налысу қуқыгынан екі жылга дейінгі мерзімге айыра отырып немесе онсыз, екі мың айлық

550
 
ірі мөлшерде жасаган іс-әрекеттері үшін жауаптылық белгіленген. Осы баптың бірінші немесе 
екінші бөліктерінде көзделген іс-әрекеттерді қылмыстықтоп жасасаонда қылмыстық кұқық 
бұзушылык кұрамының аса ауырлататын түрі үшін жауаптылықтуын- дайды. 
13- т а р а у. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ҚҮҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР 
§1. 
Экологиялык кмліммсгмқ кұкмк бұзушылмктардың жалпы 
сипаттама жэне олардың тұрлері 
Жалпы экология табиғат пен когам катынастарын, адам мен табигаттың тікелей бай- ланысын, 
айналадагы табиғи ортаны қорғауды реттейтін құқық ережелерінің жиынтыгы болып табылады. 
Айналадагы табиги ортаны қорғау - ең алдымен адамның өмірі мен денсаулығын, болашақ 
ұрпақтың мүдделерін қамтамасыз етуге, табиги ортага қарсы зиянды іс- әрекеттер жасауға жол 
бермеуге, табиги тепе-теңдікті сақтау жэне қоршаған ортаны тиімді пайдалану мақсатын көздейді. 
Осыған орай Қазақстан Республикасының жаңа Қылмыстық кодексінің 13-тарауы түгелдей 
экологиялық қылмыстарга арналған. Бұрынгы Кодексте мұндай арнаулы тарау болмаган, 
экологияга байланысты жекелеген баптар «Шаруашылык қылмыстары» деген тараудан орын алған 
еді. 
Жаңа Қылмыстық кодексте экологиялық қылмыс құрамдарының мүлдем жаңа түрлері тұңғыш 
рет көрсетіліп отыр: шаруашылықжэне өзге де қызметке қойылатын экологиялык талаптардың 
бұзылуы (324-бап); ыктимал экологиялык қауіпті хнмиялық, радиоактивті және биологиялық 
заттарды өңдіру мен пайдалану кезінде экологиялық 
талаптардын 
бұзылуы (325-бап); 
микробиологиялык немесе басқа биологиялық агенттсрмен немесе улы заттармен жұмыс істеу 
кезінде қауіпсіздік ережелерініц бұзылуы (326-бап); жан- уарлар дүниесін қоргау ережелерін бұзу 
(338-бап); жануарлар мен өсімдіктердін сирек кездесетін жэне құрып кету каупі төнген түрлерімен 
зацсыз іс-әрекеггер (339-бап); ерек- ше қоргалатын табиги аумақтар режимінің бұзылуы (342-бап); 
экологиялық ластау зар- даптарын жою жөнінде шара қолданбау (343-бап); 
Жалпы Қылмыстық кодекстің бұл тарауында экологияға байланысты коғамдык катынастарды 
кылмыстық-құкыктык жолмен корғауды камтамасыз ететін баска да көптеген баптар бар. 
Экологиялык қылмыстық құкык бұзушылык дегеніміз коршаган ортаға, оның ресурс- тарына, 
халықтың экологиялық қауіпсіздігіне кол сұгатын когамга қауіпті, кылмыстық құқық бұзушылық 
заңға қайшы іс-әрекеггер болып табылады. 
Экологиялык қылмыстык кұқык бұзушылықтың заты - нақты табиғат ресурстары: жер, су, ауа, 
жануарлар дүниесі, орман-гоғай, мал т.б. болады. 
Экологиялық қылмыстық кұкық бұзушылықтың топтық объектісі - қоршаған орта- ны корғау, 
табигат ресурстарын тиімді пайдалану, тірі организмдерге қолайлы табиғи жагдайларды сақтау 
және адамдардың экологиялык қауіпсіздігін камтамасыз ететін қогамдық қатынастар болып 
табылады. 
Қылмыстык кұкық бұзушылықтың тікелей объектісі - экологиялык катынастарды реттейтін 
нақты қогамдық катынастар. 
Тікелей объектісінің ерекшеліктеріне байланысты Қылмыстық кодекстің 
13- 
тарауындагы экологиялық кылмыстык кұқық бұзушылықтар мына төмендегі түрлерге 
бөлінеді: 
Экологиялык кауіпсіздікке қол сұгатын кылмыстық кұқык бұзушылықтар: шаруашылық жэне 
өзге де қызметке қойылатын экологиялық талаптардың бұзылуы (324-бап); ықтимал экологиялық 
кауіпті химиялық, радиоактивті және биологиялык заттарды өндіру мен пайдалану кезінде 
экологиялық талаптардың бұзылуы (325-бап); микробиологиялық немесе басқа биологиялык 

551
 
агенттермен немесе улы заттармен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздік ережелерінің бұзылуы (326-
бап); мал дәрігерл ік ережелердің және өсімдіктердің аурулары мен зиянкестеріне қарсы күресу 
үшін белгіленген ережелердің бұзылуы (327-бап); экологиялық ластау зардаптарын жою жөнінде 
шара колданбау (343-бап). 
Суды жэне атмосфераны тиімді пайдалануга жэне коргауға қол сұғатын кылмыстық құқық 
бұзушылықтар: суларды ластау, бітеу жэне сарку (328-бап); атмосфераны ластау (329-бап); теңіз 
аясын ластау (ЗЗО-бап) 
Жерді, құрлықтық шельф, жер қойнауын қоргау жэне пайдалану ережелеріне қол сұғатын 
қылмыстық кұқық бұзушылықтар: Қазақстан Республикасының құрлықтық шельфі туралы және 
Қазақстан Республикасының айрықша экономикалық аймагы ту- ралы заңдардың бұзылуы (331-
бап); жерді бүлдіру (332-бап); жер қойнауын корғау және пайдалану ережелерін бұзу (333-бап), жер 
қойнауын өз бетінше пайдалану (334-бап). 
Жануарлар дүниесін тиімді пайдалану, сақтау және қорғау ережелеріне қарсы қылмыстық 
құқық бұзушылықтар: Балық ресурстарын, басқа да су жануарлары мен өсімдіктерін заңсыз алу 
(335-бап); балық қорларын қорғау қағидаларын бұзу (336-бап); заңсыз аңшылық (337-бап); 
жануарлар дүниесін коргау қағидаларын бұзу (338-бап). 
Өсімдіктер дүниесін корғау жэне тиімді пайдалану ережелеріне карсы қылмыстық құқық 
бұзушылықтар: ағаштар мен бұталарды заңсыз кесу (340-бап); ормандарды жою немесе зақымдау 
(341-бап). 
Ерекше табиғи-биологиялықтүрдегі дүниелерді қоргау ережелеріне қарсы кылмыстық құқық 
бұзушылықтар: жануарлар мен өсімдіктердің сирек кездесетін және кұрып кету қаупі төнген 
түрлерімен заңсыз іс-әрекеттер (339-бап); ерекше қорғалатын табиғи аумақтар режимінің бұзылуы 
(342-бап). 

жүктеу/скачать 7.26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: