-бап. Баланы есiрткi, психотроптық, күштi әсер ететiн немесе улы заттардан қорғау

      1. Бала есiрткi, психотроптық, күштi әсер ететiн немесе улы заттарды қолданудан, оларды дайындаудан, сатудан немесе өзге де жолдармен таратудан қорғауға тиiс. 

      1. Балаларға арнап нәсiлдiк, ұлттық, әлеуметтiк және дiни өшпендiлiктi өршiтуге бағытталған, тектiк-топтық ерекшелiктi, соғысты насихаттайтын, конституциялық құрылысты күштеп өзгертуге және Қазақстан Республикасының аумақтық тұтастығын бұзуға шақыратын үндеулерi, порнографиясы бар немесе баланың рухани және имандылық жағынан дамуына өзгеше зиян келтiретiн ойыншықтарды, кинофильмдердi, дыбыс- және бейнежазбаларды көрсетудi, сатуды, сыйға тартуды, көбейтудi және прокатқа берудi жүзеге асыруға, әдебиеттердi, газеттердi, журналдарды және басқа бұқаралық ақпарат құралдарын таратуға тыйым салынады. 

      2. Осы баптың 1-тармағында аталған әрекеттердiң жасалғаны үшiн Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде белгiленген жауаптылық шаралары қолданылады. 

      Баланы жезөкшелiкпен айналысуға тартқандарға, балаға порнографиялық материалдарды немесе заттарды, баспа басылымдарын, кино- немесе бейнематериалдарды, порнографиялық сипаттағы және эротикалық мазмұндағы өзгеде нәрселердi таратқандарға, жарнамалағандарға немесе сатқандарға Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген тәртiппен жауаптылық белгiленедi. (РҚАО-ның ескертуi: қараңыз.  132-бап). 

      

41-бап. Баланы соғыс қимылдарына қатыстыруға тыйым салу

      Баланы соғыс қимылдарына, қарулы жанжалдарға тартуға, балалардың әскерилендiрiлген   құрамаларын құруға тыйым салынады. 

      Мемлекет Қазақстан Республикасының заңдарына және халықаралық мiндеттемелерге сәйкес, орындалу мақсаттарына, нысандары мен әдiстерiне қарамастан, балаларды заңсыз алып кетудiң, ұрлап әкетудiң, олармен сауда жасаудың алдын алу мен жолын кесу, сондай-ақ оларды тұрақты тұратын елiне қайтару жөнiнде шаралар қолданады. 

 43-бап. Баланың заңды өкiлдерi

      2. Қазақстан Республикасының заңдарында кәмелетке толмағандардың дербес азаматтық, неке-отбасылық, еңбек және өзге де құқықтық қатынастарға түсу және өз құқықтары мен мүдделерiн қорғау құқығы көзделген жағдайларды қоспағанда, он төрттен он сегiз жасқа дейiнгi кәмелетке толмағандардың құқықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерiн олардың заңды өкiлдерi қорғайды. 

      3. Тәрбиелеу, емдеу ұйымдарындағы, халықты әлеуметтiк қорғау ұйымдарындағы балаларға өкiлдiк ету мен олардың мүдделерiн қорғауды осы ұйымдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырады. 

      4. Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаға өкiлдiк ету мен оның құқықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерiн қорғау уақытша, баланы отбасына немесе балалардың құқықтарын қорғау жөнiндегi функцияны жүзеге асырушы ұйымға орналастырғанға дейiн қорғаншылық, және қамқоршылық органына жүктеледi. 

      

44-бап. Мемлекеттiк органдар және баланың құқықтарын қорғау

      Балалардың құқықтарын және заңмен қорғалатын мүдделерiн қорғауды өздерiнiң өкiлеттiктерiне сәйкес мемлекеттiк органдар жүзеге асырады. 

