Әдебиеттер тізімі
Негізгі:
В.В. Племенков. Введение в химию природных соединений. – Казань, 2004.
Н.А. Тюкавкина, Ю.А. Бауков. Биоорганическая химия. – М., 2002.
Л.С. Майофис Химия и технология химфармпрепаратов. – Л.: Медицина, 2001.
Д.Ю.Корулькин, Ж.А.Абилов, Р.А.Музычкина, Г.А.Толстиков. Природные флавоноиды. – Новосибирск: изд-во СО РАН, 2007.
Б.В. Пасет, В.Я. Воробьева. Технология химфармпрепаратов и антибиотиков. – М.: Медицина, 1997.
Р.А. Музычкина, Д.Ю. Корулькин, Ж.А. Абилов. Качественный и количественный анализ основных групп БАВ в лекарственном растительном сырье и фитопрепаратах. – Алматы: Қазақ университеті, 2004. – 288 с.
Л.А. Иванова. Технология лекарственных форм, в 2 т. – М.: Медицина, 2002.
И.А. Муравьев. Технология лекарств, ч.1 и ч. 2. – М., 1980.
Лекарственное растительное сырье. Фармакогнозия. Учебное пособие, под редакцией Г.П.Яковлева, К.Н.Блиновой, С-П.,2004
Қосымша:
Г.Д. Бердимуратова, Р.А. Музычкина, Д.Ю. Корулькин, Ж.А. Абилов, А.У.Тулегенова. Биологически активные вещества растений. Выделение, разделение, анализ. – Алматы: Атамура, 2006. – 438 с.
Н.И. Гринкевич, Л.И. Сафронич. Химический анализ лекарственных растений. – М.: Наука, 1983. – 283 с.
Лекарственное растительное сырье. Фармакогнозия. Учебное пособие. / под. Ред. Г.П. Яковлева, К.Ф. Блиновой. – С.-П., 2004.
П.Э. Розенцвейг, Ю.К. Сандер. Технология лекарственных галеновых препаратов. – М.: Медицина, 1977. – 488 с.
А.Г. Касаткин. Основные процессы и аппараты химической технологии. – М.: Химия, 1973. – 656 с.
И.С. Ажгихин. Технология лекарств. – М., 2003. – 526 с.
Н.К. Зенков и др. Фенольные биоантиоксиданты. – Новосибирск, 2003. -362 с.
СӨЖ 4. Антрахинондар, классификация, жалпы және спецификалық химиялық қасиеттері. Анализдің хроматографиялық әдістері. Алудың өндірістік әдісінің технологиялық ерекшеліктері.
Антрахинондардың УК-спектрін ацетофенон жəне бензохинон хромоформ- дарының жұтылу қоспасы деп қарастыруға болады. 250 нм интенсивті белгі, 320-322 нм – орта немесе əлсіз жұтылу, 260 жəне 270 нм аймақтағы күшті белгі, 400 нм-де жұтылу антрахинондарды сипаттаушы белгілер. Көптеген табиғи ан- трахинондарда кем дегенде төрт орынбасар болады да, спектрге өзгеріс береді.
Антрахинон қатарындағы азоқұраушы реакциялар.
Бұл реакциялар негізінде табиғи бояғыш заттар алуға болады, азоантрахи- нонды бояғыш заттардың үш түрі белгілі:
антрахинон қатарындағы азо- жəне диазокомпоненттер;
антрахинон туындыларының жəне ароматты қатардағы диазотуындалардың азокомпоненттері;
диазокомпоненттер – əртүрлі жағдайда жатқан əртүрлі орынбасары бар, аминоантрахинондар, табиғаты антрахинонды емес əртүрлі азокомпоненттер.
Табиғи антрахинондардың сульфанил, антранил қышқылдармен, α- жəне β- нафтиламиндермен жəне п-нитроанилинмен азоқұраушы есебінде пайдалану жақсы зерттелген.
Антрацен туындылары кездесетін кейбір өсімдіктер.
Кез келген шикізатта антрахинон туындылары бар немесе жоғын анықтау үшін 50-70%-дық сулы-спиртпен немесе 50%-дық ацетонмен қыздырады да, алған экстрактіні фильтрлейді, бөледі де, сосын қағазды, жұқа қабатты хромато- графиялық əдістермен, электрофорезбен, потенциометрия, колори- жəне спектрометрия əдісімен анықтайды.
Ішдəрі қаражеміс (крушина) қабығында 8%-ға дейін антрацен туындылары: франгуларозид, франгулиннің гетеро жəне диантроны, сонымен қатар тотыққан жəне тотықсызданған мономерлі қосылыстары (глюкофрангулин, франгулин, фран- гулэмодин) кездеседі. Ішдəрі қаражеміс қабығында антрацен туындыларының көбіне тотықсызданған түрлері кездеседі. Өсімдік жақсы сақталса немесе қыздырса ферментативті немесе тотығу процесі жүріп, тотыққан түрлерге ауысады.
Рауғаш (ревень) түбірінің құрамында екі əсер етуші топ бар: антрацен туындылары 3,5-6% жəне конденсирленген тері илегіш заттар 6,7-10,6%. Антра-
Г. Ш. Бурашева, Б. Қ. Есқалиева, А. К. Умбетова
цен туындылары 20 заттан тұрады: реин, алоээмодин, франгулаэмодин, хризо- фанол, фисцион, бұл заттар антрон, антранол, гетеро- жəне диантрон (А,В,С,D пальмидиндер), реидин (А,В,С), сеннидин С түрінде кездеседі. Сонымен қатар рауғашта флавоноидтар, ащщы гликозидтер, пектин заттар, шайырлар, крахмал бары анықталған.
Ағаш тəрізді алоэ (2-4 жастық) өсімдігінің жапырақтарында антрацен туын- дыларының өкілі – алоээмодин, С-гликозид – барбалоин, изобарбалоин, гомона- талоин, А жəне В алоинозид; 20% шайыр, ащы заттар, полисахаридтер, янтарь қышқылы, эфир майлары белгілі болған.
Сарыбас шайкурай (зверобой) шөбінің құрамында конденсирленген антра- цен туындылар – гиперицин, псевдогиперицин; флавоноидтар – гиперозид, рутин, кверцетрин, изокверцетрин, катехиндер, лейкоантоцианидиндер, тері илегіш заттар (10-12%); эфир майлары, каротиноидтар, шайырлы заттар, аскор- бин қышқылы табылған.
Достарыңызбен бөлісу: |