К. У. Сулейманова Жануарлардың инвазиялық аурулары
жүктеу/скачать 5.37 Mb. Pdf көрінісі
|
| Дұшпандық қарым-қатынас. Жануарлардың немесе өсiмдiктердiң
осындай қарым-қатынас кезiнде бiр организм екiншiге зиян келтiредi. Осы қарым-қатынастын түрлерi: жыртқыштық және паразитизм. Жыртқышты және паразиттi паразиттiк тұрмыс қалпы бiрлестiреді. Олардың айырмашылығы неде? Жыртқыш өз олжасынан күштi болады, ол оны тез өлтiрiп жартылай немесе түгел жейді (арыстан және қоян). Паразит өз иесiнен едәуiр әлсiз болады, сондықтан жануар жиi өлмейдi, бiрақта ауруды тудырады. Паразит иенi көпсанды қоректену үшiн пайдаланады (жиi өмiр бойы). Кейбiр кезде артық паразитизм кездеседi, онда бiр паразит екiншiснiн дене үстiнде немесе iшiнде тiршiлiк етiп паразиттiк өмiр сүредi. Сирек жағдайда – псевдопаразитизм (жалған паразитизм) болуы мүмкін 13 бұл кезде тiрi жәндiк ойламаған жерден жануар организмiне түседi, мысалы, жауын құрттар мал iшегiне. 1.4 Паразиттердiң түрлерi Паразиттер тiршiлiк ететiн уақытына (мерзiмiне), орналасқан орнына (мекеңдейтің жеріне) және иелерiне байланысты арнайы барысына қарай топтарға боледi. Уақытына қарай тоғышар тiршiлiк ететін паразиттердi уақытша және стационарлық паразиттерге бөледi. Уақытша паразиттер клиникалыққы ортада өнiп-өседi және өмiр сүредi, ал жануарларға коректену үшiн ғана жабысады (соналар, сар масалар және т.б.). Стационарлық паразиттер ие организмнiң iшiнде, немесе клиникалықында көп уақыт (кейбiр кезде өмiр бойы) тiршiлiк етедi. Бұларға гельминттердiң көп түрлерiн, соналарды, биттердi, қышыма кенелерді және т.б. жатқызуға болады. Стационарлық паразиттердi тағыда екi топқа бөледi – тұрақты және кезеңдiк. Тұрақты паразиттер бүкiл өмiр сатысын, туғаннан өлгенге дейiн ие организмiнде өткiзеді (биттер, жүн жегiштер, қышыма кенелер және т.б.). Кезендi паразиттер көп уақыт ие денесiнiң iшiнде өмiр сүредi (толық жыныс сатысында немесе дернәсіл сатысында). Мысалы, жануар денесiнде соналар дернәсіл сатысында тiршiлiк етедi, ал гельминттердiң көбiсi – толық жыныс сатысында. Паразиттердi локализация байланысына қарай эндопаразит және эктопаразитке бөледi. Эндопаразиттер, немесе iшкi паразиттер, олар иенiң iшкi мүшелерiнде және ұлпаларында мекеңдейдi (гельминттердiң көбiсi эндопаразитке жатады). Эктопаразиттер, немесе клиникалыққы паразиттер, олар ие дененiң Паразиттердiң түрлерi Уақытшылық Стационарлық тұрақты кезеңдi 14 клиникалықында уақытша немесе тұрақты омiр сүредi (сар масалар, соналар, биттер, қышыма кенелер). жүктеу/скачать 5.37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|