      

45-бап. Осы Заңды орындау кезiнде дауларды шешудiң сот тәртiбi

      Ата-аналар (олардың орнындағы адамдар), сондай-ақ балаға бiлiм беру, оны тәрбиелеу, дамыту, оның денсаулығын сақтау, оны әлеуметтiк қорғау мен оған әлеуметтiк қызмет көрсету, оның әлеуметтiк бейiмделуiне, әлеуметтiк оңалуына жәрдемдесу жөнiндегi iс-шараларды және (немесе) ол қатысатын iс-шараларды жүзеге асырушы адамдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiпте, баланың денсаулығына, мүлкiне келтiрiлген зиянды, сондай-ақ моральдық зиянды өтеу туралы талап арызбен сотқа жүгiнуге құқылы.

      

46-бап. Қазақстан Республикасындағы балалардың жағдайы туралы мемлекеттiк баяндама

      Қазақстан Республикасындағы балалардың жағдайы туралы жыл сайынғы мемлекеттiк баяндаманы балаларды қорғау саласындағы уәкiлеттi орган Қазақстан Республикасының Президентiне ұсынады және ол ресми басылымда жарияланады.

 47-бап. Босқын және амалсыз қоныс аударушы балалардың құқықтарын қорғау

      2. Баланың тұрып жатқан жерiндегi қорғаншы және қамқоршы органдар, аумақтық көшi-қон қызметтерi ата-анасының не өзге де заңды өкiлдерiнiң бар екендiгi және олардың тұратын жерi туралы мәлiметтер алуға жәрдемдеседi, қажет болған жағдайда баланы емдеу-профилактикалау немесе бала құқықтарын қорғау жөнiндегi функцияларын жүзеге асыратын өзге де ұйымдарға орналастырады.

      1. Құқыққа қарсы әрекет жасаған бала Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес жауапты болады.

      2. Мемлекеттiк органдар мен лауазымды адамдар жаза түрiн белгiлеу кезiнде баланың өмiр сүру мен тәрбиелену жағдайын, психикалық даму деңгейiн, жеке басының өзге де ерекшелiктерiн, сондай-ақ оған жасы үлкен адамдардың ықпалын ескеруге тиiс. 

      Ата-анасы және басқа да заңды өкiлдерi ата-аналық құқықтарын жүзеге асырған кезде баланың дене және психикалық денсаулығына, оның имандылық дамуына зиян келтiруге құқылы емес. Баланы тәрбиелеу тәсiлдерiнде баланың адамдық қадiр-қасиетiне менсiнбей, қатал, дөрекi қарау, оны қорлау немесе қанау болмауға тиiс. 

 

10-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

      1. Қазақстан Республикасының бала құқықтары туралы заңдарының бұзылуына кiнәлi адамдар Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес жауапты болады. 

      2. Ата-аналық мiндеттерiн орындаудан жалтару ата-ананың (олардың орнындағы адамдардың) балаларды тәрбиелеу мен күтiп-бағу мiндеттерiн тиiсiнше орындамауы, ата-ананың перзентханадағы (оның бөлiмшесiндегi) немесе балаларды емдеу мекемесiндегi баласынан бас тартуы, балаларды қадағалаусыз қалдыруы, оларға қатыгездiкпен қарауы, оларды қанауы ата-аналық құқықтарынан айыруға немесе оларды ата-аналардың орнындағы адамдардан шектеуге әкеп соғады. 

      Баланы алып қойған кезден бастап балаға арналған жәрдемақы төлеу, сондай-ақ өзге де төлемдер соттың шешiмi бойынша тоқтатылады. 

      3. Ата-ана (олардың орнындағы адамдар) балаларға арналған жәрдемақыларды және өзге де төлемдердi мақсатсыз пайдаланған жағдайда, егер бұл баланың мүдделерiне елеулi нұқсан келтiрсе, әлеуметтiк қорғау органдары, қорғаншы және қамқоршы органдар, кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау жөнiндегi комиссиялар немесе прокурор бала мүдделерiне орай оған негiзсiз жұмсалған қаражатты өтеу туралы талап қояды. Сот арқылы өндiрiлген қаражат баланың жеке шотына аударылады.

      4. Ата-аналық құқықтарынан айырылған ата-ана ата-аналық құқықтарынан айырылуына қатысты балаларға алименттер төлеу жөнiндегi мiндеттерден босатылмайды.

