Кіріспе Энтомология пәнінің өсімдік қорғаудағы маңызы
жүктеу/скачать 93.98 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бақылау сұрақтары
- ДӘРІС 8-9. Техникалық және майлы зиянкестері және аурулардан қорғау шараларының жүйесі Жоспар
| Жоңышқа жуанаяқтысы- Bruchophagus roddi– жарғақ қанаттылар отряды, Eurotomidae – жуан аяқтылар тұқымдасы).
Кішкене мөлшерлі жәндіктер, ересек жәндіктің дене ұзындығы – 2,1 мм, дернәсілдерінікі – 1,5-2 мм. Үлкен дараларына қара түс сипатталған, кеуденің үстінгі бөлігі дөнестеу, құрсағы сабақ тәрізді, мұртшалары мен аяқтары сары қоңыр болып келген. Дернісілі ақ, иілген. Дернәсілдері қоймадағы немесе егін жинау кезінде шашылған тұқымдардың ішінде қыстайды. Қуыршақтану осы жерде өтеді. Имаго тұқым қабағының саңылауы арқылы ұшады. Потенциалды көпциклді түр. Күресу шаралары.зиянкестің санын азайту үшін егінді дер кезінде шығынға ұшыратпай жинап алу керек. Тұқым қалдықтарын астық тазалау машиналарына кейін міндетті түрде жойып жіберу қажет. Жоңышқа егістігіне көктемде және күзде тырмалау жұмыстарын жүргізіп отыыру қажет. Егер шанақтану кезеңінзе аулағашпен 10 сермеу жасағанда, ересек жәндіктердің саны 10-20 дара болса, онда егістікті инсектицидпен өңдейді. Бақылау сұрақтары: Көпжылдық бұршақ тұқымдас жемшөптік дақылдарының арнайы зиянкестерінің тұқымдастары мен от рядының түр құрамын сипаттаңыз. Жоңышқа жапырағының бізтұмсығы немесе фитономусының даму циклін, келтіретін зияндылығын және күресу шараларын сипаттаңыз. Жоңышқа қандаласының даму циклін, зияндылығы және күресу шараларын көрсетіңіз. Сары тихиус тұқымжемірі даму циклін, келтірілген зияндылығы және күресу шараларын сипаттаңыз. Жоңышқа жуанаяқтысын даму циклін, келтіретін зияндылығын және күпесу шараларын сипаттаңыз. - ДӘРІС 8-9. Техникалық және майлы зиянкестері және аурулардан қорғау шараларының жүйесі Жоспар: Техникалық және майлы дақылдардың зиянкестері Күнбағыстың зиянкестері Түсініктеме Топырақтағы тұқым және күнбағыстың өскіні сымқұрттың, қара қоңыздың, шалғын көбелектің зақымдануынын көп зиян шегеді. Тіршілік кезінде итальяндық прус, кеміргіш түн көбелектері, қандалар, бітелер және басқа да түрлер зиян келтіреді. Арнайы зиянкестердің ішінде күнбағыс қан көбелегі және күнбағыс мүртты қоңызды қауіпті болып есептелінеді. Күбағыс қан көбелегі – Homoesoma nebulella Hb (Lepidopter отряды, Pyralidae тұқымдасы). Күнбағысты, мақсараны, ақкекірені зақымдайды. Көбелек қанатының құлашы 20-27 мм. Алдыңғы қанаты жіңішке, сұр орта жерінде төрт қара дағы бар. Артқы қанаты ақшыл түсті және алдыңғы қанатқа қарағанда жалпақ, қара қоңыр талшықтары және шашақтары бар. Есейген құрт сары қоңыр түсті, арқаны бойлай үш қара долақтар өтеді. Дене тұрқы – 15-16мм. Бес жастағы құрттар өрмекші пілләнің ішінде, топырақтың беткі қабатында немесе өсімдік қалдықтарының астында қыстайды. Мамыр айының аяғында құрттыр қуыршақтанады. Көбелектердің ұшуы маусым айының басында байқалады. Аналықтары жұмыртқаларын күрделі гұлдер тұқымдасының гүл тозаңдығына салады. Жаңа туылған құрттар генеративті бөлігімен қоректенеді. Олар қоректенуін аяқтағаннан кейін жерге түсіп, топырақта қуыршақтанады. Көбелектің екінші ұрпағы күнбағыстың гүлдеу кезегінде пайда болады да, жұмыртқаларын