К. У. Сулейманова Жануарлардың инвазиялық аурулары
жүктеу/скачать 5.37 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қарапайымдылар құрылысы. Қарапайымдылар — өте ұсақ, көзге
көрінбейтін, протоплазма, ядро, қабықшалардан тұратын бір торшалы организмдер (бүкіл емес). Қарапайымдыларда жиі органоид немесе органелла мүшелері болады (цитостом, жіпшелер, жалған аяқтар және басқалар). Протоплазма - органикалық заттардың (ақтың, углеводтардың, липоидтардың) және неорганикалық (тұздың және судың) коллоидтық қоспасы. Ол үстінде орналасқан тығыз эктоплазмаға және әртүрлі қоспалары бар (түйірлер, вакуольдер сияқты) сұйық консистенциялы эндоплазмаға бөлінеді. Ядро (макронуклеус) негізі болып аталады. Оның пішіні доңгелек немесе сопақша келген; ортада немесе торшаның шетінде орналасқан және ақ құралымдардан түрады. Хроматин ядроның негізгі құрамы болып табылады, негізгі бояулары мен боялады. Кейбір қарапайымдыларда тағыда қосымша ядро, немесе микронуклеус болады (трипаносомда). Жануар организмінде қарапайымдылар вегетативтік түрде кездесуі мүмкін (өніп-өсу формалары), ал клиникалыққы ортада, әсіресе қолайсыз жағдайларда, циста түрінде. Азық қарапайымдылар организміне цитостом (ауыз гомологы арқылы) немесе осмотикалық жолы мен түседі. Қөп қарапайымдылар азықты азық қорыту вакуольдар арқылы қорытады және 116 қорытылмаған азықты клиникалыққа сократительные вакуольдар арқылы шығарады. Қарапайымдылардың жылжуы жалған аяқтар, иректелген жарғақтар, жіпшелер және кірпікшелер арқылы қозғалады. Қарапайымдылардың өніп-өсуі жыныссыз және жыныс жолымен өтеді, және де Protozoa көп өкілдерінде (кокцидийларда) жыныссыз және жыныс ұрпақтар алмасуы байқалады. Жыныссыз өніп-өсу түріне жәй бөліну жатады (екі бірдей торшалар), бұйректену (аналық торшадан кішкентай торша бөліну) және көп бөліну (аналық торша 8—32 торшаға бөліну). Жыныс өніп-өсу ұрықтанумен аяқталады. Ұрықтану қарапайымдыларда көпуляция (жыныс торшалардың толық қосылуы), конъюгация (екі торша уақытша қосылуы) және автогамия (өздігінен ұрықтануы) жолдарымен өтеді. Кейбір қарапайымдылардың өніп-өсуі бір иеде, мысалы (кокцидийларда), басқаларда — (пироплазмидалар, лейшманийлар) екі иеде өтеді, сондықтан оларды бір иелі және екі иелі паразиттер деп атайды. Екі иелі қарапайымдыларға кенелер немесе жәндіктер дефинитивті ие болады, ал аралық иелері— үйдегі жануарлар, олардың денелерінде паразиттер жыныссыз жолмен өніп-өседі. жүктеу/скачать 5.37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|