 51-бап. Уәкiлеттi органның Қазақстан Республикасының бала құқықтары туралы заңдарының сақталуын iске асыруды үйлестiруi

      Балалар құқықтарын қорғау саласындағы орталық уәкiлеттi орган:

      1) бала құқықтарын қорғау саласындағы басқа мүдделi уәкiлеттi органдардың қызметiн үйлестiредi және бағыттайды;

      2) баланың негiзгi құқықтарын iске асыру жөнiндегi әртүрлi бағдарламалар әзiрлейдi;

      1. Қазақстан Республикасының бала құқықтары туралы заңнамасының сақталуына бақылау жасау баланың құқықтары мен заңды мүдделерiн қамтамасыз етуге бағытталған және оны уәкiлеттi мемлекеттiк органдар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген құзыретi шегiнде жүзеге асырады.

      2. Жеке және заңды тұлғалардың баланың құқықтарын iске асыруға бағытталған қызметi бақылау объектiсi болып табылады.

      3. Бақылау тексерулер (жоспарлы, жоспардан тыс) түрiнде жүзеге асырылады.

      Жоспардан тыс тексерулер баланың қорғалатын құқықтары мен заңды мүдделерiн бұзу қаупiн дереу жоюды талап ететiн, сондай-ақ азаматтардың өтiнiштерiне дереу назар аударуды талап ететiн жағдайларда жүзеге асырылады.

      Тексерудi жүргiзу мерзiмi бес күннен аспауға тиiс.

      Ескерту. 52-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгiзiлу тәртiбiн 2-баптан қараңыз) Заңымен.

 53-бап. Баланың құқықтарын қорғау жөнiндегi функцияларды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдар мен ұйымдардың қызметiн үйлестiру

Әл-Фараби

Адамның адамшылдығы... жақсы ұстаздан болады.

Абай Құнанбаев

Ыбырай Алтынсарин

Ы.Алтынсарин

Ұстаз – ұлы есім.

М.Әуезов

Мағжан Жұмабаев

Мектептің жаны – мұғалім. Мұғалім қандай болса, мектеп сондай болмақшы. Яғни, мұғалім білімді болса, ол мектептен балалар көбірек білім алып шықпақшы. Солай болған соң, ең әуелі мектепке керегі – білімді, педагогика, методикадан хабардар, жақсы оқыта білетін мұғалім.

Ахмет Байтұрсынов
Егер мұғалім өн бойына, өз ісіне, шәкіртіне деген сүйіспеншілікті жинақтаса, ол нағыз ұстаз.

Л.Н.Толстой

Бауыржан Момышұлы

Ұстаз болу – жүректің батырлығы,

Ұстаз болу – сезімнің ақындығы,

Ұстаз болу – мінездің күн шуағы,

Азбайтұғын адамның алтындығы –

Ғафу Қайырбеков
Егер мұғалім өз бойына іс пен шәкірттеріне деген сүйіспеншілікті біріктірген болса, ол – кемел ұстаз.

К.Д.Ушинский

Ж.Ж.Руссо

В.А.Сухомлинский

В.А.Сухомлинский

К.Д.Ушинский

Шәкірті жоқ ұстаз – мылқау ұстаз

Ыбырай Жақаев

Егер мұғалім өз бойына іс пен шәкірттеріне деген сүйіспеншілікті біріктірген болса, ол – кемел ұстаз.

К.Д.Ушинский

Оқытушы әлеуметтік әділеттіліктің, адамгершіліктің жаршысы болуға тиіс.

Спандияр Көбеев

Ұстаз деген ұлағатты атауды естігенде, күні бүгінге дейін өзімді шәкірттей сезінемін

Серке Қожамқұлов
Жақсы адам ғана жақсы басшы бола алады.

Жүсіп Баласағұни

Мәлік Ғабдуллин

Ғабит Мүсірепов

Халыкқа білім беру саласында істеліп жатқанның бәрі сайып келгенде бала үшін емес, мемлекеттің мүддесі үшін екенін әрбір мұгалім ұмытпауға тиісті.

М.Аринори.


Парыз туралы
Мен кейбір жазушылардың адамның хайуаннан басты айырмашылығы оның бойында адамгершілік сезімі мен ар-ұжданының болуында деген пікірлеріне толық қосыламын... Бұның құдіреті қысқа да болса мәнді «парыз» деген сөздің аясына сыйып-ақ тұр. Ия, адамның кейде көзді ашып- жұмғанша, еш ойланбастан, ал кейде көп ойланып-толғанып барып, әділдік пен парыз сияқты адамға тән сезімдерді терең түсінуінің арқасында қабылдаған шешімдерінің нәтижесінде өзінің, жақын-жуықтарының өмірін құрбандыққа шалуға дайын болуының, өз өмірін қандай-да бір ұлы істер үшін қиюының астарында адамға ғана тән қасиеттер жатқаны сөзсіз.

Ч. Дарвин

Парыз! Сен асқақ та ұлы сөзсің! Сенің бойыңда адамдардың көңілінен шығарлық ешбір дүние әрине жоқ... бейімділіктердің қайсы болса да өзіңе жасырынып тұрып қарсылық танытады, сөйте тұрып дәл алдыңа келгенде өзіңе ғана бас иеді. Өзіңе тең келер бастауың қайда сенің.... Адамды өзінің алдында шын мәнінде асқақтатар сол ғана...

И. Кант

Ж. Лабрюйер

Н.В. Шелгунов

Еркіндік өзін өзі сыйлайтын, яғни өзінің азаматтық парызын сыйлайтын адамдар арасында орнағанда ғана пайдалы болмақ.

Ф.М. Достоевский

Ж. Гюйо
«Өзінің мойынындағы парызын ауыр жүк ретінде алып жүріп, оны тек міндет болғандықтан орындайтын адамдардан да бұрын, парыз талаптарын өзінің ішкі құндылықтарымен астастыра алатын, парызын жанын салып, шын көңілімен орындайтын адамдарды шынайы адамгершілігі мол адамдар деп санау қажет.

Н.А. Добролюбов
Мен қаншалықты парызымды зердеме жете сезіне, ұғына алсам, ол соншалықты мені қинамайтын және орындалуы менен құрбандық тілемейтін шындық болғаны.

А.И. Герцен

Өз ойын өзінің парызы заңдылығына сыйдыратын адам адамгершілігі бар адам. Өз парызын орындауға тырысатын адам адам сүйгіш, яғни барлық адамзатқа жақсылық істеуді ойлайтын адам. Өз парызын орындаудағы өзінің әлсіздіктері үшін қызара алатын адам бойында парызды орындауға қажет күш-қуаты бар адам.

Қытай мақалы

Ш. Монтескье

2 Словарь иностранных слов, вошедших в состав русского языка// А.Н. Чудинованың ред.бойынша– М., 1910.

3 Словарь иностранных слов// Н.Г. Комлеваның ред. бойынша– М., 2006.

4 Новейший философский словарь// И.Ф. Фроловтың ред. бойынша– Р/на-Дону. – 2005.

5 Оксфордский толковый словарь. – Киев, 2002.

6 Словарь по этике/ И.Конның ред. бойынша – М., 1980.

7 В.В. Самойленко История медицинской деонтологии. – М., 1998.

8 Е. Барштейн Что должен знать врач-стахановец// Правда. – М., 1938.

9 Е.П.Прохоров, Журналистика и демократия. – М., 2001

10 Ғ.М. Кертаева Ұстаз қызметіндегі педагогикалық деонтология. - Монография. Алматы: «Ғылым» ғылыми баспа орталығы, 2002,- 224 б.

11 Медицинская энциклопедия// А.Ф.Билибина, А.А. Грандо және т.б. ред. бойынша – М., 1984.

12 М.А.Гулина Психологическая деонтология. – СПб., 2008.

13 Л.М. Анисимова Социальная деонтология. – Ижевск, 2005.

14 Н.М. Блохин Юридическая деонтология как наука и учебная дисциплина. – Ульяновск, 2004.

15 Жарықбаев Қ., Табылдыев Ә. Әдеп және жантану, Алматы, Қазақстан, 1994.

16 И.П. Фарман Теория познания и философия культуры. – М.: Наука, 1986.

17 Я.Х.Закин, Н.Р. Рашидов Основы научного исследования. – Ташкент: Укитувчи, 1981.

18 А.Х. Маслоу Самоактуализация: ағылшын тілінен аударма. – Мәтіндер. – М., 1982.

19 А.Н. Джуринский История педагогики. – М.: Владос, 2000.

20 Философский словарь// И.Т.Фролов, Г.Н. Кузьменконың ред. бойынша – М.: Советская энциклопедия, 1983.

21 Асылов Ұ., Нұсқанбайұлы Ж. Әдеп: инабаттылық дәрістері (Оқу құралы), Алматы, Рауан, 1998

22 Философия /Жоғары оқу орындары студенттеріне арналған оқу құралы. Авторлар коллективі. Редакциясын басқарған Кішібеков Д., Алматы, Рауан, 1991

23 А.С. Кобликов Основы юридической деонтологии. – СПб., 2008.

24 Н.И. Запорожец Книга для чтения по истории средних веков. – М., 1986.

25 П. Монро История педагогики. – М., 1961

26 Ф.Хофман Мудрость воспитания. Педология. Педагогика. – М., 1979.

27 Г.Е. Жураковский Очерки по истории античной педагогики. – М., 1963.

28 Платон. Сочинения: В 3-х т. – М., 1968. – Т.1.

29 С.М. Каиров История развития системы образования Китая// Образование за рубежом. – 2006. – № 2. – С. 19-28.

30 Аль-Фараби. Социально-этические трактаты. А.-А., 1973.

31 Е.Н. Медынский Братские школы Украины и Белоруссии в XVI-XVII вв. – М, 1984.

32 М.Монтень Опыты. – Л., 1960. – Кн. 3.

33 История педагогики// М.Ф. Шабаеваның ред.бойынша– М., 1981.

34 Дж.Локк Мысли о воспитании и воспитании разума. – М., 1973.

35 И.Г. Песталоцци Избранные педагогические произведения. – М., 1965.

36 А.Дистервег Избранные педагогические произведения. – М., 1975.

37 К.Д. Ушинский Собрание сочинений. – М., 1984.

38 И.М. Козленко Хрестоматия по истории педагогики. – М., 1961.

39 ТәжібаевТ. Баланың психикасының дамуы туралы. //Халық мұғалiмi, 1948, №3

40 Ы.Алтынсарин Мұсылманшалықтың тұтқасы. – Алматы: Қазақстан, 1991.

41 Абай. Қара сөз. Поэмалар, Алма-Ата, ЕЛ, 1992, 62б

42 Ә. Сәтбаев Оқытушы деген кім? // Таң, 1925. - №1.

43 Б.П. Зязин Профессиональное самовоспитание педагога. – А.-А., 1988.

44 А.С. Макаренко Сочинения: В 5 т. – М., 1951. – Т.5.

45 В.А. Сухомлинский Избранные произведения: В 5 т. – Киев, 1979. – Т.2.

46 Н.Н.Никитина, Н.В. Кислинская Введение в педагогическую деятельность: теория и практика. – М.: Академия, 2004.

47 К.М. Левитан Основы педагогической деонтологии. - Екатеринбург, 2002.

48 Жутикова Н.В., Учителю о практике психологической помощи. Книга для учителя. М.,1988. С.74

49 Современный энциклопедический словарь// Т.Т. Ильинаның ред.бойынша- Р/на-Дону, 1997.

50 Большой психологический словарь// Мещерякова Б., Зинченко В. Редакциясы бойынша – М., 2006.

51 Н.В. Жутикова Учителю о практике психологической помощи: Кн. для учителя. – М., 1988.

52 А.Ташимова Недетские проблемы//Версия. – от 16.03.2009 г. – С.7.

53 О реализации программы «Дети Казахстана» на 2007-2011 гг. – Астана, 2008.

54 Н.В.Жутикова Непростительные ошибки учителей и родителей. – М., 2004.

55 А.Чистяков Воспитание гражданина методом доносов// Аргументы и факты, 2006.

56 Н.П. Кирсанов Этика и деонтология в медицине и образовании//Московский комсомолец. – от 27.12.2007 г. – С.20-21.

57 Г.М. Кертаева О психологическом комфорте на уроке. - Алматы, 1998.

58 И.В. Дубровина Формирование личности школьника. – М., 1987.

59 К.М. Кертаева «Рахат» мектебі: жаңа ғасырға – жаңа мектеп. – Павлодар, 2005.

60 Цукерман Г.А., Мастеров Б.М. Психология саморазвития, Москва, Интерпракс, 1995

61 Словарь по социальной педагогике// Авт. – құраст Л.В.Мардахаев– М.: Академия, 2002.

62 Д.Н. Узнадзе Психологические исследования. – М., 1986.

63 Л.А.Кандыбович, М.И. Дьяченко Психология высшей школы. – Мн., 1981.

64 Н.Д. Хмель Теоретические основы профессиональной подготовки учителя. – Алматы, 1998.

65 Л.В.Занин, Н.П. Меньшиков Основы педагогического мастерства. – Р/на-Дону, 2003.

66 В.А. Сластенин Формирование социально-активной личности учителя// Советская педагогика. – 1981.- бет 78-85.

67 А.С. Магауова Актуальные проблемы профессионально-мобильной подготовки личности специалиста: материалы международной научно-практической конференции – Алматы: КазУМОиМЯ им. Абылай хана, 2004.

68 А.Г. Асмолов Психология личности. – М.: Сфера, 2007.

69 Atrinson J., Raynor J. Personality, motivation and achievement. – London, 1978.

70 Х. Хекхаузен Мотивация и деятельность: Пер. с нем.: В 2 т. – М., 1986.

71 Т.В. Кудрявцев Психология творчества - М., 1975.

72 В.Б. Бондаревский Воспитание интереса. – М.: Просвещение, 1961.

73 Л.С. Выготский Собрание сочинений. – М., 1982.

74 А.Н. Леонтьев Деятельность, сознание, личность. – М., 1977.

75 С.Л. Рубинштейн Основы общей психологии. – СПб., 2000.

75 Словарь-справочник по педагогике// Авт. – құраст. Мижериков В.А.; П.И.Пидкасистыйдың ортақ ред.бойынша – М., 2004.

76 В.Д. Шадриков Проблема системогенеза профессиональной деятельности. – М., 1982.

77 И.Ф. Исаев Аксиологический и культурологический подходы к исследованию проблем педагогического образования в научной школе В.А.Сластенина// Известия Российской академии образования. – 2000. – № 3. –23-34 бет.

78 Педагогика/ В.А. Сластениннің ред.бойынша– М., 2007.

79 Н.А. Назарбаев К экономике знаний через инновации и образование: послание Президента Н.А. Назарбаева народу Казахстана. – Астана, 2006.

80 М.И. Кондаков Логический словарь-справочник. – М.: Наука, 1976.

81 Shaping our Own Future in the European Higher Education Area// Convention of European Higher Education Institutions. – Salamanca, 2001. – 29-30 march.

82 Кубесов А. Педагогическое наследие Аль-Фараби, Алма-Ата, Мектеп, 1989

83 А.Д. Александров Проблемы науки и позиция ученого: статьи и выступления – Л., 1988.

84 Б.И. Додонов Эмоция как ценность.– М., 1978.

85 А.Г.Зверков, Е.В. Эйдман Волевая саморегуляция. – М., 2004.

86 Общая и профессиональная педагогика// В.Д. Симоненконың ред.бойынша– М., 2005.

87 Толковый словарь русского языка/ С.И.Ожегов, Н.Ю. Шведованың ред.бойынша– М., 1999.

88 Ш.Т. Таубаева Исследовательская культура учителя: от теории к практике.– Алматы, 2001.

89 В.Г. Асеев Мотивация поведения и формирование личности. – М., 2001.

90 И.В. Имедадзе Проблема полимотивации поведения// Вопросы психологии. – 1984. – № 6. – 29-37 бет.

91 В.Я. Виленский Ценностные ориентации студентов педагогических специальностей. – М., 2005.

92 И.С. Кон Открытие «Я». – М., 1984.

93 П.М. Ершов, П.В. Симонов Воспитание воли. – А.-А., 1984.

94 В.А. Ойгензихт Воля и волеизъявление. – Душанбе, 1993.

95 О.А.Абдуллина, Н.Н. Загрязкина Педагогическая практика студентов: Учебное пособие для студентов пед. ин-тов. – 2-е изд., перераб. и доп. – М., 1989.

96 Н.В. Кузьмина Методы исследования педагогической деятельности. – Л., 1970.107 Н.Д. Хмель Теоретические основы профессиональной подготовки учителя. – Алматы, 1998.

97 Н.Ф.Талызина, П.Я.Гальперин, Д.Б. Эльконин Управление процессом усвоения знаний. – М., 1985.

98 Ю.Азаров Радость учить и учиться. – М., 1989.

99 Л.Т. Охитина Психологические основы урока. – М., 1977.

100 М.А.Робер, Ф.Тильман Психология индивида и группы. – М., 1986.

101 Ғ.М. Кертаева Ұстаз қызметіндегі педагогикалық деонтология. - Монография. Алматы: «Ғылым» ғылыми баспа орталығы, 2002,- 224 б.

102 С.С. Зорин Проект кодекса чести (этического кодекса поведения) учителя. // Начальная школа, 2005. - №8 С.48-52

103 Словарь иностранных слов, 18-е изд., стер., Москва, С.48, Рус.яз., 1989

104 Құдайбердиев Ш. Шығармалары, Алматы, Жазушы, 1988, 206 б

105 Серікқалиұлы З. Дүниетану даналығы, Алматы, Білім, 1994,147 б

106 Абайдың дүниетанымы мен философиясы. Жауапты редактор Ә.Нысанбаев, Алматы, Ғылым, 1995, 114 б

107 Көбеев С. Кейбір педагогикалық мәселелер туралы. Таңдамалы шығармалары. Алматы, 1960, 145с

108 Маслоу А.Г, Новые рубежи человеческой природы. /Пер. с англ., Москва, Смысл, 1999, С.12

109Фридман Л.М. Психопедагогика общего образования /Пособие для учителей и студентов, Москва, Институт практической психологии, 1997, 288

111 Теплов Б.М. Способности и одаренность //Психология индивидуальных различий, Москва, 1982

112 Богданов В.А. Системологическое моделирование личности в социальной психологии, Ленинград, 1987

113 Кузьмина Н.В.Формирование педагогических способностей, Ленинград, 1961, С. 10-12

114Богоявленский Д.Н., Менчинская Н.А. Психология усвоения знаний, Москва, АПН РСФСР, 1957, 211с

115 Бухвалов В.А. Развитие учащихся в процессе творчества и сотрудничества, Москва, Центр «Педагогический поиск», 2000, 144с

116 Якунин В.А. Педагогическая психология, Москва, 1998, С.550 с

117Кубесов А. Педагогическое наследие Аль-Фараби, Алма-Ата, Мектеп, 1989,C.36

118Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологии, Москва, Педагогика, 1989. С.45

119 Маркова А.К. и др. Формирование мотивации учения: книга для учителя, Москва, Просвещение, 1990, 132с

120 Құдайқұлов М.Ә. Жаңаша ойлай білсең ғана – ұстазсың. //“Егемен Қазақстан” газеті, 02.07.02

121Вульфов Б.З., Поташник М.М. Педагогическая ситуация. - М.: 1983.- 207 с

122Цырлина Т.В. На пути к совершенству. Антология интересных школ и педагогических находок ХХ века, Москва, Просвещение, 1997, С.50-56

123 Кан-Калик В.А. Тренинг профессионально-педагогического общения /Методические рекомендации, Москва, Центр по проблемам общения, 1990, 32с

124Словарь иностранных слов, 18-е изд., стер., Москва, С.48, Рус.яз., 1989, 624 с

125Философиялық сөздік. /Құр. Нұрғалиев Р.Н., Алматы, Қазақ энциклопедиясы, 1996, 525 б

126 Дулатов М. Шығармалары, Алматы, Жазушы, 1991, 89 б

127 Конвенция о признании квалификаций, относящихся к высшему образованию в Европейском регионе (Лиссабон, 1997 г.) (из интернета)