер - икемдеу.
§ 423. Диспетчер жабдығының және телеавтоматиканың электрмонтері

6-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Аппаратурының барлық түрлерін электрлі және механикалық реттеумен қондырылған жаңа және тәжірибелі жабдыққа пайдалану-техникалық қызмет көрсету. Тыңыздау жүйелерін реттеу және иекемдеу. Жаңа жабдықты жөндеу және жаттықтыру. Құрастыру сызбаларын құру және телеавтоматика аппаратурысының тыңыздау жүйесін құрастыру бойынша жұмыстар жүргізу. Жабдықтың түрлі зақымдалған бөлімдеру жою. Жұмыс барысынжа электронды өлшеуіш құралдары-опсилографтар, жоғары жиілікті өлшеуіштер жіне генераторларды қолдану. Аса күрделі текскеруші аппаратураны жөндеу және қалпына келтіру. Телеавтоматика аппаратурасының арнаулы типтік емес сынауларын жүргізу үшін сызбаларды жинау. Амплитудалы және жиілікті сипаттамаларды алу. Телеавтоматика аппаратурасының аса күрделі құрылғыларын тексеру.

Білуге тиіс: орындалып отырылған жұмыс аясындаға электротехника және жартылай өткізгіш техниканың негіздері; телеавтоматика аппаратурасы және жиспечерлік жабдықтарды жөндеу және тексеру тәсілдері мен ережелері; жөндеу жұмысына қажетті материалдардың номенклатурасы және қасиеттері; телеавтоматика аппаратурысының, электроөткізгіш сызықтықтардың және аймақтың басқа да жабдықтарының жұмыс тәртібі, сиппатамасы және коммутация сызбалары; жабдықтың ұстанымды құрастыру сызбалары; амплитудалы және жиілікті сипаттамаларды түсіру және құрастыру.

Арнайы орта білім қажет.

1. Телемеханикалық қадамдық іздеуіштер - жөндеу.

2. Телеавтоматиканың жоғары жиілікті каналдары – өңдеу және икемдеу.

3. Магнитофондар - жөндеу.

4. Элекронды осциллографтар - тексеру.

5. Күрделі сынаулардың пульттері - жөндеу.

6. Аспаптар мен жабдықтардың сыхбалары – ақаулықтарды дыбыстау әдісімен анықтау.
§ 424. Электр жабдықты жөндеу және қызмет көрсету бойынша электрмонтер

2-разряд

Жұмыс сипаттамасы. Анағұрлым жоғары білікті электр монтердің жетекшілігімен электр жабдықтарды жөндеу және қызмет көрсету бойынша арнайы жеңіл жұмыстарды орындау. Бөлшектеуші жәшіктерді, клеммиктерді, сақтандырғыш қалқандарды және жарықтандырушы арматураларды құрастырудау және жөндеу. Ауамен сығылған бөлшектік сұрыптаумен, бөлшектерді жуу және сүртумен тазарту әрі үрлеу. Байланыстарды және байланыстық беттерді тазарту. Сымдарды қуаттылығы 1000 В дейін дәнекерлеу, мүшелеу, тұтастыру, оқшауландыру. Қондырғыш сымдарды және кабельдерді төсеу. Күн және желдік электр қондырғыларды қуаты 50 кВТ-ға дейін қызмет көрсету және жөндеу. Электр қондырғыларды жөндеу барысында қарапайым слесарьлық құрастырулық және ағаш ұсталық жұмыстарды орындау. Электр жабдықтарды қосу және өшіру, қарапайым өлшеулерді жасау. Пневмо және электр құралдармен жұмыс жасау. Еденнен басқарылатын қарапайым жүк көтергіш құралдарды және крандарды пайдалана отырып, такелажды жұмыстарды орындау. Электр қозғалтқыштардың статор және ротор бөлшектеуші жүйелерін оқшаулануға қарсылығын, кабельдердің кірісін және шығысын мегомметрмен тексеру және өлшеу,

Білуге тиіс: Электр қозғалтқыштардың, генераторлардың, трансформаторлардың, коммутациялық және аппаратуралардың, аккумуляторлардың және электр аспаптардың іске қосушыларын реттеушінің құрылымы және жұмыс істеу қағидасы; электр техникалық материалдардың негізгі түрлері және олардың қасиеті мен белгіленуі; орындалып жатқан жұмыс көлемінде электр жабдықтарды құрастыру мен жөндеудің ережесі және әдістері; жұмысшымен қолданатын және бақылаулық-өлшеуші құралдың атауы, белгіленуі, және ережесі және жұмыс орнын өндіру мен ұйымдастыру туралы негізгі мәлеметтер; төмен кернеулі сымдарды қиыстырудың, дәнекерлеудің және ауыстырудың әдістері мен жолдары; электрлік токпен тартылу барысында алғашқы көмек көрсетудің ережісі; ІІ білікті топ көлемінде электр қондырғылардың қызмет көрсетуі барысындағы техникалық қауіпсіздік ережелері; такелаждық жұмыстарды өндірудің әдістері және бірізділігі.

Жұмыс үлгілері

1. Жарықтандырушы арматура: сөндіргіштер, штепселдік розеткалар, патрондар және т.б. – желіге қосылған қондырғы.

2. Кабельдердің кірісі және шығысы – оқшаулануға қарсылықты магомметрмен тексеру.

3. Қарапайым бөлшектер – шиыршық серіппелер, қапсырмалар, маңдайшалар, ұштамалар және байланыстырушылар – дайындау және орнату.

4. Иллюминация - орнату.

5. Кабельдер мен сымдар – ұштарын өңдеу, ұштамаларды сығымдау және дәнекерлеу.

6. Электр аспаптарға болаттан және басқа металлдардан конструкцияларды дайындау және орнату.

7. Контакторлар, релелер, контроллерлар, командоаппараттар – бекіткіштерді тексеру және тартып қою, байланыстырғыштарды тазарту және егеу; оларды ауыстыру және майлау, доға сияқты қондырғылармен ауыстыру.

8. Тұрмыстық электрлік аспаптар: плиталар, өтектер және т.б. – ашу, жөндеу және жинақтау.

9. сымдар мен арқандар (ауалық) - құрастыру, бөлшектеу, жөндеу, айырбастау.

10. Дәнекерлеуші трансформаторлар – ашу, жеңіл жөндеу, жинақтау, клемдік қалқанды қондыру.

11. Цоколдар және электршамдар – ұштарын дәнекерлеу.

12. Қалқандар және бөлшектеуші жәшіктер – қорғандырғыштарды және шаппаларды ауыстыру мен қондыру.

13. Қарапайым кестелі күш қалқандарын және жарықтандырғыш жүйені (сегіз топқа дейін) – дайындау және қондыру.

14. Электр қозғалтқыштар және генераторлар – жартылау ашу, тазарту және сығылған ауамен үрлеу, майлау, қалқандарды ауыстыру.

15. Жерге қосылған электрдтар – қондыру және қағып кіргізу.