Жусупова г. Е., Литвиненко ю. А., Жусупова а. И
Суда еритін және майда еритін витаминдер
жүктеу/скачать 2.25 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2.2.2.2 Суда еритін және майда еритін витаминдер
Витаминдер өте жоғары биологиялық белсенділікке ие және адам мен жануарлар ағзасы үшін алмастырылмайтын органикалық қосылыстар тобын білдіреді (3-кесте), өйткені олар бірқатар коферменттердің белсенді бөліктері болып табылады және онсыз ферментативтік реакциялардың қатарының өтуі мүмкін емес. Демек, олар тірі ағзаның метаболикалық процестерінің тиісті бөліктері болып табылады. 3-кесте-су және май еритін витаминдер өкілдері Белгілеу Атауы Тамақтану көзі Витамин жетіспеушілігінің салдары В тобы- ның вита- минде- рі В 1 Тиамин Бидай, жұмыртқа, бауыр, бұршақ, жаңғақ, жержаңғақ Бери-бери ауруы В 2 Рибофлавин Жасыл көкөністер, сүт, бауыр, ашытқы Ауыздағы жаралар, тері бөртпелері В 3 Никотинамид Көкөністер, тазартылмаған күріш, бауыр, ашытқы, сүт Пеллагра В 5 Пантотеновая кислота Бұршақ, сыра ашытқысы, аналық ара сүті Жүйке жүйесінің және ағзадағы алмасу процестерінің жұмысындағы бұзылулар. В 6 Пиридоксин Жарма, бауыр, ашытқы Қаназдылық В 7 или Биотин Ашытқы, сүт, жұмыртқа сарысы, бауыр Дерматиттер, салмақ жоғалту, NH 3 артық бөлінуі 35 Н В 9 Фолий қышқылы Жасыл көкөністер, бауыр, ашытқы Қаназдылық В 12 Цианкобаламин Ет, сүт, жұмыртқа Қатерлі анемия А Ретинол Сәбіз, асқабақ, бауыр, балық майы Біртіндеп көру қабілетінің жоғалуы, әсіресе қараңғыда D Кальциферол Кәдімгі өнімдер, май Балаларда рахит Е Токоферол Соя бұршақтары, бидай өсінділері, жасыл көкөністер Бедеулік К Витамин К Жасыл жапырақтар Қанның баяу ұюы С Аскорбин қышқылы Цитрус, қарақат, итмұрын, көптеген көкөністер Цинга Р Полифенолдар, флавоноидтар Жидектер, көкөністер, жемістер Қабыну процестері 3-кестеде ұсынылған мәліметтерден көрініп тұрғандай, витаминдер заттардың метаболизмі мен ағзаның тіршілік әрекеті үшін үлкен маңызға ие, себебі олардың болмауынан немесе ағзадағы жетіспеушіліктен бірқатар аурулар дамиды. Витаминдердің жетіспеушілігінен пайда болатын аурулардың себептері тағамның витаминдерге аз болуы немесе консервіленген өнімдер болуы мүмкін. Витаминдер алмастырылмайтын аминқышқылдар сияқты, оны жануарлар мен адамдар синтездей алмайды және олар сапалы, толыққанды тағамда болуы тиіс. Аминқышқылдарына қарағанда оларға күнделікті қажеттілік грамм мөлшерінде емес, шамамен миллиграмм мөлшерін құрайды. Витаминдер өсімдіктердің жасыл бөліктерінде, гүлдерде, жемістерде және тұқымдарда орналасады, адам ағзасында синтезделмейді. Құрамында витаминдері бар дәрілік өсімдік шикізатын өнеркәсіптік қайта өңдеу кезінде поливитаминді заттар (қара қарақат жемістері, кәдімгі шетен жемістері, итмұрын жемістері, қалақайдың жапырақтары); қан тоқтататын заттар (қоянжырық (зайцегуб) гүлдері мен жапырақтары, қалақайдың жапырақтары, калина қабығы, мыңжапырақ шөптері); жараны басатын және жараға қарсы заттар (күнбағыс майы және итмұрын майы, итошаған шөбі, батпақты ақшайыр шөбі) алынады. Қабынуға қарсы және антисептикалық құрал (қырмызы гүлдері); қабынуға қарсы және аллергияға қарсы құрал (итошаған шөбі); өт айдайтын дәрілер (жүгері бағандары, итмұрын жемістері), несеп айдайтын дәрілер (бүлдіргеннің жемістері мен жапырақтары, итошаған шөбі). жүктеу/скачать 2.25 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|