Кодексіне түсіндірме жалпы және Ерекше бөліктер алматы «жеті жарғЫ» 2015

720
 
белгіленген (442-баптың 1-тармағы). 
Қазакстан Республикасының Конституциясына сэйкес Отанды қоргау - эрбір азаматтың міндеті 
және азаматтык борышы, әскери міндеттілік жэне эскери кызмет ту- ралы зандарга сэйкес азаматтар 
Қарулы күштер катарына олардың еріктілік жағдайында шакыру бойынша немесе келісімшарт 
бойынша жүзеге асырылады. Заңмен белгілен- ген тәртіп бойынша әскери қызметші болып 
танылгандар өз бетімен эскери кызметтен заңсыз жалтару мақсатымен әскери бөлімді немесе 
қызмет орнын тастап кетуге, сол сияқты осындай максатпен кызметке демалыстан, іссапардан, 
емделіп шықканнан кейін келмей коюға кақысы жок. Бүл міндеттерді орындаудан жалтару 
қашкындык деп таны- лады. Қашкындык күрылысы жөнінен формальдык құрамга жатады және ол 
созылмалы кылмыс болып табылады. Қылмыстық құкык бұзушылык әскери қызметшінің бөлімді 
немесе кызмет орнын тастаи кеткен немесе белгіленген мерзімде кызметке келмеген уакыттан 
бастап аякталган деп танылады. 
Қашқындық субъективтік жагынан тікелей қасаканалықпен және арнаулы мақсатпен - әскери 
қызметтен жалтару арқылы сипатталады. 
Қылмыстық құкык бұзушылыктың субъектісі - эскери кызметші: шақыру немесе келісімшарт 
бойынша өтеп жүрген эскери кызметшілер. 
Қызмет бойынша сеніп тапсырылған қарумен қашу, сол сиякты алдын ала сөз байласқан 
адамдар тобы жасаган кашкындык осы кылмыс құрамының ауырлататын түрі болып табылады (442-
баптың 2-тармагы). 
ҚК-нің 442-бабының екінші бөлігінде көзделген кызмет бойынша сеніп тапсырылған қару деп, 
Қарулы Күштер мен басқа эскери кұрылымдарда қарулануга кабылданган, эскери кызметшінің 
эскери кызмет бойынша оган жүктелген міндеттерге сэйкес иелену- ге құқығы бар, табельді атыс 
каруын жэне өзге де каруды түсіну керек. 
Әскери қызметшінің оған бекітілген суык қаруды (атылатын карудың қанжар- пышагын, баска 
да арнайы армия мен флот пышагын) алып кашқындық жасауы да ҚК-нің 442-бабының екінші 
бөлігі бойынша саралануга жатады. 
Қызмет бойынша әскери кызметшіге сеніп тапсырылмаган қаруды алып қашқындык жасауда 
жогарыда көрсетілген дәрежеленуші эрекет белгісі болмайды. Мұндай жагдайларда адамның 
әрекетін, оның каруды иемдену жағдайына қарай, ҚК-нің 
442- 
бабының тиісті тармагы бойынша жэне атыс каруын немесе суык каруды заңсыз ұрлау, 
иемдену, сақтау, алып жүру үшін жауаптылык көздейтін кылмыс заңның тиісті баптары бойынша 
саралау керек (ҚР Жогаргы Сотының № 6 каулысының 16-тармагы). 
¥рыс жағдайында немесе төтенше жағдай кезінде жасалган кашқындык үшін жауаптылық 
Қылмыстык кодекстің 442-бабының 3-тармагында көзделген. 
Ал согыс уакытында жасалган кашкындық үшін жауаптылык ҚК-тің 442-бабының 
4- 
тармағында карастырылган. 
Қазакстан Республикасы Жогаргы Сотының 28 казан 2005 жылғы №6 норматив- тік 
каулысынын 15-тармагына сәйкес: Бөлімді немесе кызмет орнын өз бетімен тастап кетуден 
кашкындықгы ажырата білу кажет. Өйткені қашқындықтың мақсаты эскери кызметтен мүлдем 
жалтару болып табылатынын, ал бөлімді өз бетімен тастап кетудегі мақсат әскери кызметтен 
уакытша жалтару болып табылатынын назарда ұстаған жон. 
Қашкындыктың аякталуы деп субъектінің әскери кызметтен іс жүзінде жалтарып, эскери 
бөлімді немесе кызмет орнын тастап кеткен, не бөлімге белгіленген мерзімде келмеген сәттен 
бастап танылады. Қашкындык кезіндегі эскери кызметтен жалтарудың себептері мен ұзактығы оны 
саралауға эсерін тигізбейді. 
Қашкындық ұзаққа созылатын қылмыс ретінде, әскери кызметші қызмет орнына өз еркімен 

721
 
оралған, кінэсін мойындап келген, оны ұстаған сәттен бастап токтады деп есеп- теледі. 
Қызмет орнына өз еркімен оралу, кінэсін мойындап келу, ҚК-нің 373-бабына жасалған 
ескертпеде көрсетілген жағдайлардан басқа, кашқындықтың аяқталған құрамы мен қылмыстық 
жауапкершілікті жоққа шығармайды бірақ жаза тағайындау кезінде ескерілуі мүмкін. 
Қылмыстық кодекстің 442-бабының ескертуіне сэйкес осы баптың бірінші немесе екін- ші 
бөлігінде көзделген қашқындықты жасаған эскери қызметші, егер қашқындык ауыр мән-жайлардың 
тоғысу салдары болып табылса, сот оны кылмыстық жауаптылықтан бо- сатуы мүмкін. 
Ауыр жағдайлардың түсінігіне Қылмыстық кодекстің 441-бабында талдау жасағанда 
тоқталғанбыз. 

жүктеу/скачать 7.26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: