Кипчаки евразии: история, язык и
жүктеу/скачать 4.03 Mb. Pdf көрінісі
|
| Kişi A ı olarak Kıpçak
Kıpçak kelimesinin tarihte şahıs adı olarak da kullanıldığı görülmektedir. Sümer, Çingiz devrinden önce de bu kelimenin şahıs adı olarak kullanıldığını tespit etmiştitr. Çingizoğulları zamanında ise hanedan mensupları arasında da bu kelimenin şahıs adı olarak kullanıldığını yazmaktadır (Sümer, 1999:425). Bundan da anlaşılmaktadır ki, Kıpçak adını taşıyan şahıslar, çeşitli boylardan olabilir. Diğer şahıs-kavim adı ortaklıklarında görüldüğü gibi şahıs ismi, kişinin kökenini belirtmek zorunda değildir. Yüen Tarihi’nde Çin’deki Moğol devletinde görev yapan ve Kıpçak adını taşıyan kişilere rastlanmaktadır. Buna göre Kubilay Han’ın güney Çin’deki Song hanedanını ele geçirme savaşları sırasında ve sonrasında 1259-1266 arasında Güney Seferi Başkomutanı olarak Kıpçak adlı bir kumandandan bahsedilmektedir (YT, 1370:3777-78, 3792-93, 3873). 1274-1278 yılları arasında bu sefer Asayiş Komiseri unvanıyla görülen Kıpçak, muhtemelen aynı kişidir (YT, 1370:153, 207, 2539). 1293 yılında Liao-yang’daki komutanlar arasında yine Kıpçak isimli biri görülmektedir (YT, 1370:371). 1307’de Kıpçak adlı bir kişinin Yardımcı Yöneticilik gibi bürokraside önemli bir mevkide bulunduğu görülür (YT, 1370:2812). 1319 yılından itibaren ise yine Kıpçak adlı bir kişinin aynı makama yükseldiği ama kısa bir süre sonra daha düşük bir makam olan İlim Eserleri Akademisyenliğine atandığıı kaydedilir (YT, 1370:591, 602). Yine 1322’de Kıpçak adlı bir kişi Yang-zı Nehri güneyindeki bölgelere yönelik Baş Denetçilik görevinden Siyasî İşler Muavinliğine yükseltilir. Bu kişinin Siyasî İşler Muavinliği makamında 1324’e kadar kaldığı kayıtlardan anlaşılmaktadır (YT, 1370:620, 2825-2826). 1307’den itibaren çeşitli makamlarda bulunan Kıpçak ismini taşıyan bir memurla ilgili bu kayıtların tek bir kişiyi göstermesi muhtemeldir. Her ne kadar kaynakta verilen bölük pörçük bilgilerde bulunduğu makamlar, bazen çelişki yaratsa da geleneksel Çin idare sisteminde bir kişi birden çok makama ve uzun unvanlara sahip olabiliyordu. Moğolların da Çin’deki idarî sistemlerinde bazı geleneksel Çin metotlarını adapte ettikleri malumdur. Kıpçak adlı bu kişinin yönetime karşı bir itaatsizlik göstermiş olduğu anlaşılmaktadır. Çünkü kaynakta 1328’de komutanlar arası bir çarpışmadan kısaca bahsedilmektedir. Bu çarpışmanın ne sebeple çıktığı hakkında kaynağımız bir bilgi vermiyor. Ancak bu kısa kayıtta çarpışma sırasında Kıpçak’ın öldürüldüğü yazılıyor. Nitekim bir yıl sonraki bir kayıtta da evinin müsadere edildiğinden ve bu yüzden oğlunun zor duruma düştüğünden bahsediliyor (YT, 1370:706, 728). Bütün bu kayıtlardan, biri Kubilay Han’ın Çin’deki hâkimiyetini sağlamlaştırması ve Song’a karşı savaşları sırasında yararlıklar göstermiş olan, diğeri de 14. yüzyılın ilk çeyreğinde önemli görevlerde yer almış, ancak sonra itaatsizliğinden ötürü öldürülmüş olan Kıpçak isimli iki ayrı kişinin mevcudiyetinin mümkün olduğuna hükmedilebilir. жүктеу/скачать 4.03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|