күнбағыстың тілшелі және түтікті гүлдеріне салады. Барлығы шамамен 250. бірінші және екінші жастағы құрттар гүлдің әр түрлі бөліктерімен, ал үшінші жастан бастап құрттар тұқымның ішіне еніп қоректенеді. Зақымданған күнбағыстың гүл шоғыры дернәсілдердің қалдықтарымен ластанады. Күнбағыс мұртты қоңыз – Agapanthia dahlii Richt. (Coleoptera отряды, Cerambycidae тұқымдасы). Күрделі гүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктерді, сонымен қатар күнбағысты және мақсараны зақымдайды. Қара, жылтыраған денесінің ұзындығы – 15-20 мм. Денесі қалың түктермен қапталған, қанатының үсіңгі жағының түктері сары немесе сүр түсті. Мүрттары денесінен ұзын болып келген. Дернәсілі ақшыл сары түсті, басы қоңыр түсті, ұзындығы – 22-25 мм. Есейген дернәсілдері әдеттегідей сабақтың жер асты бөлігінде қыстайды. Мамаыр айының басында дернәсілдері қуыршақтанады да мамыр айының аяғында немесе маусым айының басында қоңыздар шыға бастайды. Қоңыздар күрделі гүлділер тұқымдасына жататын өсімдіктердің сабағын және жапырағын зақымдайды. Аналықтары жұмыртқаларын күнбағыстың, ошағының, қалуеннің, түйе жапырқтың, мақсарының сабақтарының ішіне бір-бірден салады. Жұмыртқаларының түсі ақ, цилиндр, пішіндес. Аналық қоңыздардың өсімталдығы шамамен 40-50 жұмыртқа. Дернәсілдері сабақтың ішінде тамырға қарай бағыт алып қоректенеді. Зиянкес тұқымның ядросындағы май мөлшерінің төмендеуіне және сабақтың сынуына алып келуі мүмкін. Жылыны бір ұрпақ беріп дамиды. Күресу шаралары: Ауыспалы егістіктен орын алу күнбағыс үшін маңызды. Көпжылдық шөптерден кейін немесе қайталып орналастырса, топырақта мекендейтін зиянкестердің өсуіне және егіннің сиреуіне әкеліп соқтырады. Күнбағыстың сауыты сорттарын егу керек, өйткені қабығының ішінде қорғаныш қабаты болғандықтан, күнбағыс қан көбелгінің құрттары оны кеміре алмайды. Сымқұрттар мен жалған сымқұрттарды тереңдігі – 25-30 см, көлемі – 0,25 м2 8-16 жерден топырақты қазу арқылы байқау жүргізіп, есепке алады. ЭЗШ саны – 5-10 дернәсіл/м2. Көктемгі—жазғы мезгілде ауа райының жылы және ылғалды мезгілінде шалғынды көбелек өте қауіпті (ЭЗШ саны – 5-10 дернәсіл/м2). Құрттарды шахматтық тәртіп бойынша 10 жерден 10 өсімдіктен алып есеп жүргізеді. Егісті «Тізім...» регламенті бойынша инсектицидтермен өңдейді. Күнбағыс мұртты қоңызына қарсы күнбағыс сабағын төмен кесінді жасап жинау қажет. Егіс алқабындағы өсімдік қалдықтарын құрту және оларды өсімдік сабағынан ұшқанға дейін пайдалану керек. Терең сүдігер және қатар аралық өңдеу зиянкестер санының азаюына көмектеседі. Тапсырмалар: 1. Күнбағыс қан көбелегінің морфологиялық және биологиялық ерекшеліктерін танып біліңіздер 2. Күнбағыс мұрты қоңыздың морфологиялық және биологиялық ерекшеліктерін танып біліңіздер. 3. Күнбағыс фитофагпен зақымдану белгілерін зерттеп танысыңыздар. 4. 10 кестені жазып толтырыңыз және зақымдану кезеңінің, зақым келтіретін түрдің суретін салыңыз. Күнбағыс зиянкестерінің сипаттамасы Жүйелі тәртібі (түр, тұқымдасы, отряды) Метаморфоз түрі Дернәсіл түрі Қуыршақ түрі Зақымдану кезеңі Зақымдайтын мүше Залал келтіретін белгілері Ұрпақ саны Қыстайтын кезеңі және қыстайтын орны Ұсынылатын күресу шаралары жүктеу/скачать 93.98 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|