§3. Зак боймиіпа соі әділдігін жүзеге асмруі а жәрдеім беруі е шақмрмлі ан

683
 
бес жылдан он жылга дейінгі мерзімге бас бостандыгынан айыруга жазаланады. 
Корінеу жалған сөз жеткізудің когамга кауіптілігі сол, мұндай әрекеттер кұкық қорғау 
органдары өмірде анық орын алган кылмыспен күрес жүргізудің орнына оларды жалган хабарлама 
арқылы, шын мәнінде болмаган іс-әрекеттерді тексеруге, сөйтіп оған қыруар уақытты жогалтуга 
әкеп согады. Мұндай жалган сөз жеткізу жәбірленушінің қайғылы жагдайга душар болуына да әкеп 
соғады. 
Бұл әдіс 1937-1940 жылдары КСРО-да кең тараган айла болды, нәтижесінде сан миллиондаған 
адам кугын-сүргінге ұшырап, негізсіз жапа шекті. 
Қылмыстық кұқық бұзушылықтың объектісі сот эділдігі жүйелері, олардың жекелеген 
органдарының дұрыс кызметі, ал қосымша тікелей объектісі жәбірленушінің мүдделері (ар-намысы, 
жеке бостандыгы т.с.с.) болады. 
Қылмыстық кұкыкбұзушылык объективтік жагынан алганда қылмыстыктеріс кылык жасаганы 
туралы көрінеу жалған сөз жеткізу арқылы сипатталады. 
Қылмыстық теріс кылық жасаганы туралы жалган сөз жеткізуге құқық қоргау орган- дарына 
(полиция, прокуратура, сот, алдын ала анықтама жүргізуші органдар) істелгелі жаткан немесе 
істелген кылмыстык кұкык бұзушылык және оны істеген адам жөнінде жалган хабарлаулар жатады. 
Мұндай жалган хабарлама тиісті құқык қоргау органына жеткізілу үшін басқа мемлекеттік 
органдарга (аудандық, облыстык әкімшілікке) берілуі де мүмкін. Жалган сөз жеткізу ауызша, 
жазбаша, телефон немесе бөгде адамдар арқылы, сондай-ак аты-жөнін айтпау жолымен жүзеге 
асырылады. 
Жалған сөз жеткізу жоғарыда көрсетілген органдарға немесе лауазымды адамдарға хабар берген 
сәттен бастап аякталган деп табылады. Қылмыстық кұкык бұзушылыктың негізгі шарты - 
шындыкка сай келмейтін, тіршілікте орын алмаган факті туралы көрінеу жалган сөз жеткізу болып 
табылады. 
Қылмыстык кұкық бұзушылык субъективтік жагынан алғанда тікелей касақаналықпен жүзеге 
асырылады. Заңда көрсетілген «көрінеу жалган сөз жеткізу» дегеннің өзі кінәлінің хабарламасынын 
шындыққа жатпайтынын сезе отырып, кылмыстық іс қозгату максатымен кұкык немесе баска 
органдарға өтірік хабарлайтынын біледі жэне соны тілеп әрекет істейді. 
Қылмыстық құқық бұзушылықтың субъектісі - 16-ға толған кез келген адам. 
ҚК-тің 419-бабының 2-тармағында кылмыс жасағаны туралы көрінеу жалған сөз жет- кізу үшін 
қылмыстық жауаптылык көрсетілген. 
Ал, осы баптың екінші бөлігінде көзделген, адамды сыбайлас жемкорлық, ауыр немесе аса ауыр 
қылмыс жасады деп айтыптаумен ұласкан не пайдакүнемдік ниетпен жасалған іс-әрекет үшін 
қылмыстың жауаптылық белгіленген (ҚК-тің 419-бабының 3-тармағы). 
Сыбайлас жемқорлык түсінігі ҚК-тің 3-бабының 2-тармағында берілген. 
Ауыр немесе аса ауыр қылмыстың түсінігі Қылмыстық кодекстің 11 -бабының 
4- 
5-тармактарында берілген. 
Пайдакүнемдік ниетке - жалған сөз жеткізу аркылы бейкүнэ адамды жауапқа және жазаға 
тартқызып, оның меншігіне немесе басқадай табыстарына ие болу немесе осы эдіс арқылы оған 
берешек борышынан күтылу т.с.с. әрекеттер жатады. 
Осы баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде көзделген іс-әрекеттер қылмыстык топтың 
мүддесіне орай жасалса - онда бұл көрсетілген қылмыстык кұкық бұзушылыктың аса ауырлататын 
түріне жатады (419-баптың 4-тармағы), қылмыстык топ пен кауымдастықтың түсінігі ҚК-тің 31-
бабының 3-тармағында берілген. 

жүктеу/скачать 7.26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: